Wykreowanie przez autora przestrzeni w utworze literackim ma bardzo duże znaczenie. To, w jaki sposób czytelnik odbiera dany tekst jest bezpośrednio związane zarówno z konwencją literacką jak i przedstawionymi bohaterami. Wybitne dzieło Bolesława Prusa pt. ‘Lalka’ jest niewyczerpanym źródłem wątków, a tym samym rozważań i wniosków. Przedstawione w utworze postaci reprezentują różne klasy społeczne, głównym zamierzeniem autora było przedstawienie polskiego społeczeństwa na tle rozkładu. Pozytywistyczne hasła ‘pracy organicznej’ i ‘pracy u podstaw’ przedstawione zostały jako główne motto polskich idealistów, których wysiłek często zderza się z rzeczywistością. Robieżnośc miedzy potencjalnymi możliwościami, a realnymi oczekiwaniami społeczeństwa została przedstawiona na podstawie losów głównego bohatera Stanisława Wokulskiego. “Lalka” powstała w pozytywiźmie, kiedy żywy w literaturze był nurt realizmu. Przedstawione w utworze wydarzenia są prawdopodobne, a ukazane postaci charakteryzują się cechami podkreślającymi typowe dla ówczesnej epoki myślenie. Akcja toczy się w Warszawie, opisywane przez Bolesława Prusa miejsca istnieją w rzeczywistości. W powieści zamieszczony zostaje ‘Pamiętnik starego subiekta’, przez co jego autor Ignacy Rzecki staje się drugim, pierwszoplanowym narratorem utworu W czasie jego trwania mieszka w małym pokoiku przy sklepie, w którym pracuje jako subiekt, początkowo u Jana Mincla, później u Stanisława Wokulskiego. Prowadzone przez Rzeckiego zapiski dotyczą zarówno pierwszych lat pracy, jak i tych po zmianie właściciela. Opis sklepu zamieszczony w pamiętniku jest dokładny i szczegółowy. Ma subiektywny charakter, jest plastyczny- Rzecki kreuje rzeczywistośc sklepu z całym jego bogatcwem i różnorodnością. Duża, po przegi wypełniona przestrzeń została porównana do piwnicy, której wnętrze jest ciemne. Stary subiekt zna jednak dokładnie rozmieszczenie poszczególnych przedmiotów. Sklep może wydawac się byc zagracony, jest wypełniony szufladami, a artykuły na sprzedaż znajdują się nawet na suficie. Mnogośc oferowanych produktów nie wprowadza chaosu do miejsca pracy Rzeckiego. Każda poszczególna, rzecz ma swoje odpowiednie miejsce, a nad sprzedażą panuje właściciel sklepu - ówcześnie Jan Mincel. ‘Starzec z rumianą twarzą i kosmykiem siwych włosów pod brodą’ - człowiek, od którego Rzecki nauczy się pracowitości, dokładności i szacunku wobec pracy. Właściciel sklepu jest opisywany przez subiekta jako człowiek pracowity i sumienny. Świadczy o tym fakt, że w miejscu pracy spędza każdą porę swojego dnia. W wielkiej, znajdującej się przed nim księdze, ze szczególną dokładnością zapisuje wszystkie rachunki. Jest to dobroduszny i zaangażowany w prowadzenie interesu człowiek. Jako odpowiedzialny i doświadczony przedsiębiorca potrafi wprowadzic dyscyplinę wśród młodych subiektów. Jest czujny i spostrzegawczy, każde najmniejsze przewinienie podopiecznych jest w stanie skorygowac przy użyciu własnej siły lub ‘sarniej nogi’. Jedną z takich sytuacji opisuje w swoim pamiętniku Rzecki. Od momentu kiedy za zjedzenie jednej rodzynki został ukarany przez właściciela siłą, wszystkie spożywcze produkty sklepu miały dla subiekta smak pieprzu. Tym samym, już od najmłodszych lat uczył sie wartości codziennej pracy. Swoje obowiązki Rzeci będzie wykonywał sumiennie i dokładnie, a sama praca w sklepie stanie się istotną cześcią jego życia. Wymierzone przez Mincla dyscypliny nie prowadzą do zawiści lub wrogości wobec niego. Przeciwnie, przez Rzeckiego uważany jest on za człowieka dobrodusznego, który z ogromnym poświęceniem i cierpliwością stara się jak najbardziej sumiennie prowadzic swój sklep. Ma do niego sentymentalny stosunek. ‘Noc wielkiego sezonu’ to jedno z wielu opowiadań Brunona Schulza zamieszczonych w zbiorze pod tytułem ‘Sklepy cynamonowe’. Opowiadanie te powstały w konwencji onirycznej – czyli ukazującej rzeczywistość na kształt snu lub koszmaru sennego. Najczęściej utwór ma wówczas charakter irracjonalny, absurdalny, opisywane wydarzenia nie są prawdopodobne w rzeczywistości. Zacierają się następstwa zdarzeń i ich logiczne uporządkowanie. Świat przedstawionych opowiadań jest oderealniony, stanowi nieograniczoną kreację rzeczywistości. Opis sklepu w opowiadaniu Schulza jest wyjątkowo plastyczny i poetycki, realizm przekształca się tu w metaforę. Autor odnosi się w opowiadaniu do różnych zmysłów, zastosowany zostaje sensualizm. Przestrzeń przedstawiona ‘Nocy wielkiego sezonu’ różni się od opisu z ‘Lalki’ Bolesława Prusa. Narrator opisuje wydarzenia w sposób dynamiczny. Wewnątrz pomieszczenia jest jasno, z ogromnego sufitu nad sklepem zwisa naftowa lampa, któa oświetla jego każdy kąt, na zewnątrz jest ciemno, jest jesienna noc. Właściciel sklepu, a zarazem ojciec opisującego zdarzenia jest nieciepliwy i zdenerwowany. Czekanie na tłumy klientów wzmaga jego nerwy, tym bardziej, że nie ma nikogo kto mógłby mu pomóc. Przerażony zastanawia się nad tym, gdzie znajdują sie subiekci pracujący w sklepie. Jest osamotniony, a nadciągające rzesze ludzi przerażają go. Nerwy przekształcają sie w szaleństwo, początkowo wskakuje na ladę i wzywa na pomoc subiektów, w opowiadaniu porównywanych do aniołów. Później, gdy nikt nie pojawia się, żeby odciążyc go od wielkiego, głośnego tłumu, z krzykiem biegnie do umieszczonych w sklepie na sprzedaż materiałów. Wnętrze sklepu zaczyna się zmieniac, jest pełne ludzi, wszystkie lady i stoły zostaja pokryte przez właściciela sklepu suknami i draperiami. Na jego dynamiczne, szalone zachowanie nawet najmniejszej uwagi nie zwaraca grupa klientów. Rozbawiony i głośny tłum skupiony jest jedynie na oferowanych w sklepie produktach. We fragmencie opowiadania wystepuje dużo nawiązań do Biblii. Sam Jakub- właściciel sklepu porównany zostaje do proroka Mojżesza, który rozwija ciężkie bale materiału jak spod uderzenia ‘Mojżeszowej laski’. Przestrzeń sklepu pełna porozwieszanych wszędzie sukien i fałd materiałów przypomina rzeki Kanaanu. Przedstawione we fragmentach tekstów przestrzenie różnią się od siebie przede wszystkim sposobem ujęcia i konwencją literacką. “Lalka” to powieśc pozytywistyczna, napisa w sposób realistyczny, przedstawione w niej miejsca istnieją w rzeczywistości, a postaci odzwierciedlają charakterystyczne dla epoki zachowania. “Noc wieliego sezonu” Brunona Schulza to powieśc utrzymana w onirycznym, sensualistycznym tonie. Występuje tu hiperbolizacja opisywanych zdarzeń, które są nieprawdopodobne. Przestrzenie sklepów również się od siebie różnią. W sklepie Jana Mincla, mimo mnogości artykułów panuje porządek, każdy poszczególny przedmiot ma swoje określone miejsce. W opowiadaniu Schulza, sklep jest miejscem gdzie, wśród gwarnego tłumu porozwieszane po wszystkich kątach są materiały, wszystko jest dynamiczne, nieuporządkowane. Podobny jest stosunek narratora do właściciela sklepu, zarówno w jednym jak i drugim fragmencie jest to stosunek pozytywny. Ignacy Rzecki opisuje Jana Mincla w sposób emocjonalny, jest to według niego osoba dobroduszna i sumienna. Narrator “Nocy wielkiego sezonu” jest zafascynowany Jakubem. Porównuje go do biblijnego proroka, który z góry Synaj, pewien władzy, tworzy na nowo wnętrze sklepu.