Alkohole towarzyszą człowiekowi prawie od początku jego istnienia. Pod pojęciem alkohol rozumiemy grupę organicznych związków chemicznych, z której najbardziej popularnym jest alkohol etylowy o wzorze chemicznym C2H5OH.

O właściwościach chemicznych alkoholi decyduje obecność grupy hydroksylowej w cząsteczce. Przykładowymi reakcjami, którym ulegają alkohole są:

• reakcja z metalami aktywnymi, takimi jak sód, magnez. W reakcji powstają alkoholany metalu, podobne w swej budowie do soli:

2CH3 ─ CH2 ─ OH + 2Na → 2CH3 ─CH2─ONa + H2

• reakcja z halogenowodorami

R-OH + HX → RX + H2O

CH3 ─ CH2 ─OH + HCl → CH3 ─ CH2─Cl + H2O

• reakcja z trój halogenkami fosforu

R-OH + PX3 → RX + H3PO4 (PX3 = PBr3, PI3)

• reakcja dehydratacji, która zachodzi w środowisku kwaśnym i prowadzi do otrzymania odpowiednich alkenów

CH3-CH2OH → CH2=CH2 + H2O

Alkohol etylowy ma właściwości amfoteryczne.

Etanol jest szeroko stosowany jako surowiec w produkcji estrów, eterów, chloroformu. Alkohol etylowy znalazł zastosowanie jako rozpuszczalnik, surowiec w wielu syntezach chemicznych, w przemyśle kosmetycznym (w produkcji perfum i wód toaletowych), w przemyśle farmaceutycznym. Jest on także dodatkiem do paliw silnikowych i wykorzystuje się go w przemyśle spożywczym (do produkcji napojów oraz w cukiernictwie do wyrobu cukierków, tortów, itp.).

Alkohol zajmuje szczególne miejsce wśród substancji spożywanych przez człowieka. Wynika to z faktu, że bardzo szybko - ze względu na niewielki rozmiar cząsteczek - jest wchłaniany przez organizm, wywołując zmiany w samopoczuciu i nastroju, przez większość konsumentów odbierane jako przyjemne. Działanie alkoholu w organizmie zaczyna się już po kilku minutach od spożycia. Alkohol dostaje się do krwiobiegu, a za jego pośrednictwem do mózgu. Następnie zostaje przetransportowany do kory mózgowej, która przetwarza sygnały wpływające na zachowanie człowieka. Pojawiają się najpierw pozytywne odczucia w postaci beztroski, rozluźnienia, dobrego humoru a przytłumieniu ulegają negatywne emocje związane na przykład ze stresem. W miarę zwiększania się ilości alkoholu we krwi następuje głębsze jego wnikanie do mózgu. U niektórych osób objawia się to sennością, u innych powoduje wzmożenie agresji, wdawanie się w konflikty, bójki. W momencie, gdy pewien poziom alkoholu we krwi zostaje przekroczony i osiągnie punkt krytyczny, część mózgu odpowiedzialna za oddychanie i pracę serca przestaje prawidłowo funkcjonować. Dochodzi do nie odwracalnego, ostrego zatrucia organizmu, czego następstwem może być niewydolność krążeniowo-oddechowa i w konsekwencji zgon. Częste spożywanie alkoholu prowadzi do zmian chorobowych i uszkodzeń różnych części organizmu.

1. Objawy zatrucia

Poniższe zestawienie obrazuje rozwój zatrucia (upojenia zwykłego) w zależności od poziomu alkoholu we krwi:

0,3-0,5 promila - upośledzenie koordynacji wzrokowo-ruchowej, nieznaczne zaburzenia równowagi oraz euforia i obniżenie krytycyzmu

0,5-0,7 promila - zaburzenia sprawności ruchowej, osłabienie refleksu, nadmierna gadatliwość i pobudliwość, a także obniżenie samokontroli oraz błędna ocena własnych możliwości, które prowadzą do fałszywej oceny sytuacji

0,7-2,0 promile - zaburzenia równowagi, sprawności i koordynacji ruchowej, obniżenie progu bólu, spadek sprawności intelektualnej (błędy w logicznym rozumowaniu, wadliwe wyciąganie wniosków), opóźnienie czasu reakcji, pobudzenie seksualne, wzrost ciśnienia krwi oraz przyspieszenie akcji serca, obniżona tolerancja na innych, wyraźna drażliwość, zachowania agresywne

2,0-3,0 promile - zaburzenia mowy, wyraźne spowolnienie i zaburzenie równowagi (chód na szerokiej podstawie, chwianie i przewracanie się), wzmożona senność, znacznie obniżona zdolność do kontroli własnych zachowań. W większości przypadków trudno jest mówić o jakimkolwiek prawidłowym samodzielnym działaniu i wykonywaniu skoordynowanych ruchów

3,0-4,0 promile - spadek ciśnienia krwi, obniżenie ciepłoty ciała, zanik odruchów fizjologicznych oraz głębokie zaburzenia świadomości prowadzące do śpiączki

powyżej 4 promili - głęboka śpiączka, zaburzenia czynności ośrodka naczyniowo-ruchowego i oddechowego, możliwość porażenia tych ośrodków przez alkohol

S T A N Z A G R O Ż E N I A Ż Y C I A

Spożywanie alkoholu wiąże się z ryzykiem wystąpienia szkód zdrowotnych, zarówno somatycznych, jak i psychologicznych, zwłaszcza, jeśli alkohol spożywany jest często, w dużych ilościach lub też w niewłaściwych okolicznościach.

Najczęstszym wczesnym skutkiem neurologicznym używania alkoholu jest drżenie, przede wszystkim palców rąk, czasem całych rąk. Drżenie to może mieć różne nasilenie, czasem jest nieznaczne i ujawniają się dopiero właściwe sposoby badania lekarskiego. W innych przypadkach utrudnia wszystkie ruchy, pisanie, rysowanie, delikatniejszą pracę fizyczną, jedzenie a nawet ubieranie się. Występuje obustronnie w równym nasileniu. Najgwałtowniejsze jest rano, na czczo, po wypiciu niewielkiej ilości alkoholu słabnie. Jednakże wbrew zdaniu chorych, którzy w tej „poprawie: widzą usprawiedliwienie dalszego używania alkoholu jest to tylko dowód trującego działania alkoholu i dowodzi powiązania przyczynowego drżenia z zatruciem. Nasilenie się drżeń i ich uogólnienie połączone z nieuzasadnionym poczuciem lęku może być początkiem lub zapowiedzią obłędu opilczego i stanowi wskazanie do szukania pomocy lekarskiej.