Problematyka tańca była i jest poprzez wieki rozwoju cywilizacji ludzkiej związana z konkretnym obszarem kulturowym. Od zarania dziejów taniec towarzyszył ludziom, wyrażał ich nadzieje, radość oraz rozmaite emocje, był świadkiem zarówno codziennego życia jak i świątecznych rytuałów. Do dzisiaj np. w Afryce zachodniej taniec oprócz ekspresji radości ma naśladować codzienne czynności, ma podkreślać ich wagę, staje się częścią codziennego codziennego funkcjonowania w społeczeństwie. Dla Ameryki łacińskiej i południowej z kolei taniec odzwierciedla duszę i temperament kontynentu, stając się równocześnie wizytówką tego obszaru kulturowego. Dla tradycji europejskiej na czym chciałabym dzisiaj swoją uwagę taniec poprzez wieki zmieniał swe znaczenie. W swej prezentacji chciałabym wyjść od średniowiecznego Dance macabre, by następnie przejść do znaczenia poloneza, czy tańca chocholego. W każdym z wybranych tekstów taniec ma nowe znaczenie pokazując różnorodność tego motywu. (lit). Jednym z tekstów, który wprowadza motyw tańca jest tekst anonimowy pt. ,,Rozmowa Mistrza Polikarpa ze śmiercią”. Taniec tutaj jest rozumiany jako korowód postaci prowadzonych przez śmierć. Chciałabym teraz poświęcić kilka słów samemu tekstowi literackiemu, który wpisuje się w średniowieczną tematykę VANITAS (marność nad marnościami i wszystko marne). Polikarp, który jest mędrcem, a zarazem mistrzem prosi Boga o możliwość zgłębienia tajemnicy śmierci. Śmierć objawia się pod postacią chudej kobiety mającej bladą twarz, żółte lice a także odpadający nos. Z jej oczu płynie krwawa rosa. Ten odrażający wizerunek śmierci służy wywołaniu wrażenia lęku, obawy czy też niepewności. Śmierć przechwala się, że wszyscy ludzie niezależnie od stanu społecznego jej podlegają. Warto zwrócić uwagę, iż w obliczu śmierci wszyscy są równi; przykładem niech będzie cytat: ,,Duchownego i świeckiego zbawię żywota każdego, drobne kupce roztocharze wszytki moja kosa skaże”. Taniec śmierci nie zna granic czasowych i geograficznych : śmierć moży (umierać) ,,we dnie i w nocy”, ,,na wschód i na południe”, staje się tutaj odzwierciedleniem średniowiecznej maksymy Memento Mori (pamiętaj, że umrzesz).
Epopeja narodowa ,,Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza również podejmuje temat tańca. Wzięłam pod uwagę tutaj polonez jako taniec najbardziej charakterystyczny, który posiada duże znaczenie dla analizy i interpretacji utworu. Polonez jest przedstawiony w ostatniej scenie, stanowi pewnego rodzaju rozstrzygnięcie problemu dotyczącego zarówno Sopliców jak i Horeszków. Z punktu widzenia muzyki i terminologii muzycznej polonez jest zaliczany do kategorii tańca kołowego z charakterystycznym rytmem ósemkowym oraz figurami. W literaturze zaś polonez zapisał się jako tradycyjny taniec narodowy. Już w XVII wieku znany był jako taniec ,,pieszy / chodzony”. W epopeji narodowej polonez poprzedza wymarsz wojsk napoleońskich z Litwy, jest jakby symbolem końca pewnej epoki. Mickiewicz przedstawia polonez jako taniec pełen dostojeństwa: ,,Poloneza czas zacząć. – Podkomorzy rusza i z lekka zarzuciwszy wyloty kontusza, i wąsa podkręcając, podał rękę Zosi i skłoniwszy się grzecznie, w pierwszą parę prosi. Za Podkomorzym szereg w pary się gromadzi, Dano hasło, zaczęto taniec – on prowadzi”. Podkomorzy jako prowadzący ze szczególną starannością dba o honory składane kobietom, jest świadkiem i obrońcą tradycji. Scena poloneza jest równocześnie punktem kulminacyjnym w utworze, rozwiązuje konflikty rodzinne, wieńczy miłość Tadeusza i Zosi a zarazem jest świadectwem kultury epoki. Kolejnym tekstem, w którym chciałabym zaprezentować motyw tańca jest ,,Wesele” Stanisława Wyspiańskiego. Wyspiański jako młodopolski twórca podejmuje (dotyka) problem tańca, wiążąc go z tematyką narodową. W scenie III obrazuje tzw. Taniec Chocholi, który jest transem pijanych gości weselnych. Uroczystość wesela staje się dla Wyspiańskiego okazją do rozliczenia się z mitami narodowymi. Do takich melodii tańczą pijani weselnicy, co symbolizuje uśpienie narodu polskiego, bierność, apatię a także zniechęcenie. Społeczeństwo Polskie może być porównane do gości w weselu, którzy bawią się bez świadomości zagrożeń dla kraju. Pomimo wezwania do walki, do gotowości, do przebudzenia bohaterowie zostają jakby uśpieni, nie reagują na wezwanie Wernyhory lub Jaśka (gubi złoty róg). Taniec tutaj to nie tylko forma artystyczna, ale symbol głębokiej prawdy o rozkładzie polskiego społeczeństwa. Paradoks tutaj to połączenie ruchu wraz z brakiem aktywności Polaków, z ich ospałością i niechęcią. Dla historii literatury Polskiej taniec u Wyspiańskiego demaskacją dziewiętnastowiecznych nastrojów tanecznych a równocześnie drastycznym apelem o zmiany. Kolejną odsłoną motywu tańca stanowi wiersz Marii Pawlikowskiej – Jasnorzewskiej pt. ,,Titanic”. Tekst przenosi czytelnika w realia katastrofy statku, która miała miejsce w roku 1912. Jasnorzewska łączy temat dramatycznego zatopienia statku z tematem tańca, który do ostatnich chwil towarzyszy pasażerom: ,,Tańczyli, sny wachlarze kolorowe tęcze”. Taniec w utworze jest rozumiany jako ucieleśnienie marzeń, a równocześnie jest idealną okazją do wyznań, deklaracji takich jak miłość, o czym świadczy fragment: ,,ktoś komuś szeptał w tańcu tak na śmierć i życie (…)”. Taniec w obliczu niebezpieczeństwa staje się ochroną przed lękiem, niepewnością, strachem. Jest on symbolem życia w sytuacji, która zbliża do śmierci. Krótki tekst Pawlikowskiej – Jasnorzewskiej kończy pełen napięcia wers : ,,Ladies and Gentelmen DANGER”. Taniec jest przerwany komunikatem o zagrożeniu. Motyw tańca w tym utworze jak w wielu innych tekstach Jasnorzewskiej można utożsamić z witalnością, aktywnością, życiem. ,,Titanic” dodatkowo zderza problem tańca z motywem śmierci, zagłady, uświadomionej utraty życia. Ostatnim utworem, który przyciągnął moją uwagę jest tekst Juliana Tuwima pt. ,, Grande Valse brillante”. Utwór jest wspomnieniem tańca, a równocześnie można odnieść wrażenie, że ten taniec odbywa się teraz i tutaj. Z historycznego punktu widzenia gatunku walc tańczony był już w salonach osiemnastowiecznej arystokracji, stąd można powiedzieć że jest to forma podniosła, elegancka. Podmiot liryczny zwraca się do kobiety. Taniec w wierszu jest synonimem radości, młodości, entuzjazmu, może być również rozumiany w perspektywie erotycznej. Ta lekkość utrzymana jest również w formie, ponieważ tekst jest bardzo rytmiczny, stąd jego wielki związek z muzyką. Dynamikę w utworze powoduje nagromadzenie krótkich wyrazów i powtórzenia : ,,rośnie grom i strun, i trąb, rośnie krąg i zachwyt rąk, coraz więcej kibici chciwe ramię ochwyci, świętokradczo napęłza drżąca ręka na pąk drpący”. Tekst wyraża równocześnie żal, bowiem wspomniany walc pozostaje w sferze marzeń podmiotu lirycznego, motyw tańca przywołuje tutaj tęsknotę, żal po kobiecie, która wybrała innego mężczyznę. Recepcja tego utworu miała miejsce w polskiej kulturze powojennej, bowiem został on wykorzystany przez Ewę Dymarczyk, Justynę Steczkowską i Janusza Radka jako tekst dla formy śpiewanej. Widać tutaj, iż taniec staje się wdzięcznym motywem nie tylko literackim.