Konspekt z przedmiotu Teoria i Filozofia Prawa

Temat: L.L. Fuller – „Moralność, dzięki której prawo jest możliwe”

I Jakie warunki mają wpływ na wewnętrzną moralność prawa?

1. Ogólność prawa a) Istnienie reguł jako warunek pewnego swoistego podporządkowania zachowań ludzkich jakimś regułom; b) Wymóg uznania, iż pewne normy muszą istnieć, niezależnie od tego, czy są dobre, czy złe; c) Problematyczność sformułowania ogólnych wzorców podejmowania decyzji; d) Odróżnienie zasad słuszności od wymogu moralności wewnętrznej prawa; e) Normy prawne co do zasady powinny być kierowane bezosobowo, do ogółu ludności jako ogólne wzorce zachowań; f) Normy prawne powinny być uniwersalne.

2. Wymóg promulgacji aktów prawnych a) Wymóg ogłaszania prawa w celu rozwijania świadomości prawnej u społeczeństwa; b) Ogólna dostępność obowiązujących przepisów prawnych; c) Znajomość prawa umożliwia poniekąd odróżnianie dobra od zła; d) Znajomość prawa poprzez jego ogólnodostępność powinna odbywać się na zasadzie dobrowolności; e) Nie jest możliwym aby całe społeczeństwo znało a w dalszym sensie „rozumiało” całość regulacji prawnych jakie mogą być wobec niego stosowane; f) Potrzeba rozwijania świadomości prawnej społeczeństwa zwiększa się poniekąd mimowolnie – np. wówczas kiedy część ludzi idzie w ślady innych.

3. Prawa z mocą wsteczną a) Ważność praw obowiązujących z mocą wsteczną traktowana jest jako problem konstytucyjnych gwarancji uczciwego procesu; b) Stosunek działania prawa z mocą wsteczną a innymi składnikami praworządności; c) Zastosowanie regulacji prawnych z mocą wsteczna jedynie w celu regulowania zarządzeń następujących po ich ogłoszeniu; d) Utrzymanie praworządności w niektórych sytuacjach z zastosowaniem mocy wstecznej prawa; e) wyjątkowe sytuacje w których złamanie zakazu retroakcji jest dopuszczalne, czy nawet konieczne dla ochrony praworządności.

4. Jasność prawa a) Jasność prawa jest jednym z najistotniejszym składników praworządności; b) Niejasne i niespójne prawodawstwo może doprowadzić praworządność do stanu nieosiągalności przez nikogo; c) „jasność” w granicach natury przedmiotu, z którym mamy do czynienia; d) jasność prawa nie wyłącza zawierania w przepisach prawnych sformułowań o charakterze ocennym , jak „dobra wiara” , czy „należyta staranność”; e) wskazać należy, że „sztuczna jasność” może przynieść więcej szkody niż uczciwa, celowa wieloznaczność; f) Nie wszystkie konflikty ludzkie mogą być jasno wyrażone za pomocą reguł ustalonych na podstawie wzorca „słuszności”.

5. Niesprzeczność prawa a) Trudności w tworzeniu prawa przy uniknięciu sprzeczności; b) Poszukiwanie sposobu na pogodzenie ze sobą dwóch sprzecznych postanowień jako jedna z zasad postępowania ze sprzecznościami w prawie; c) rozstrzygając o sprzecznościach w prawie, należy mieć na uwadze nie tylko względy techniczne, ale także, okoliczności o charakterze prawnym, moralnym, politycznym, ekonomicznym i socjologicznym.

6. Prawo możliwe do spełnienia a) Prawo wymagające niemożliwego jest postrzegane jako absurd i nie znajduję uzasadnienia w żadnym wypadku; b) Prawa takie mogą służyć nieograniczonej władzy „tyranów”; c) Istnieje wąska granica pomiędzy tym, co bardzo trudne, a tym co niemożliwe.

7. Stabilność prawa a) Trwałość prawa w czasie i unikanie zbyt częstych jego zmian; b) Częste zmiany praw prowadzić mogą do sytuacji w której ludzie pozbawieni są pewności czy ich obecne zachowania podejmowane w danym celu, nie zmienią z czasem znaczenia prawnego;

8. Zgodność stosowania prawa z obowiązującym prawem a) Zasada ta polega na zgodności działania urzędniczego z ustawodawstwem. b) Niweczenie zgodności poprzez błędną interpretację przepisów i niedostępność prawa.
   c) Zastosowanie różnych środków proceduralnych np. gwarancje konstytucyjne, czy wykładnia prawa w celu zapobiegania niezgodności stosowania prawa z obowiązującym prawem

II Podsumowanie:

Wymienione zasady tworzyć mają wewnętrzną moralność prawa, bez której nie może istnieć dobry system prawny. Naruszenie któregokolwiek z tych warunków prowadzi do ukształtowania tworu, który systemem prawnym nie jest. Natomiast ich spełnianie wpływa na kształtowanie doskonałości prawodawczej.