1,Zasady nazewnictwa surowców naturalnych- nazwy określane są nazwami polskimi i łacińskimi. Nazwa łacińska składa się z dwóch wyrazów. Pierwszy oznacza nazwę organu, z którego uzyskano surowiec, drugi to nazwa gatunkowa rośliny. Np. Radix(korzeń) , Caulis (łodyga), flos (kwiat), rhizoma (kłącze), cortex (kora), folium (liść), semen (nasiona), fructus (owoce), gemmae(pąk) herba(ziele) bulbus(bulwa pędowa) scilla(cebula) thallus (plecha), sporae( zarodniki). 2,Surowce naturalne- to subst. Pochodzenia zwierzęcego, roślinnego lub mineralnego oraz mieszanki i produkty między nimi. Stanowią materiał wyjściowy dla wszystkich procesów technologicznych, 3, Proces suszenia- przeprowadza się aby usunąc wodę z materiału roślinnego i zapobiec jego rozkładowi. W ten sposób zabezpiecza się związki czynne znajdujące się w świeżych częściach rośliny. A więc proces suszenia przeprowadza się aby uzyskać pełnowartościowy surowiec( taki, który zachowa nie tylko swój właściwy wygląd, barwe, zapach, smak ale tez składniki lecznicze, bez których surowiec nie przedstawia zadnej wartości) 4. Suszenie- to zespół operacji technologicznych mających na celu zredukowanie zawartości wody z rośliny. Największy wpływ ma temp.( roślina traci wartości i subst. Odżywcze następnie ulega więdnięciu). 5. Elementy procesu suszenia: -miejsce ( suche, dobrze przewietrzone) -temp. Otoczenia -sposób zetknięcia z czynnikiem suszącym -długość okresu suszenia ( zależy od zawartości wody w materiale roślinnym oraz od temp.) 6.Metody suszenia: naturalne( najstarszy sposób, temp. Otoczenia, suche ciepłe pomieszczenia domowe, np. strych) i termiczne (wprowadzony jest czynnik suszący,np. suszarka, który odprowadza wodę) 7. Dobór parametrów suszenia; czynniki naturalne ( budowa chemiczna związku biologicznie czynnego, rozmieszczenie tego zwiazku w roślinie, rodzaj i ilość związków) czynniki zew./ sztuczne( temp., zawartość tlenu, natężenie i rodzaj światła, rozdrobnienia surowców) 8. Wskaźniki usychalności. Gospodarcze znaczenie mają dane dotyczące stosunku między ciężarem określonej ilości świeżego materiału roślinnego a ciężarem ziół otrzymanych po jego wyschnięciu. Jest to stosunek zwany wskażnikiem usychalności jest on różny od charakteru ziół oraz świeżego materiału roślinnego. Rośliny lecznicze zbierane z naturalnych stanowisk lub na plantacjach w suchych okolicach odznaczają się mniejszą zawartością wody i dlatego mniej jej tracą podczas suszenia. Rośliny mięsiste odznaczają się wyższym wskażnikiem usychalności. 9. Metody ytwarzania substancji czynnych z surowców: Maceracja- to metoda otrzymania leków roślinnych hemoopatycznych. Polega na wyodrębnieniu wybranych składników z materiału ( najczęściej świeżego lub suchego surowca roślinnego poprzez moczenie w rozpuszczalniku, najczęściej w wodzie). Prelokacja- jest to metoda do otzymania wyciągów roślinnych i nalewek. Proces ten polega na całkowitym wytrąceniu surowca, wytworzenie preparatów zagęszczonych oraz zmniejszenie ilości używanego rozpuszczalnika. 10. Sposób przetwarzania surowców: Wyciąg- otrzymywany z surowców roślinnych uzyskanych metodą prelokacji. Otrzymany wyciąg się zagęszcza. Zależnie od stopnia zagęszczenia wyciągi dzielimy na:

• wyciągi płynne ( dzielimy je na odwary napary i maceraty) -wyciągi rzadkie -wyciągi suche Odwar-płynne, świeżo sporządzone wyciągi wodne, otrzymywane przez ogrzewanie rozdrobnionego surowca lub mieszanki ziołowej z określoną ilością wody i utrzymanie ich w stanie wrzenia do 30 minut (zwykle5-15).Są to najczęściej przyrządzane z takich surowców roślinnych jak drewna, kora, kłącze, korzenie czy twarsze łodygi. Napar- płynne, świeżo przyrządzone wyciągi wodne, otrzymywane przez zalanie rozdrobnionego surowca lub mieszanki ziołowej określoną ilością wody i przechowywnie całości w zamkniętym naczyniu w ciele temperatury wrzenia przez ok 15 minut. Maceraty- uzyskiwany jest on z częsci zawierających śluzy roślinne.Maceracja to metoda wytrawiana substancji czynnych z surowców roślinnych.Macerat polega na zalaniu surowca letnią wodą, przykryciu i odstawieniu nnaconajmniej 2 godziny.Najlepiej jest spożyć(lub uzyc) odrazu, można przechowywać max 3 dni. Woda aromatyczna-wodny roztwór olejków lotnych. W praktyce uzyskuje się dwa sposoby uzyskiwania:destylację ziół parą wodną i ustawiczne wytrząsanie olejku eterycznego z wodą. Soki-uzyskujemy przez wyciśnięcie ziół badź owoców, często stabilozowane etanolem badź cukrem(syrop). Wyróżniamy soki ziołowe i owocowe.SOki pozyskane z roślin mają wiele substancji i leczniczych, np. witaminy garbniki. Kataplazmy-okłady z rozdrobnionych na papkę roślin. Mogą być tutaj uzyte liście , korzenie nasiona, kora.Klasyczny okład to zabieg polegający na przyłożeniu do chorego miejsca waty nasączonej leczniczym płynem:świeżym sokiem, naparem, odwarem. Nalewki- są to etanolowo-wodne preparaty które otrzymuje się przez zalanie ziół rozp. O przypisanym stężeniu i podatnej maceracji lub prelokacji. Są używane najczęściej w postaci kropel w przypadku zatrucia( odwar napar maceraty) Wody aromatyczne- wodne roztwory olejków, otrzymuje się je przez destylacje z para wodna Syropy- przezroczyste r-ry sacharozy, alkoholi wodorotlenowych i innych cukrów. 11.Metody oceny surowców:
• mikroskopowa ( umozliwiają badanie drobnych fragmentów surowca) rodzaje prep. Mikroskopowych( rozmaz, rozgnioty, skrawki, szlify, odciski narządowe, hodowle komórkowe)
• makroskopowa (wykorzystanie zmysłów) -fizykochemiczne -biologiczno- farmakologiczne

12. Ogólny podział roślinnych subst czynnych: -subst. O silnym fizjologicznym działaniu na organizmy ludzkie i zawierające substancje trujące -substancje których działanie nie jest tak wyraźne ( subst nie trujące- alkaloidy glikozydy sapary garbniki i śluzy) 13.Podział węglowodanów(cukrów): -proste (monosacharydy-glukoza fruktoza ryboza deoksyryboza) -złożone ( disacharydy(dwucukry)- maltoza sacharoza laktoza i polisacharydy(wielocukry)- skrobia celuloza i glikogen) 14.Przykłady wykorzystania cukrów prostych/złożonych w kosmetyce: -złożone( składniki mydeł, peelingi- brązowy cukier trzcinowy, do depilaci- składnik past cukrowych, preparaty do skóry i paznokci, pudry, zasypki, maści) -proste ( mają działanie nawilżające, podtrzymuja elastyczność i sprężystość skóry- w kosmetyce: kwas hialuronowy, kremy antycelulitowe, preparaty do pielęgnacji włosów, preparaty pielęgnacyjne do skóry suchej) 15.Olejki eteryczne- Olejki aromatyczne uzyskuje się z liści, kwiatów, owoców, drewna, kory i korzeni roślin i drzew. Są to naturalne substancje chemiczne, bardziej złożone i bezpieczniejsze niż leki farmakologiczne, ale wolniej działające i dlatego najczęściej używa się ich jako środki zapobiegawcze lub jako dodatkowy, uzupełniający sposób leczenia. Najczęstsze olejki aromatyczne powstają w wyniku procesu destylacji za pomocą pary, ale stosuje się też inne metody, takie jak ekstrakcja rozpuszczalnikiem czy wyciskanie. Właściwości: -nie rozp w wodzie -dobrze mieszają się z tłuszczami i innymi rozp organicznymi -wytwarzane we wszystkich cześciach rośliny-u człowieka wpływaja na układ pokarmowy, nerwy, skórę, układ rozrodczy -ma działanie przeciwwirusowe -działają wyksztuśnie -działają uspokajająco -przeciwbakteryjne -przeciwzapalnie Zastosowanie: -inhalacje -aromaterapia -przy depresji -jako afrodyzjaki -do pielęgnacji skóry -do relaksacji -zapobiegają steresowi -zapobiegają wypadaniu włosów -np.olejek cytrynowy-leczy stany zapalne skóry
13. Mukopolisacharydy- (śluzowo-cukrowce) składnik tkanki łącznej. Wykazują działanie nawilżające. Występują w tkance łącznej w połączeniu z białkami (kolagenem, i elastyną), nadają one skórze odpowiednią elastyczność i sprężystość, podtrzymują zewnętrzne warstwy skóry, pełnią również funkcję łącznika naskórka ze skórą właściwą. Pomagają zatrzymać wodę w skórze i przez to ją nawilżają. Główny przedstawiciel to kwas hialuronowy. Ponadto do mukopolisacharydów należy też heparyna. Ceramidy- organiczne związki chemiczne z grupy lipidów obecne w warstwie rogowej naskórka. Ceramidy w warstwie rogowej ściśle do siebie przylegają, zapewniając nieprzepuszczalną powłokę dla wody oraz decydują o elastyczności skóry i utrzymaniu jej stałej temperatury. Antyoksydanty: -zwane inaczej przeciwutleniaczami lub antyutleniaczami -substancje naturalne lub syntetyczne -Przeciwdziałanie wolnym rodnikom -odpowiedni poziom antyoksydantów ma ogromne znaczenia dla zdrowia i wyglądu -chronią przed wystepowaniem chorób neurologicznych, krążenia, nowotworowych a także przed starzeniem się skóry. Antyoksydanty to:

• Koenzym Q10-wykazuje silne działanie antyoksydacyjne-jako przeciwutleniacz rozpuszczalny w tłuszczach, chroni przed atakiem wolych rodników tlenowych szczególnie błony komórkowe mitochondriów oraz tkankę nerwowa, ma działanie protekcyjne, pozwala dobrze odżywionej komórce optymalnie wykorzystać składniki pożywienia. -Wit. C -Wit. A -Wit. E -glutation Woski- to subst. Tłuszczowe chętnie stosowane w kosmetyce. Stanowią mieszaninę estrów kwasów tłuszczowych i wolnych kwasów tłuszczowych oraz innych związków, które w temp. Pokojowej są ciałami stałymi. Pełnią funkcje- oklusyjna(tzn. że po rozprowadzeniu na skórze lub włosach tworzą ochronny film, który zapobiega nadmiernej utracie wody. Są wykorzystywane do produkcji kosmetyków kolorowych jako bora dla pigmentu w paznokciach. Występuja w kremach i maściach dla skóry suchej. Balsamy- to wydzielina roślin głównie drzew, stanowiące naturalne roztwory w olejkach eterycznych. Maja zastosowanie jako: -środek zapachowy-substancja o działaniu wybielającym
• subst o działaniu wygładzającym -wykorzystywane do pielęgnacji przesuszonych włosów Żywice-to wieloskładnikowe wydzieliny niektórych roślin, uwalniane na zewnątrz po zranieniu tkanki okrywającej. Mają właściwości antyseptyczne, przeciwzapalne, ściągające i gojące. Zastosowanie:
• do produkcji płynów do kąpieli -środki odświeżające powietrze -płyny do zmywania naczyń -do produkcji plastrów rozgrzewających -do produkcji płynów Glikozydy- składają się z części cukrowej i nie cukrowej. Są wytwarzane w liściach rośliny, jako materiał zapasowy. Występują w roślinach jako bezbarwne rozpuszczalne w wodzie kryształy o gorzkim smaku. Zawartość glikozydów zmienia się w ciągu doby. Niektóre z nich mają zastosowanie farmakologiczne np. glikozydy nasercowe. Flawonoidy- (związki flawonowe) to grupa organicznych związków chemicznych występujących w roślinach, spełniających funkcję barwników, przeciwutleniaczy i naturalnych insektycydów oraz fungicydów, chroniących przed atakiem ze strony owadów i grzybów bronią również rośliny przed pasożytami, a także mikroorganizmami. Flawonoidy nadają intensywny kolor skórze i chronią przed promieniowaniem UV. Wykazują działanie przeciwwirusowe, antyalergiczne, przeciwzapalne, przeciwutleniajace oraz antynowotworowe. Garbniki- chronią roślinę przed drobnoustrojami i pasożytami, maja działanie ściągające, przeciwzapalne, bakteriobójcze i przeciwwirusowe. W kosmetyce stosowane m. in.: -do przemywania skóry w chorobach łojotokowych i stanach zapalnych -używane przy nadmiernej potliwości Kumaryny- to grupa związków czynnych, które charakteryzują się dużą różnorodnością działań farmakologicznych. Działąją przeciwzakrzepowo i uspakajająco. Znalazły zastosowanie także w dermatologii przy leczeniu bielactwa, uznawane tekże jako środek zapachowy. Występują w filtrach przeciwsłonecznych. Niektóre kumaryny są silnymi truciznami i mają zastosowanie karcenogenne. Śluzy- to mieszaniny wielocukrów i białek. Występują w różnych częściach rośliny, w wodzie pęcznieją. Rozprowadzone na skórze tworza warstę ochronną. Stosuje się je do: -produkcji masek o działaniu nawilżajacym i łagodzącym
• w leczeniu otyłości Kolagen- należy do białek.
• powszechnie stosowany w kosmetyce w kremach i maściach przeciwzmarszczkowych
• stosowany jako wypełniacz w chirurgii kosmetycznej- np. do wypełniania ust -regeneruje skóre -ujędrnia skórę -wygładza i spłyca zmarszczki oraz zapobiega powstaniu nowychElastyna- również należy do białek. Elastyna- -ma działanie nawilżające -ujędrnia skórę -stosowana w kosmetykach: kremy, mleczka, lotiony, balsamy do ciała i włosów, płyny do kąpieli, szampony, mydła w płynie, toniki do twarzy, płyny i balsamy po goleniu, tusze do rzęs, cienie i pudry, lakiery i odżywki do włosów i paznokci

17. KOSMETYKI ZAWIERAJACE GARBNIKI: -kremy do cery tłustej i trądzikowej -preparaty do cery tłustej i trądzikowej -preparaty antybakteryjne -kosmetyki redukujące obrzęki -kremy do stóp -dezodoranty i antyperspiranty -szampony do włosów z tendencją do przetłuszczania się Siarka:

• usuwa nadmiernie zrogowaciałą warstwę naskórka -działa bakteriobójczo i grzybobójczo -ma właściwości dezynfekcyjne, przeciwzapalne -stosowana w formie maści, zasypek, emulsji przeciw grzybicy, łupiezowi, świerzbowi, nadmiernemu łojotokowi i wypryskom skórnym -hamuje łojotok -składnik całych serii do skóry trądzikowej Cynk i preparaty: -ułatwiają oczyszczanie skóry z nagromadzonego sebum -przywracają naturalne pH skóry -ściągają nadmiernie rozszerzone pory -łagodzą stany zapalne -zmniejszają skłonność skóry do powstawania zaskórników -używane przy trądziku i łysieniu plackowatym -tlenek cynku jako składnik zasypek maści i past -podstawowy składnik maści cynkowej stosowanej w przypadku drobnych uszkodzeń skóry, oparzeń, trądziku młodzieńczego -tlenek cynku to także skłądnik maseczek i kremów kosmetycznych o działaniu przeciwzapalnym, ściągającym i przeciwtrądzikowym Beta-karoten: -naturalny przeciwutleniacz wpływający na formę, zdrowy i piekny wygląd skóry -wsparcie dla procesów regeneracyjnych zachodzących we wszystkich warstwach skóry -zahamowuje mechanizmy wiodczenia, utraty gęstości, starzenia skóry twarzy i ciała -odgrywa ważną rolę w odbudowie i wzmocnieniu tkanek, które stanowią naturalne rusztowanie dla naskórka