Romantyzm jest prądem ideowym panującym w Europie między rewolucją francuską a wiosną ludów. W Polsce epokę tą zaczyna Adam Mickiewicz wydając w 1822 r tomik poezji pt: „BALLADY I ROMANSE” a epoka kończy się powstaniem styczniowym w 1863. Motyw jest elementem świata przedstawionego lub schematem konstrukcyjnym zakorzenionym w kulturze natomiast Fantastyka to zjawiska nie mające oparcia w rzeczywistości, urojone, nadprzyrodzone, niezwykłe, będące wytworem fantazji. W literaturze romantycznej najczęściej pojawiają się duchy dobre i złe, które walczą ze sobą o bohatera itp. Fantastyka jest ściśle związana z romantycznym sposobem pojmowania świata (poszukiwanie prawdy za pomocą środków irracjonalnych, takich jak intuicja, wiara, instynkt, przeczucie). Sięganie do źródeł ludowych, do świata egzotycznego, do otoczonych pewną tajemniczością wieków średnich - stąd też rozpowszechnienie fantastyki, mistyki, orientalizmu i tajemniczości. Fantastyka w literaturze romantyzmu jest związana bardzo często z odwołaniami do wierzeń ludowych. Na wzór Szekspira romantycy wprowadzili postacie fantastyczne, zjawy i wizje do swoich utworów. Elementami fantastycznymi w romantyzmie są:

• Romantyczność – W utworze tym występuje zjawa zmarłego ukochanego widzianego przez Karusię. Na treść utworu składa się obraz dziewczyny która zachowuje się jak obłąkana. Szuka swojego zmarłego kochanka mówi do niego próbuje go dotknąć bo jej zdaniem jest obok niej nadal, dziewczyna prosi go aby ją zabrał z tego świata bo jest dla niej obcy i nie znajduje tu zrozumienia. Widok Jasieńka budzi w niej lęk który ona sama tłumi. Starzec podważa istnienie innego świata prócz tego w którym żyje, z taką postawą polemizuje narrator podkreślając wyższość czucia i wiary od rozumu i nauki. Rozpatrywany motyw podkreśla wagę wierzeń ludowych, ponieważ dla narratora światopogląd ludzi prostych przekazuje żywe prawdy. Prosty lud wierzy w wielką moc uczucia i dlatego miłość staje się silniejsza nawet od śmierci. Dla romantyków widzenie duchów przez kogoś nie jest obłąkaniem tylko wspaniałym darem.

• Świtezianka – Występują tu tajemnicza postać nimfy wodnej i młodzieniec który jest Strzelcem w borze. Utwór ten opowiada historię dwojga zakochanych w sobie osób, które widują się każdego wieczora. Na ich temat nie wiemy zbyt wiele. Młody mężczyzna jest strzelcem, o dziewczynie natomiast sam autor mówi niewiele. Miejscem spotkań kochanków jest brzeg jeziora Świteź. Młody strzelec obiecywał dziewczynie miłość i wierność, składał jej miłosne przysięgi, chciał ją poślubić i być z nią na zawsze. Dziewczyna, ciągle nie wierząc słowom mężczyzny, postanawia wystawić go na próbę i sprawdzić tym samym, czy był z nią szczery. W rzeczywistości jest ona nimfą wodną z jeziora Świteź i właśnie pod tą postacią zaczyna kusić strzelca, chcąc sprawdzić, czy dotrzyma danego jej słowa. Jednak nim przemieniła się w „dziewiczą piękność”, ostrzegła młodzieńca przed niedotrzymaniem przez niego przysięgi.

• Dziady II – W tej części dramatu autor opisuje ludowy obrzęd zwany DZIADAMI. Podczas tego obrzędu ludzie spotykają się w kaplicy zamykają drzwi i zasłaniają okna. Każdą czynność potwierdza starzec a chór powtarza dwuwiersz „ciemno wszędzie głucho wszędzie co to będzie co to będzie”? Ludzie znoszą do kaplicy jadło i napoje aby poczęstować tym przybyłe duch bo podczas tego obrzędu przywołuje się dusze czyśćcowe duchy zmarłych, ptactwo uosabiające pokrzywdzonych ludzi; wiara w istnienie świata pozaziemskiego, w wymierzanie przez siły nadprzyrodzone sprawiedliwości; istoty pozagrobowe potraktowane przez lud jako zwykli ludzie, z którymi można porozmawiać, których można nakarmić. Pierwsze w kolejności przywoływane są duch lekkie takie jak Aniołki którym są potrzebne tylko dwa ziarnka gorczycy.

• Dziady III – W tym dramacie romantycznym postaciami fantastycznymi są duchy, diabły i anioły walczące o duszę Konrada podczas jego przemiany z Gustawa w Konrada. Diabły chcą przejąć jego dusze, ale czuwa nad nim dobry anioł Stróż na prośbę jego zmarłej maki. Duch nocne pozornie sprzyjają człowiekowi aby wzbudzić w nim zło. Człowiek jest uwikłany w walkę dobra ze złem. Nocne duch wmawiają Konradowi, że człowiek może odbierać trony i je dźwigać: CYTAT5 „Ludzie! Każdy z was mógłby, samotny, więziony, Myślą i wiarą zwalać i podźwigać trony”. rozbudzają w nim uczucie wszechmocy. Konrad uważa się za najlepszego najdoskonalszego poetę i mówi że nikt nie może się z nim równać. To wszystko sprawia że Konrad czuje reprezentantem narodu przed bogiem, podejmuje z nim rozmowę w chwili przypływu twórczości. Konrad prosi boga o rząd dusz i zaczyna kłócić się z Bogiem a następnie bluźnić na niego. W punkcie kulminacyjnym wypowiada największą obelgę CYTAT6 „Tyś nie ojcem świata, ale… carem”. Ale to ostatnie słowo wypowiada szatan gdyż Konrad pada na posadzkę celi Wówczas rzucają się na niego złe duchy chcąc go zadusić ale niestety nie mogą mu nic zrobić bo jest chroniony modlitwami. Przez pośpiech diabły utraciły dusze Konrada, który był już o krok od śmierci. Motywem fantastycznym jest też widzenie księdza Piotra, które jest wizją losów Polski. Podczas widzenia ksiądz Piotr dostrzega jednego młodzieńca który umknął przed prześladowcami i nazywa go obrońcą, wskrzesicielem narodu i daje mu imię czterdzieści i cztery. Dalej następuje opis męki narodu porównany do męki i śmierci Chrystusa. Francja pełni rolę Piłata co umywa ręce, car to Herod, natomiast żołnierze pojący octem to Austria i Prusy, czyli naród kona na krzyżu ale niedługo zmartwychwstanie. Po widzeniu ksiądz zasypia a aniołowie niosą jego dusze do nieba aby bóg ukoił cierpienie przed powrotem do ciała. Wielka improwizacja jest wyrazem buntu przeciwko Bogu ale buntu wzniesionego w imię ludzkości jest to bunt PROMETEJSKI. W „Dziadach” podobnie jak w balladach odnajdujemy elementy ludowe czyli romantyczne, ingerencja sił nadprzyrodzonych, postacie i zdarzenia cudowne – ludowe widzenie świata, wiara, że zło zostanie zawsze ukarane a dobro wynagrodzone.