Prawa człowieka przysługują każdej osobie bez względu na płeć, język, kolor skóry, narodowość, pochodzenie społeczne, orientację seksualną, wyznanie, światopogląd, poglądy polityczne, niepełnosprawność i jakąkolwiek inną cechę. Wynikają one z godności osobowej człowieka. Prawa te są: Przyrodzone – przysługują od momentu narodzin (niekiedy od poczęcia) aż do śmierci. Powszechne (uniwersalne) – przysługują bez względu na: pochodzenie, kolor skóry, narodowość, płeć, wiek, zawód, itp. Niezbywalne – nie można ich się zrzec . Nienaruszalne – nie można pozbawić człowieka tych praw. Przysługują z samego faktu bycia człowiekiem. Generacje praw człowieka: I generacja praw człowieka – to najważniejsze prawa człowieka: prawo do życia, prawo do wolności, prawo do własności. II generacja praw człowieka –to prawa zabezpieczające fizyczny i duchowy rozwój człowieka: prawa społeczne, gospodarcze i kulturalne (prawo do pracy i wynagrodzenia, prawo do nauki, prawo do udziału w życiu kulturalnym, do ubezpieczenia społecznego,). III generacja praw człowieka – to prawa przysługujące zbiorowościom społecznym: prawo do pokoju prawo do rozwoju, prawo do demokracji. Prawa człowieka w ujęciu historycznym: -prawa te znane były już w starożytności (Arystoteles, Cycero). Rozwój idei chrześcijaństwa i przekazanie Dekalogu sprawiło, że życie ludzkie nabrało wartości chronionej prawem boskim.-1215 r. – Wielka Karta Swobód – wydana przez króla Jana bez ziemi. Władca gwarantował każdemu, że tylko na mocy wyroku sądowego lub prawa może nastąpić uwięzienie człowieka, pozbawienie mienia lub wygnanie.-1414 – 1418; Paweł Włodkowic wystąpił z krytyką zbrojnych sposobów chrystianizacji stosowanych przez zakon krzyżacki wobec pogan.-1430 – 1433; przywileje jedleńsko-krakowskie nadane przez Władysława Jagiełłę. Władca gwarantował szlachcie nietykalność osobistą i majątkową.-czasy oświecenia: John Lock, Monteskiusz, Jean Jacques Rousseau – własność prywatna jest przyrodzona człowiekowi, trójpodział władzy gwarancją wolności politycznej, wolność jest z człowiekiem nierozerwalnie związana.-1776 r. – Karta Praw Wirginii.-4 lipca 1776 r. – Deklaracja Niepodległości Stanów Zjednoczonych (wszyscy ludzie równi sobie).-26 sierpnia 1789 r. – Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela (równość, wolność, własność, bezpieczeństwo).-2 maja 1791 r. – Konstytucja 3 maja (zrównanie wszystkich wobec prawa).-współczesny system ochrony praw człowieka kojarzony jest z podpisaniem 26 czerwca 1945 r. Karty Narodów Zjednoczonych – dokument ten traktował przestrzeganie praw człowieka, tak jak praw narodów, jako podstawę pokoju, stabilizacji i dobrobytu.-pierwszy kompletny katalog praw człowieka podpisano 10 grudnia 1948 roku – ONZ przyjęło Powszechną Deklarację Praw Człowieka. Kodyfikacja tych praw nastąpiła dopiero w roku 1966. Katalog podstawowych praw człowieka: Prawo do życia –zakazuje umyślnego pozbawienia życia z wyjątkiem kary śmierci. Wolność od tortur-obowiązuje również w prawie wojennym, stosowanie tortu jest traktowane jako zbrodnia wojenna. Wolność od niewoli, poddaństwa oraz pracy przymusowej lub obowiązkowej- jest to prawo absolutne i niepodlegające zawieszeniu. Prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego- obejmuje m.in. zakaz arbitralnego pozbawienia wolności. Prawo do sprawiedliwego procesu- prawo do słusznego procesu sądowego, do niezawisłego i bezstronnego sądu. Prawo do prywatności- dotyczy poszanowania życia prywatnego, rodzinnego i korespondencji. Wolność myśli, sumienia, religii i przekonań-związane z tolerancją i zakazem dyskryminowania w dziedzinie religii i przekonań. Prawo do własności- polega na zabezpieczaniu części majątku oskarżonego na poczet ewentualnej grzywny i kosztów postępowania. Prawo do zrzeszania się – prawo do tworzenia organizacji, stowarzyszeń. Prawa gospodarcze, socjalne i kulturalne: - Prawo do pracy- obejmuje uprawnienia do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. - Prawa rodziny-prawo do ochrony i pomocy, prawo matki do szczególnej ochrony przed urodzeniem dziecka i po. - Prawa do godnego poziomu życia- prawo do wyżywienia, ubrania i mieszkania. - Prawo do zdrowia-prawo do korzystania z najlepszego stanu fizycznego i psychicznego, obowiązek o dbałość o zdrowie. - Prawo do nauki- nakłada obowiązek kształcenia.- Prawa kulturalne -prawo do korzystania z dorobku cywilizacyjnego.