Unia Europejska Unia Europejska (UE) jest nowym typem związku między państwami. Głównym jej zadaniem jest organizacja współpracy między krajami członkowskimi i między ich mieszkańcami. Ustanowiony 1 stycznia 1993r. Jednolity Rynek Europejski umożliwił swobodny przepływ osób, towarów, usług i kapitału w ramach UE. Głównym jego celem było zniesienie barier i utworzenie rynku służącego poprawie konkurencyjności przedsiębiorstw i jakości życia wszystkich obywateli. Wszystkie kraje członkowskie Unii Europejskiej mają od tego momentu zrównane szanse na rynku pracy. Dotyczy to również 10 nowych państw, w tym Polski, które weszły do Unii 1 maja bieżącego roku. Rynek pracy jest miejscem, na którym spotykają się pracownicy oferujący świadczenie swojej pracy (gospodarstwa domowe) z przedsiębiorstwami, które poszukują pracowników, aby wytwarzać towary i usługi. Rynek pracy jest mechanizmem gospodarczym, który reguluje wielkość podaży pracy (ilość pracy, którą oferują pracownicy) i popyt na pracę (ilość pracy, której potrzebują przedsiębiorstwa). Rynek pracy znajduje się w równowadze, kiedy podaż i popyt pracy są równe, co następuje przy określonym poziomie płacy realnej. Jeśli podaż pracy przewyższa popyt - pojawia się bezrobocie. Rynek pracy cechują duże przepływy osób między bezrobociem, zatrudnieniem i biernością zawodową. Rynek pracy można przyrównać do lotniska. Może być ono zatłoczone, bo wiele samolotów startuje i ląduje w krótkich odstępach czasu, wielu pasażerów odjeżdża i przyjeżdża, więc panuje na nim ciągły ruch. Może jednak zdarzyć się, że przyczyną tłoku jest zła pogoda, która opóźnia odloty, więc pasażerowie utknęli na nim na dobre. Na rynku pracy jest podobnie; źle funkcjonujący rynek pracy cechuje mała liczba rozstań z pracą (przylotów) i niewiele nowych umów o pracę (odlotów). Dynamiczny rynek pracy to – wręcz przeciwnie – liczne zmiany pracy i łatwość jej znalezienia. Bezrobotni w każdej z tych sytuacji inaczej odczuwają swój los. W pierwszej mają nikłą nadzieję na szybkie znalezienie pracy, w drugiej – nie martwią się zbytnio jej utratą, gdyż stan bezrobocia dla nich nie trwa długo. Stan rynku pracy zależy także od koniunktury gospodarczej; im jest ona gorsza, tym wyższe jest bezrobocie (bo w warunkach złej koniunktury niższy jest popyt na pracę).

 Bezrobocie w Unii Europejskiej

Nie sposób pisać o rynku pracy, nie wspominając o bezrobociu. Jest to problem, którego nie można bagatelizować, zwłaszcza że dotyczy wszystkich obywateli. „Kwestie zatrudnienia są jedną z podstawowych trosk obywateli Europy – należy zatem dołożyć wszelkich starań, aby zwalczyć bezrobocie, którego obecny poziom zagraża spoistości naszych społeczeństw”. Tymi słowy zakończył się Szczyt Luksemburski poświęcony problematyce bezrobocia w krajach UE, obradujący w dniach 20-21 listopada 1997r. Bezrobocie jest jednym z głównych powodów przez które obywatele wyjeżdżają za granice. Każdy stara się w jakiś sposób zarobić na swoje życie oraz utrzymanie. Jest to ważny powód, którego nie jest tak łatwo usunąć z kraju, ponieważ panuje kryzys. Największym problemem w kwestii bezrobocia jest bezrobocie wśród młodzieży (15 – 24 lata) i kobiet. Po zdobyciu wykształcenia wielu młodych ludzi pozostaje bez pracy. W czasie krótszym niż 6 miesięcy zatrudnienie znajduje 39,2% ogółu bezrobotnej młodzieży. Od 6 do 12 miesięcy pracy szuka 22,4%, natomiast dłużej niż 12 m-cy – 38,5% młodych osób. Szansa na efektywne wejście na rynek pracy i utrzymanie się na nim zależą od wykształcenia. Niestety w naszym kraju jest tak, że są osoby które wychodzą na rynek nie mają wykształcenia podstawowego. Współczesna młodzież zdaje się jednak bardziej doceniać zalety edukacji i potrzeby rynku. W UE kobiety są także mniej aktywne ekonomicznie od mężczyzn oraz mają mniejsze zarobki (przeciętne wynagrodzenie kobiet wynosi 71 – 88% wynagrodzenia mężczyzn za tą samą pracę ). O randze problemu jakim jest bezrobocie w UE świadczą wszelkie działania zmierzające do zmniejszenia tego zjawiska i zminimalizowania jego skutków. Swoboda pobytu dla każdego. Swoboda przepływu osób obowiązuje we wszystkich krajach UE i wiąże się z prawem do poszukiwania pracy w innym państwie członkowskim, prowadzeniem działalności gospodarczej oraz korzystaniem ze wszystkich przywilejów socjalnych w każdym państwie członkowskim UE. W działaniach tych obywatele Unii nie mogą być dyskryminowani ze względu na swoje obywatelstwo. Pewne ograniczenia występują jedynie w sektorze publicznym. Swoboda ta obejmuje:

• pracowników najemnych,
• osoby korzystające z prawa do tworzenia przedsiębiorstw,
• osoby świadczące usługi,
• osoby innych kategorii, np. studentów, emerytów. Już od 1968r. pracownicy posiadają prawo do pobytu w innym państwie członkowskim w związku z podjęciem pracy. Początkowo prawo to nie obejmowało osób samozatrudniających się, studentów i emerytów. Jednak obecnie wszyscy obywatele Unii mogą zamieszkać w innym państwie członkowskim. W ciągu trzech miesięcy muszą jednak złożyć wniosek o prawo do pobytu do władz lokalnych, wykazując przy tym, iż posiadają środki finansowe pozwalające im na ten pobyt oraz, że są objęci ubezpieczeniem zdrowotnym. Swobodny przepływ osób jest dodatkowo skoordynowany ze sferą świadczeń socjalnych obejmujących: ubezpieczenie społeczne, świadczenia o charakterze zaopatrzeniowym, pomoc społeczną itp.

Polacy na europejskim rynku pracy Brak konieczności starania się o pozwolenie na pracę był w 2004 r., po wejściu Polski do UE powodem do zadowolenia. Dziś stał się w większości normą. Pozwolenia na pracę obowiązują Polaków jeszcze w Austrii, Norwegii, na Malcie oraz w Szwajcarii i Liechtensteinie. Na razie przepisy Austrii określają grupę wyjątkowych zawodów, w których możemy uzyskał legalne zatrudnienie. Istnieją także specjalne programy dla stażystów lub pracowników sezonowych. Ta sytuacja zmieni się najprawdopodobniej w maju 2011 r., kiedy to Austria otworzy rynek pracy dla Polaków. Zawodami najbardziej poszukiwanymi w tym kraju są kelner, kucharz, sprzedawca, pokojówka, pracownik magazynowy, pomoc kuchenna, elektroinstalator, personel sprzątający, personel sortujący towary i ogólny personel pomocniczy. Rynek pracy w Unii Europejskiej 1 maja 2004 roku szeregi Unii Europejskiej zasiliły nowe państwa. Wraz z przystąpieniem nowych członków i powiększeniem UE, zwiększył się także rynek pracy. Oznacza to, że każdy Polak może wyjechać i podjąć legalną pracę w wybranym przez siebie kraju unijnym. Także obywatele pozostałych państw członkowskich UE mogą swobodnie przyjeżdżać do Polski w poszukiwaniu pracy. Otwarcie rynku pracy oznacza dla Polaków szansę na „lepszy start”. W UE mają możliwość zdobycia lepszego wykształcenia, odbycia stażu w zagranicznej firmie, zdobycia lepszej pracy i wyższego wynagrodzenia. Kusić może także dużo lepszy system świadczeń socjalnych np. w Irlandii czy Danii. Niektóre kraje dawnej 15, w obawie przed masowym napływem pracowników z nowo wstępujących państw, wprowadziło okresy przejściowe związane z zatrudnieniem. Okres przejściowy może trwać od 2 do 7 lat. Najdłuższy okres przejściowy czeka Polaków w Austrii, Niemczech oraz Szwajcarii (5 –7 lat). Dwuletni okres przejściowy będzie obowiązywał w Danii, Belgii, Francji, Islandii, Luksemburgu i Portugalii. Szwecja, Irlandia i Wielka Brytania otwierają swoje rynki pracy dla nowych państw członkowskich. Irlandia i Szwecja deklarują dostęp do rynku pracy bez żadnych ograniczeń. Wielka Brytania wprowadza jedynie wymóg rejestracji w drodze oświadczenia złożonego w ciągu 30 dni od dnia podjęcia pracy. Również Cypr nie wprowadził żadnych ograniczeń, a wręcz liczy na napływ pracowników z Polski. Kilka państw zapowiedziało liberalizację zasad dostępu do rynku pracy dla nowych państw UE. W Holandii Centralny Urząd Pracy i Płacy w Hadze będzie oceniał, w którym sektorze gospodarki występuje niedobór siły roboczej. Tam będą kierowani chętni do pracy, nowi członkowie UE. Nadal będzie obowiązywał także 2-letni okres przejściowy. Norwegia również utrzymuje 2-letni okres przejściowy (podobnie jak Włochy). Pozwolenie na pracę będą mogły uzyskać osoby, które wcześniej otrzymały propozycję pracy pełnoetatowej z normalnym wynagrodzeniem. Włochy do końca 2004 r. mają wydać o 20 tys. więcej zezwoleń na pracę dla nowych członków UE. Najwięcej miejsc pracy maja do zaoferowania: Wielka Brytania (550 tys.), Włochy (150 tys.), Irlandia, Cypr oraz Szwecja. Najmniejsze szanse na zatrudnienie jest w Grecji i na Malcie. Kraje poszukujące pracowników z branży medycznej (personel medyczny, lekarze, pielęgniarki): Dania, Holandia, Niemcy, Szwecja, Włochy. Do pracy sezonowej, w ramach umowy bilateralnej, możemy udać się do: Francji, Hiszpanii i Niemiec. Także Cypr, Finlandia i Holandia oferują możliwość podjęcia pracy sezonowej. Największą szansę na uzyskanie stażu mamy w Hiszpanii i Niemczech (1 tys. miejsc rocznie), Belgii (250), Hiszpanii (50) oraz Francji i Luksemburgu. Hiszpania poszukuje dodatkowo Polaków z wyższym wykształceniem na stanowiska kierownicze. Osoby z branży informatycznej, komunikacyjnej oraz specjaliści od programowania mogą odnaleźć się na rynku pracy w Finlandii, Holandii, Szwecji. W branży budowlanej wolne miejsca pracy oferują głównie: Hiszpania, Portugalia i Wielka Brytania. Rynek pracy w Luksemburgu jest nastawiony głównie na pracowników instytucji europejskich. Większość państw unijnych otwiera przed Polską swój rynek. Część z nich nawet preferuje polskiego pracownika ze względu na jego pracowitość, poświęcenie a także chęć rozwoju i podnoszenia kwalifikacji. Polska wchodząc do Unii Europejskiej zyskała możliwość wyboru miejsca pracy, a równocześnie otworzyła własny rynek dla państw członkowskich Unii.