„Granica”-napisana przez Zofię Nałkowską pierwotnie, miała nosić tytuł „Schematy”. Odnosiło się to do powielania zachowań rodziców przez dzieci. Jest to powieść społeczno-obyczajowa oraz psychologiczna. Jedną z głównych bohaterek jest Justyna Bogutówna- młoda dziewczyna, o subtelnej urodzie, która wraz z matką, w dzieciństwie przebywała w domu u hrabiostwa Tczewskich. Interesowała się innymi ludźmi, co sprawiło, że łatwo zaufała Zenonowi Ziembiewiczowi. Zakochała się w nim i wierzyła, że po studiach w Paryżu wróci do niej. Zenon kształcił się, gdyż nie chciał zostać taki jak ojciec-nieudolny i bez wykształcenia. Jego życie było pełne wzlotów i upadków. Związał się z Elżbietą, odnalazł miłość, założył rodzinę, został prezydentem miasta, ale romans z Justyną doprowadził go do śmierci. W podanych fragmentach każda z osób widzi Bogutównę i związek w inny sposób, dlatego że pochodzą z różnych etapów rozwoju romansu. Matce Zenona- Żanci, Justyna się podoba. Jest jej ulubienicą. Chwali ją w rozmowach z synem. Pozwala mu na romans, gdyż tolerowała już takie zachowanie ze strony męża. Charakteryzuje się jednak niepoprawną postawą moralną. Zenon wie, że popełnia błędy ojca, jednak Justyna pociąga go fizycznie. Podczas rozwoju sytuacji zmienia co do niej zdanie. Na początku jest dla niego „tą dziewczyną” z Boleborzy, która go kocha, a on wykorzystuje tą miłość. Gdy chce ułożyć sobie życie z Elżbietą, dochodzi do zdrady i poczęcia dziecka, Justyna staje się dla niego kłopotem. Nie potrafi się od niej „odciąć”. Czuje litość, bezradność a pomimo to, traktuje ją egoistycznie. Próbuje się usprawiedliwiać, że wydarzyło się to, kiedy pocieszał ją po stracie matki i musiał oddać jej część pensji niewypłaconej w Boleborzy. Chce on wytłumaczyć się przed narzeczoną, by uniknąć odpowiedzialności. Elżbieta, zna głównie Justynę z opowiadań Zenona. Jest zazdrosna o ich związek. Gdy się z nią spotkała, krytycznie postrzegła jej urodę, brak gustu i to, że jest ordynarna i pospolita jak inne. Czuje ból i upokorzenie o to, iż Ziembiewicz wplątał się w ten romans, lecz później zmienia zdanie i pomaga Bogutównie, bo wie, że potrzebuje pomocy. Justyna na początku bardzo kocha Zenona. Ufa mu i uważa go za wyjątkowego mężczyznę, dla którego może wszystko poświęcić. Jest dla niej najważniejszy. Przy nim czuje się bezpieczna i niczego się nie boi. Z czasem jednak zmienia się i rezygnuje z niego, bo dostrzega, że traktuje ją jak zabawkę i myślała, że dał jej pieniądze na aborcję. Staje się obojętna. Przyjmuje pomoc Elżbiety, lecz później rzuca daną pracę. Nie chce być naiwna. Postanawia ukarać Zenona, za to, do czego ją doprowadził. Bogutówna została przedstawiona na różne sposoby. Żancia akceptuje ją, Elżbieta jest zazdrosna i unosi się wyższością. Zenon ocenia ją subiektywnie, gdyż porównuje prawdę zewnętrzną i wewnętrzną, lecz i tak nie wyszło jej to na dobre. Przez ich zachowania ukazane są w tej powieści różne postawy etyczne. Zenon nie chciał być taki jak ojciec, jednak schematy wyniesione z domu, odbijają się na jego życiu. Wpływ pozycji społecznej również ma znaczenie na postrzeganie ludzi i świata („Justyna była cudzą służącą”). Tytuł „Granica” także mówi o dystansie, barierach w społeczeństwie, zachowaniu bohaterów. Stan emocjonalny to kolejna konsekwencja odmiennych spojrzeń, gdyż np. Justyna stała się zdesperowaną osobą, która skrzywdziła i doprowadziła Zenona do samobójstwa. Na zakończenie stwierdzam, że powieść ta porusza problematykę społeczną, etyczną i psychologiczną. Opinie na temat Justyny są różne, jednak łączy je coś wspólnego. Stosunek do niej ukazał nam postawy, charakter, osobowość innych bohaterów- a właściwie ich różnorodność.