Przyczyny zawilgocenia i zagrzybienia W starych budynkach zazwyczaj brakuje izolacji poziomej i pionowej lub jest ona uszkodzona, co powoduje, ze mury zaczynają nasiąkać wilgocią. Ilość wody absorbowanej przez mury uzależniona jest od porowatości materiału budowlanego oraz od stopnia wilgotności podłoża. Górna granica zawilgocenia murów uzależniona jest od zagęszczenia kanałów kapilarnych w materiale budowlanym oraz od możliwości odparowywania wody. Im szczelniejszy tynk pokrywający mur, tym większa wysokość nasiąkania murów, ponieważ utrudnione jest odparowywanie wody. Orientacyjna wysokość podciągania wody z gruntu wynosi najczęściej około 1,5 metra nad poziom gruntu, maksymalnie do 5-6 metrów. Rodzaje wilgoci grzybów kwalifikujemy według podstawowych przyczyn powstawania:

• zalanie (w tym powódź),
• podciąganie kapilarne (wilgoć od ziemi),
• kondensacja pary wodnej,
• podwyższona higroskopijność materiałów budowlanych,
• roboty wykończeniowe lub remontowe. Wilgoć zalaniowa Jedną z najczęściej występujących jest wilgoć spowodowana zalaniem. I nie chodzi tylko o zalanie powodziowe, ale także zalanie wodą opadową uszkodzeniami wodociągowymi i sanitarnymi. Zalanie na skutek powodzi jest wyjątkowo niszczycielskie, a usuwanie przyczyn i skutków bardzo pracochłonne. Po wstępnej ocenie stanu fundamentów należy ostrożnie, kontrolując poziom wód gruntowych, wypompować wodę. Zalanie wodą opadową może też być spowodowane uszkodzeniami lub wadami technicznymi budynków takimi jak: uszkodzone lub zatkane rynny, rury spustowe, studzienki na deszczówkę, rury drenażowe, uszkodzenie pokrycia dachego, źle osadzone parapety i gzymsy, uszkodzona obróbka komina. Uszkodzenie instalacji wodociągowej (pęknięta rura) to kolejna przyczyna zalania. Tego typu zalanie ma najczęściej bardzo intensywny charakter, ale też jest krótkotrwałe. W tym przypadku, podobnie jak przy zalaniu wodą opadową, mamy do czynienia z wodą czystą, bez zanieczyszczeń. Wilgoć kapilarna Występowanie wilgoci kapilarnej jest związane z właściwościami, jakimi charakteryzują się niemal wszystkie materiały budowlane. Są to mikropory (kapilary), które umożliwiają rozprzestrzenianie się wody w ścianach. Przyczyny powstawania tej wilgoci to:
• uszkodzenie warstwy izolacji przeciwwilgociowej lub przeciwwodnej pionowej lub poziomej ścian
• nieprawidłowo wykonana hydroizolacja. Typowe oznaki wilgoci pochodzącej od ziemi to, ślady zawilgocenia ograniczone do obszaru 1,5–2,0 m od dolnej części ścian parterowych, wilgotne lub zbutwiałe wykładziny podłogowe i listwy przyścienne oraz wykwity solne na powierzchni ściany. Wilgoć kondensacyjna, higroskopijna i technologiczna Wynikiem nieprawidłowej, niedostatecznej wentylacji jest wilgoć kondensacyjna (powierzchniowa). Para wodna osadza się na ścianach i jeśli jej nie będziemy usuwać poprzez odpowiednią wymianę powietrza w pomieszczeniach zacznie wnikać w materiał budowlany (wilgoć higroskopijna).Wilgoć technologiczna związana jest najczęściej z prowadzeniem prac budowlanych (remontowych i wykończeniowych) i wynika z zawilgocenia wbudowanych materiałów oraz prowadzenia tzw. robót mokrych (m.in. tynkowania, układania wylewek). Skutki Nadmierna ilość wody w murze powoduje najczęściej takie szkody jak spadek izolacyjności termicznej, odspojenia tynków, rozwój grzybów pleśniowych oraz powstawanie zapachu stęchlizny. Długotrwałe zawilgocenie ścian powoduje nie tylko uszkodzenia substancji budowlanej, ale poprzez zjawiska towarzyszące, takie jak grzyby pleśniowe, posiada również niekorzystny wpływ na zdrowie ludzi. Przyczyną powstawania zagrzybienia w pomieszczeniach wewnętrznych prawie zawsze jest wilgoć podciągana kapilarnie. Plaga pleśni może wywoływać alergię oraz dolegliwości dróg oddechowych jak również powoduje powstawanie w pomieszczeniach nieprzyjemnego zapachu. Osuszanie Osuszanie naturalne Pierwszy etap polega na odprowadzeniu wody z powierzchni całkowicie zawilgoconej. Szybkość odprowadzania wody z całkowicie zawilgoconych powierzchni ścian zwiększa się jeśli:  zmniejsza się wilgotność względna powietrza otaczającego przegrodę,  zwiększa się temperatura powierzchni przegrody w stosunku do temperatury otoczenia,  zwiększa się prędkość ruchu powietrza wzdłuż powierzchni przegrody. W kolejnym etapie osuszania, w miarę wysychania wilgoci z powierzchni ściany, następuje przesuwanie się granicy strefy wilgoci w głąb warstwy. Lekko zawilgocone pomieszczenia można osuszać metodą naturalną, poprzez otwarcie okien i drzwi. Należy jednak pamiętać, że skuteczność tej metody zależy od warunków panujących na zewnątrz. Sztuczne osuszanie nieinwazyjne Do najpopularniejszych sposobów nieinwazyjnego osuszania zalanych lub zawilgoconych wilgocią technologiczną przegród należy podwyższenie temperatury pomieszczeń z jednoczesnym wymuszeniem ruchu powietrza . Osuszanie gorącym powietrzem stosuje się nagrzewnice o przepływie powietrza. Źródłem energii zasilającej nagrzewnice jest prąd elektryczny, propan, propan-butan lub olej opałowy. Temperatura powietrza wydmuchiwanego przez nagrzewnicę wynosi najczęściej 50-250^C. Samo podgrzewanie powietrza w pomieszczeniu ma, jak widać, ograniczone możliwości stosowania, ponieważ powoduje jednocześnie ryzyko wystąpienia szkód w wyposażeniu technicznym pomieszczeń, zniszczenia materiałów i korozji. Osuszanie absorpcyjne to zjawisko fizyczne, polegające na odebraniu wody z zawilgoconych materiałów przez otaczające je powietrze, suszone uprzednio absorpcyjnymi osuszaczami powietrza. Suche powietrze w kontakcie z wilgotnymi przegrodami jest w stanie odebrać z nich nadmierną ilość wody, doprowadzając do stanu tzw. wilgotności równowagi. Osuszanie wilgotnego powietrza następuje po przejściu przez urządzenie ze środkiem absorbującym wilgoć z powietrza (na filtrze obrotowym). Osuszanie kondensacyjne wilgotne powietrze zasysane jest przez i przesyłany na oziębiający parownik, w którym następuje kondensacja pary wodnej. Kondensacja zbiera się w zbiorniku, skąd przy pomocy pompy odprowadzany jest do instalacji ściekowej. Osuszacze kondensacyjne działają skutecznie w szerokim zakresie temperatur (0 do +40^C. Osuszanie mikrofalowe służy do szybkiego suszenia wybranych fragmentów ścian, stropów lub posadzek. Polega na wykorzystaniu zjawiska zamiany energii pola elektromagnetycznego w obszarze promieniowania mikrofalowego na energię cieplną w środowisku wilgotnym. Suszenie następuje podczas przesuwania generatora mikrofalowego po powierzchni przegrody. Przy użyciu techniki mikrofalowej proces osuszania można ograniczyć do części budynku lub fragmentu przegrody dotkniętego wilgocią. Osuszanie inwazyjne Metoda podcinania murów sposobem tradycyjnym jest ręczne podcinanie murów ceglanych poprzez wykuwanie cegieł. Podcięcia dokonuje się do grubości 60cm. Podcinanie mechaniczne polega na poziomym przecięciu muru piłą łańcuchową, sznurową lub tarczową. Następnie w powstałą szczelinę wkłada się izolację, kawałki blachy i uzupełnia resztę szczeliny klinami co 20 centymetrów oraz zaprawą. Podmurowywanie ław fundamentowych od spodu technika ta jest jednak bardzo trudna i wymaga bardzo dużej znajomości mechaniki gruntów. Polega na odkrywaniu ławy fundamentowej i wykonaniu kilkunastocentymetrowego oparcia ławy z materiału nietransportującego kapilarnie wody gruntowej, lub z dowolnego materiału konstrukcyjnego, lecz po włożeniu wkładki izolacyjnej pod istniejącą ławę. Wciskanie nierdzewnej blachy metalowej w tej metodzie wprowadza się na tzw. zakładkę nierdzewną blachę falistą lub fałdową o falach lub fałdach biegnących prostopadle do lica muru. Blachy wprowadza się za pomocą specjalnych pras lub młotów udarowych. Otwory Knappena metoda już rzadko stosowana, a poza tym dotyczy budynków gospodarczych, przydomowych lub pomocniczych. Otwory powinny być wykonane os strony zewnętrznej ku górze. Ich średnica wynosi 3-5cm, a głębokość powinna sięgać ¾ szerokości muru. Wykonuje się je w dwóch równoległych rzędach w układzie szachownicowym. Dla ochrony otworów pokrywa się je siatką z blachy nierdzewnej lub z tworzywa sztucznego. Bardziej zaawansowane rozwiązanie przewiduje wykonanie kolankowych otworów. (w przekroju L). na poziomie otworów dolnych wykonuje się bruzdę, dającą możliwość elektrycznego połączenia spirali grzejnych. Całość podłącza się do źródła prądu o napięciu 24V. Rozwiązanie to umożliwia szybsze przechodzenia wody podciąganej kapilarnie w parę wodną i odprowadzenie jej w górną część otworu. Aktywne ekrany wentylacyjne szczególnie stosowana w budynkach zabytkowych o grubych murach nośnych. Ekrany dzieli się na wewnętrzne i zewnętrzne. Mogą być wykonane z cegły ceramicznej pełnej, dziurawki lub bloczków betonowych. Ścianka wymaga izolowania od strony muru za pomocą papy na lepiku lub foli PVC. Ruch powietrza odbywa się poprzez otwory nawiewne usytuowane w dolnych partiach piwnicy ok. 10cm od posadzki, a wywiewne na wysokości ok. 30cm nad poziomem terenu. Techniki iniekcyjne Polegają na wprowadzeniu do przegród (wywierconymi otworami) płynu iniekcyjnego, który ma za zadanie albo zamknięcie kapilar albo ich hydrofobizację. Metody iniekcyjne należą do najnowocześniejszych sposobów zabezpieczania oraz naprawy konstrukcji Iniekcja grawitacyjna polega na wprowadzeniu środków chemicznych do otworów 2-3cm pod kątem, dzięki czemu płyn samoistnie, pod wpływem grawitacji i podciągania kapilarnego migruje w głąb tynku. Iniekcja niskociśnieniowa płyn wprowadza się do przegrody pod ciśnieniem nieprzekraczającym. Środki chemiczne służące do iniekcji to najczęściej krzemiany alkaliczne, związki krzemoorganiczne, szkło wodne sodowe lub potasowe i środki biobójcze. Blokada zaczyna się tworzyć intensywnie po 24h. Iniekcja wysokociśnieniowa ze względu na duże ciśnienie wywierane podczas iniekcji metoda stosowana jest w przegrodach o dużej wytrzymałości mechanicznej. Iniekcja krystaliczna środkiem chemicznym do wykonywania przepony uniemożliwiającej wznoszenie się wody kapilarnej jest w tym przypadku mieszanina cementu portlandzkiego. Metoda elektroiniekcji to sposób osuszania, który powstał jako odpowiedz na niedoskonałości elektroosmozy. Okres działań elektroosmotycznych jest wystarczający na wprowadzanie środka iniekcyjnego. Do wytworzenia potencjału stosuje się źródło zasilania o napięciu 24V. Metoda termo iniekcji to metoda zakładania izolacji i jednocześnie osuszania. Osuszanie przeprowadzane jest za pomocą specjalnego zestawu urządzeń termowentylacyjnych, poprzez wprowadzenie do nawierconych w murze otworów suchego powietrza o określonej temperaturze i prędkości przepływu. Metoda magnetokinetyczna polega na odwróceniu procesu podciągania kapilarnego przez zastosowanie urządzeń, które wytwarzają pole oddziałujące na akolad potencjałów elektrycznych w murze. W ten sposób zmienia się polaryzacja cząstek wody i w rezultacie wywołuje ich ruch w dół. Przeciwwskazaniem stosowania tej metody jest obecność w budynku elementów metalowych. Odgrzybianie Podstawowym warunkiem skuteczności prac przy odgrzybianiu budynku, jest usunięcie jego przyczyny. Do odgrzybiania stosuje się środki grzybobójcze. Należy pamiętać, że zwalczanie grzybów wymaga stosunkowo głębokiej penetracji czynnika biobójczego i większej ilości biocydu niż w wypadku zabezpieczania powierzchni. W pomieszczeniach, w których wykonuje się odgrzybianie nie mogą przebywać ludzie i zwierzęta. Trzeba z nich także usunąć żywność i inne materiały pochłaniające zapachy. Jeśli używamy najnowszych środków biobójczych, mieszkańcy muszą opuścić pomieszczenia na czas tylko od jednego do trzech dni. Środki grzybobójcze należy stosować po odpowiednim przygotowaniu:
• zagrzybiony materiał należy oczyścić z utworów grzyba i wszelkich zanieczyszczeń, takich jak resztki zaprawy czy powłok malarskich;
• zniszczone partie drewna powinno się zestrugać do zdrowej części;
• w przypadku użycia środków oleistych i rozpuszczalnikowych elementy należy wysuszyć. Sposoby zwalczania grzyba w budynkach Usunięcie zagrzybienia polega przede wszystkim na impregnacji za pomocą środków chemicznych. Działania fizyczne stanowią najczęściej uzupełnienie działań chemicznych, ale niekiedy sytuacja jest odwrotna. Środki biobójcze zatruwają tkankę będącą pożywieniem grzybów oraz stwarzają niesprzyjające warunki do ich rozwoju. Stosowane na podłoża mineralne powodują niszczenie grzybów. W budynkach wykonuje się najczęściej impregnację powierzchniową i wgłębną. Do impregnacji powierzchniowej zalicza się wszystkie proste sposoby (smarowanie, opryskiwanie, krótkotrwałe moczenie), które nasycają zewnętrzną warstwę drewna lub innych materiałów do głębokości 5 mm. W impregnacji wgłębnej stosuje się te sposoby, które za pomocą dyfuzji lub działania ciśnieniowego wprowadzają impregnat na głębokość kilkunastu bądź kilkudziesięciu milimetrów. Smarowanie polega na wielokrotnym pokrywaniu powierzchni roztworem (środkiem grzybobójczym) za pomocą pędzla lub szczotki. Zabieg należy wykonać bardzo starannie. Temperatura środków solnych i wodorozcieńczalnych powinna wynosić około 20°C. Opryskiwanie przeprowadza się za pomocą opryskiwaczy elektrycznych lub pneumatycznych. Stosuje się je w przypadku występowania trudno dostępnych elementów. Zużycie preparatu jest jednak o 25-30% większe niż podczas smarowania. Iniekcja zastrzykowa polega na wprowadzeniu środka grzybobójczego w głąb. Do tego celu wykorzystuje się również wszelkie spękania oraz otwory wylotowe po owadach. Po wykonaniu zabiegu całość należy szczelnie okryć folią na 48 godzin. Nawiew gorącego powietrza na zagrzybioną powierzchnię zniszczy grzyby, ale jeszcze częściej owady, których larwy giną w temperaturze wyższej od 46°C. Metodę tę często wykorzystuje się w drewnianych domach albo na poddaszach. Powietrze podgrzane w nagrzewnicy do temperatury 80-110°C doprowadza się do przestrzeni poddasza i poddaje jego działaniu drewnianą więźbę dachową. Po sześcio-ośmiogodzinnym nagrzewaniu aplikuje się chemiczne środki ochrony. Wysoka temperatura może powodować uszkodzenie powłok oraz zapalenie się drewna, wymaga więc ciągłej kontroli stanu materiału. Fale elektromagnetyczne powodują niszczenie organizmów, co jest wynikiem silnego nagrzewania w krótkim czasie. Wykorzystuje się temperaturę 50-60°C. Przykłady zawilgocenia i grzybów (oraz innych skutków wilgoci) na ścianach