Pozytywizm jest kierunkiem myśli w filozofii i literaturze zainicjowanym przez Augusta Comte’a w połowie XIX wieku w dziele pod tytułem Kurs filozofii pozytywnej, dla innych – terminem kojarzącym się z takimi hasłami, jak scjentyzm i utylitaryzm. Pozytywizm jest epoką zamykającą etap narodowych zrywów niepodległościowych. W Polsce początek pozytywizmu wyznacza wydarzenie historyczne, czyli powstanie styczniowe i jego upadek w 1864 roku, które spowodowały utratę wiary ludzi w hasła głoszone przez romantyków. Jednym z twórców tego okresu jest Bolesław Prus. Jest on autorem powieści „Lalka”, która została wydana w 1890 roku. Utwór ten jest powieścią realistyczną z wielu względów. Świadczy o tym budowa, opis konkretnych przypadków, głęboka analiza postępowania i biografii bohaterów. W powieści zawarte są także wspomnienia, które sięgają wcześniejszych lat takie jak Wojna Napoleońska i Wiosna Ludów. W Pamiętniku Starego Subiekta zawarte są rozważania na temat Stanisława Wokulskiego który jest głównym bohaterem subiektywnego pamiętnika. Autor pamiętnika- Ignacy Rzecki dzieli się swoimi przeżyciami i obserwacjami związanymi z życiem Wokulskiego.W swoim pamiętniku Rzecki prowadzi narrację w pierwszej osobie liczby pojedynczej, w swoich wypowiedziach jest zawsze subiektywny. Stary subiekt uważał Stacha za swojego najlepszego przyjaciela. W młodości przyjął go do siebie, gdy ten nie miał gdzie mieszkać. Gdy Stach wyjechał w interesach, Ignacy prowadził jego sklep, zajmował się interesami, pisał listy, w których donosił o wszystkich ważnych wydarzeniach oraz wspierał w nich, gdy czuł się samotny. Jego przyjaźń została ukazana również wtedy gdy Stach odchodził ze sklepu Hopfera. Inni pracownicy robią mu głupi żart odsuwając drabinę przez co Stach nie mógł wydostać się z piwnicy. Wyśmiewali go i nie szanowali jego ani decyzji którą podjął, byli zazdrośni że odchodzi aby studiować. Rzecki obserwował całą sytuację i był zły na tych którzy wyrządzali krzywdę jego przyjacielowi. Sytuacja u Hopfera bardzo dobrze obrazuje życie Wokulskiego. Gdyby nie kłody które są rzucane mu pod nogi jego życie byłoby łatwiejsze. Wszystko musi robić sam i ciągle traci czas oraz siły na wydzieranie się na nowe stanowiska. Łączy cechy romantyka i pozytywisty.Z jednej strony Wokulski jest romantykiem ponieważ w jego życiu pojawia się nieszczęśliwa miłość do Izabeli Łęckiej, próba samobójstwa oraz udział w powstaniu styczniowym. Przejawia też cechy pozytywisty takie jak zainteresowanie nauką oraz popiera emancypacje kobiet pomagając prezesowej Zasławskiej. Bohater wyróżnia się z ogółu, jest wielką indywidualnością. Budzi zazdrość wśród ludzi dlatego utrudniają mu życie. Jednak zdobywa szacunek i uznanie w oczach wartościowych jednostek takich jak prezesowa Zasławska i doktor Szuman.