Andrzej Feliks Grabski urodził się 13 IX 1934 roku w Warszawie . Pierwsze lata życia mieszkał w Borowie koło Łowicza. Pochodził z rodziny zasłużonej dla nauki oraz kultury polskiej. Dziadek Władysław Grabski, ekonomista był twórca reformy walutowej z 1924 roku. Ojciec Kazimierz Grabski przed długi okras kierował Katedrą Ekonomiki Handlu Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Łodzi. Po wojnie Andrzej Feliks Grabski wraz z rodzicami zamieszkał w Łodzi. Gdzie w 1951 roku rozpoczął studia na Wyższej Szkole Filozoficzno- Historycznej Uniwersytetu Łódzkiego . Jednocześnie uczestniczył w trzech seminariach: z historii Polski średniowiecznej u prof. Stanisława Zajączkowskiego, z historii historiografii u prof. Mariana H. Serejski i z historii Rusi średniowiecznej u docenta, później prof. Stefana Krakowskiego. W 1955 roku zyskał magisterium na podstawie pracy o wojnach polsko- niemieckich w czasach Bolesława Chrobrego, napisanej pod kierunkiem prof. S. Zajączkowskiego . Od tego też roku rozpoczął pracę jako asystent w Zakładzie Historii Historiografii PAN w Łodzi. W 1962 roku uzyskał stopień doktora na podstawie pracy pt: Polska X-XII wieku w opinii współczesnych. W 1968 roku przedstawił pracę habilitacyjną pt: Polska w opiniach Europy Zachodniej XIV - XV wieku. W 1959 roku i 1964 roku był na wyjazdach stypendialnych w Paryżu. Profesorem nadzwyczajnym został w 1976 roku, zwyczajnym w roku 1988 . Przez cały okres swej kariery zawodowej związany z Instytutem Historii PAN nie zerwał związków z Uniwersytetem Łódzkim, gdzie pod koniec lat 70. współtworzył Międzyuczelniany Instytut Nauk Politycznych. W Instytucie Historii UŁ kierował Zakładem, a potem Katedrą Historii Historiografii, którą kierowała aż do śmierci. Był doceniany na arenie międzynarodowej. Był m.in. założycielem Międzynarodowej Komisji Historii Historiografii przy Międzynarodowej Komisji Nauk Historycznych w Paryżu, członkiem dyrekcji pisma ,,Storia Della Storiografia”, Członkiem elitarnej Rady Naukoewj Wissenschaftlichen Beirat Internationale Marks- Engels Stiftung w Amsterdamie i redakcji ,,MWGA Studien” . Dorobek naukowy Andrzeja F. Grabskiego obejmuje ok. trzystu pozycji, wydanych w kilku językach. Jego zainteresowania oraz publikacje można podzielić na trzy obszary. Pierwszy dotyczy historii średniowiecznej, drugi dziejów myśli politycznej szczególnie XIX i XX wiek. Trzecim obszarem głównym były studia dziedziny historii historiografii. Wyżej wymienione prace dotyczące średniowiecza należą do kanonu tekstów poświęconych systemom wyobrażeń społecznych ludzi wieków średnich. Natomiast publikacje z dziedziny myśli politycznej, które można wyróżnić to monografia Joachim Lelewela i demokracja niemiecka. Z dziejów międzynarodowych kontaktów polskiej lewicy w dobie Wielkiej Emigracji. Obejmuje polskie oraz zagraniczne, a szczególności niemieckie. Historią historiografii zainteresował się m. in. za sprawą osoby prof. Serejskiego. Akceptował jego koncepcję historii historiografii, która była otwarta na inne nauki o człowieku, a wiedza historyczna traktowana była jako część intelektualnego zbioru, który umożliwiał nam poruszanie się w otaczającym świecie . Pierwszym artykułem, który miał charakter rozważań historiograficznych opublikował wspólnie z S. Krakowskim. Zaprezentował on obraz dziejów Polski obecny w twórczości m. in. Nikołaja, Sergieja, Kluczewskiego i innych. W 1972 roku Grabski opublikował Orientacje polskiej myśli historycznej. Studia i rozważania. Kolejne pozycje stanowią w dużym stopniu kontynuację oraz korespondują chronologicznie z tematami podejmowanymi przez M. H. Serejskiego. Skupione były wokół dziejów myśli historycznej polskiej i powszechnej II połowy XVIII wieku oraz XIX wieku, częściowo XX wieku. Należą do nich: Myśl historyczna polskiego Oświecenia, Historiografia i polityka. Dzieje konkursu historycznego im. Juliana Ursyna Niemcewicz., Troski i nadzieje. Z dziejów Polskiej myśli społecznej i politycznej XIX wieku, Perspektywy przeszłości. Studia i szkice historiograficzne, Kształty historii. W Zarysie historii historiografii polskiej również autor nawiązuje do wizji historii dziejopisarstwa sformułowanej przez Serejskiego. W tej pracy zawarł najogólniejszy zarys historii historiografii polskiej od czasów najdawniejszych do współczesnych. Przedstawił sposób rozumienia przedmiotu historiografii, zaakcentował idee postrzegania historiografii w całościowym sensie. Główny nacisk położył autor na ukazanie i wyjaśnienie zmieniających się standartów badań historycznych . Rozwinął koncepcję przedmiotu historiografii w Kształtach historii. Rozumiał ją w kategoriach wielopoziomowej struktury. Nawiązywał do F. Braudela, wyróżnił trzy poziomu historiografii: cywilizacyjny, strukturalny i wydarzeniowy. Każdemu przypisał inny czas, wyrażając to w odmiennym rytmie przemian. Według Aurora stanowiły oddzielne ale nie redukowalne jedna od drugiej formy refleksji nad przeszłością. Uważał, że w dziejach historiografii rywalizują ze sobą różne porządki chronologiczne oraz współwystępują w niej odmienne kanony interpretacyjne . Zastosowanie tych założeń możemy znaleźć w artykułach Grabskiego m. in. poświęconemu Adamowi Naruszewiczowi oraz w pewnym stopniu w wyżej wspomnianym Zarysie. Rozważania Grabskiego dotyczące kategorii organizującej narrację historiograficzną wyłaniały się z krytyki dwóch koncepcji. Pierwsza nawiązuje do pracy Thomasa Kuhna Struktura rewolucji naukowych. Andrzej F. Grabski podważa podejście Kuhna. Uważa, że rozwój historiografii nie polega na zastępowaniu jednego modelu przez drugi, ale na rywalizacji między sobą w poszczególnych epokach odmiennych paradygmatów. Podkreśla, że należy go rozumieć w zderzeniu opinii środowiska naukowego z oczekiwaniami społecznymi, klimatem epoki . Poddaje w wątpliwość podział historiografii według kryterium ogólnej koncepcji historii, którą dostrzegł w marksistowskiej refleksji nad historią oraz studiach publikowanych na Zachodzie . Skonstruował swój własny model syntezy Dzieje historiografii. Prace nad nią rozpoczął w drugiej połowie lat 80.i kontynuował ją aż do śmierci 26 czerwca 2006 roku. Praca jest nowoczesną syntezą historii historiografii powszechnej. Odrzucił zakodowane we w praktyce historiograficznej zasady konceptualizacyjne, które odwoływały się do dziejopisarstwa danej epoki czy historiografii narodowej. Praca ta ma charakter strukturalny oraz hierarchiczny. Fundamentem myślenia o przeszłości Grabski czynił refleksję nad czasem i jej różne artykulacje na przestrzeni wieków. Przedstawia szeroko bogactwo myśli historycznej od czasów antycznych po XX-wieczną współczesność. Autor dodatkowo poświęca uwagę nie tylko wiodącym ośrodkom dziejopisarstwa, lecz także zauważa często pomijane w podobnych syntezach regiony, jak Europa Wschodnia, Bałkany czy Skandynawia. Porusza problemy wpływu psychologii na historiografię, odmian historiografii marksistowskiej czy badań wywodzących się z kręgów „Annales”, z których też czerpał informacje. Oczywiście należy zwrócić uwagę na fakt, że praca prof. Grabskiego nie jest dziełem kompletnym. Pierwszą część syntezy – obejmująca okres do zakończenia epoki oświecenia i licząca ponad 450 stron. Autor ukończył z wyjątkiem rozdziału o historiografii XVII wieku, który według prof. Grabskiego, wymagał rozbudowania. Część druga dotycząca XIX i XX wieku ma w pewnym sensie charakter roboczy. Czytelnik łatwo zauważy ten podział, bowiem w części pierwszej nie ma przypisów, jest natomiast wybór bibliografii zamieszczony na końcu każdego rozdziału. W części drugiej z kolei ich nie ma . Grabski dużych do burzenia zastanych stereotypów zastanych w interpretacjach przeszłości. Andrzej F. Grabski należał do generacji historyków polskich, która w okolicach 1956 roku trwale zaczęła zaznaczać obecność w polskiej historiografii. W następnych latach zadecydowali o jej obliczu metodologicznym oraz podejmowanej tematyce. Mimo, iż pokolenie te wywodziło się z różnych środowisk to miało wspólne doświadczenia studiów w okresie stalinowskim, a później kontakt z nauka zachodnią, głównie francuską po październiku 1956 roku. W przypadku omawianego historyka ale również innych już podczas pobytów stypendialnych zrodziły się pierwsze fascynacje, które zaciążyły na jego twórczości.

Bibliografia

1. Grabski A. F., [w:] J. Kita, R. Stobiecki, Słownik biograficzny historyków łódzkich, Łódź 2000, s. 39- 40
2. Grabski A. F., Problemy syntezy w historii historiografii, ,,Historyka” 1990, t. XX, s. 6
3. Grabski A. F., Zarys historii historiografii polskiej, Poznań 2000, s. 10- 12
4. Stobiecki R., Wprowadzenie, [w:] A. F. Grabski, Dzieje historiografii, Poznań 2003
5. Wierzbicki A., Andrzej Feliks Grabski, “Kwartalnik Historyczny” 2000, nr 4.
6. Wierzbicki A., Andrzej Feliks Grabski (13.IX.1934- 26.VI. 2000), Kwartalnik historyczny, 2001, nr 1, s. 21