Edukacja zdrowotna nie jest wymysłem współczesnych czasów. Korzeni edukacji zdrowotnej można dopatrzeć się już w kodeksie Hammurabiego (ok. 1700 lat p.n.e), w kulturze kreteńskiej, Bliskiego i Dalekiego Wschodu, a najbardziej bogate i obfite zapiski żydowskie na temat higieny zawarte są w ostatniej części Pięcioksięgu Mojżesza i dotyczą wszelkich okoliczności, zwyczajów i nawyków, czyli jedzenia, picia, pracy, życia płciowego, wypoczynku. Problemami zdrowia zajmowali się nie tylko lekarze, ale tez politycy i filozofowie.

I. STAROŻYTNOŚĆ

1. Sparta

• wychowaniem dzieci interesowali się wszyscy obywatele
• w systemie wychowania zdrowotnego wprowadzono gimnastykę i ćwiczenia ruchowo-sprawnościowe
• stosowano kontrolę nad doborem małżeństw (miało to zapewnić państwu zdrowe potomstwo)
• noworodki podlegały kontroli społecznej – słabe zabijano zrzucając z góry Tajgetos
• efektem wychowania spartańskiego był człowiek silny, zdrowy, posłuszny, ale słabo rozwinięty umysłowo (nie rozwijał się intelektualnie)

2. Ateny

• zasłynęły z tego, że wprowadzono demokrację (wolność została zagwarantowana również w wychowaniu), obowiązkiem rodziców było kształcenie umysłowe, muzyczne oraz wychowanie fizyczne, zwracano uwagę na odpowiednie życie moralne i stan zdrowotny

• ruch i aktywność fizyczna stanowiły istotne składniki wychowania zdrowotnego: *ćwiczenia i masaż zalecane do leczenia reumatyzmu * intensywne ćwiczenia fizyczne – zalecane przy chorobach psychicznych,
  działanie terapeutyczne * długie spacery

• działały specjalne szkoły gimnastyczne w palestrach (palestra to instytucja wychowawcza, której zadaniem była nie tylko troska o zdrowie i pomnażanie sił fizycznych, lecz także troska o rozwój umysłowy)

• gimnastykę uważano za zabawę i obowiązek każdego obywatela

• w zakresie ćwiczeń gimnastycznych wchodziły takie zajęcia jak: muzyka, taniec, zapaśnictwo, biegi, skoki, rzuty. Najpowszechniejsze było pływanie.

• w literaturze sportowej zawarte były praktyczne wskazówki zdrowotne (przepisy dietetyczne, uwagi na temat masażu)

3. Rzym

• W Rzymie zaczęto budować urządzenia sanitarne: akwedukty, Cloaca Maxima (ściekowy kanał centralny) związane z zapobieganiem epidemiom.
• grzebano zmarłych poza murami miasta (postęp cywilizacyjny) -„Ojciec medycyny europejskiej” – Hipokrates – uczył w szkołach jak zapobiegać chorobom, uczył też rozumnego trybu życia
• Rzymianie również doceniali rolę gimnastyki dla zdrowia,
• system wychowania zdrowotnego upadł.

II. ŚREDNIOWIECZE (następuje zupełny upadek troski o zdrowie) - okres zacofania w zakresie wychowania higieniczno – zdrowotnego w Europie (szerzenie zaraz i epidemii – brak rozwoju medycyny)

• w programach wychowawczych brakuje miejsca na uprawianie aktywności ruchowej służącej zdrowiu, gdyż w Średniowieczu dba się o zdrowie nie ciała, lecz duszy,
• uważano, że wyniszczenie fizyczne i ból podnosi się do godności ideału
• w XIV wieku wybuchła epidemia dżumy, która zabija 1/3 ludności kontynentu
• powstała policja lekarska, której zadaniem było przymusowe zapobieganie (głównie przez izolację) i leczenie chorób,
• zakładano leprozoria, w których przetrzymywano podejrzanych o chorobę

III. ODRODZENIE

• pojawia się propozycja praktycznego zastosowania koncepcji zdrowotnych: zdrowe pokarmy, aktywność fizyczna na świeżym powietrzu, jednak te koncepcje były jeszcze poza programem szkół,
• rozwijała się praktyka sanitarna, w której dominowały kwestie chorób zakaźnych i epidemii, w celu obrony przed zarazą nakazywano utrzymywać w czystości ziemię, mieszkanie, wznosić wysokie budynki. W Polsce:
• poziom życia i higieny był niski (sytuacje ratowały łaźnie)
• pojawiły się pierwsze próby teorii edukacji zdrowotnej – próby popularyzacji wiedzy o zdrowiu i higienie,
• powstawały zielniki (poradniki lekarskie dla szlachty i mieszczan, które zawierały przestarzałą wiedzę lekarską)

IV. OŚWIECENIE

• nastąpiła popularyzacja wiedzy o zdrowiu
• dzieła J. P. Franka zawierają wiele myśli i wskazówek dotyczących higieny szkolnej, apelował do lekarzy, aby uczyli ludzi jak zachować zdrowie i uniknąć choroby,
• kształcenie szlachty w zakresie zdrowia odbywało się w Akademii Zamojskiej (w polskim szkolnictwie tradycje Akademii Zamojskiej kontynuuje Stanisław Konarski w Collegium Nobiulium)
• największy wkład w rozwój wychowania zdrowotnego wniosła KEN, która nakazywała łączyć edukację zdrowotną z edukacją fizyczną. Na zdrowotną funkcję edukacji fizycznej nacisk kładł Adolf Kamieński; ważną rolę w kształtowaniu edukacji zdrowotnej odegrał Śniadecki, który uznany został prekursorem oświaty sanitarnej;
• pojawił się pierwszy polski podręcznik higieny dla uczniów
• Grzegorz Piramowicz (ojciec polskiej higieny szkolnej) w dziele pt: ”Powinność nauczyciela” jako pierwszy nakazał dbać o zdrowie nauczyciela, który miał być aktywnym propagatorem higieny.

V. WIEK XIX (rozwój kapitalizmu)

• w okresie tym powstało pojęcie „chorób szkolnych” między innymi: krótkowzroczność, blednica, choroby nerwowe – zaczęto walczyć z nimi poprzez np. masowe dożywianie, kąpiele szkolne, ćwiczenia ruchowe, pomoc lekarska dla dzieci ubogich
• organizowano kolonie letnie (Towarzystwo Stella w Poznaniu)
• od połowy XIX wieku rozwija się wymiana myśli międzynarodowej na temat edukacji zdrowotnej, *przykłada się dużą wagę na odpowiednie przygotowanie kandydatów do stanu nauczycielskiego i duchownego pod kątem potrzeb wychowania zdrowotnego (liczne zjazdy higieny szkolnej) *lekarze i pedagodzy współpracowali razem, organizując różne: akcję wystawy higieniczne, muzea pedagogiczno- higieniczne, odczyty publiczne na temat zdrowia,

• medycyna i higiena uczyniły proces wychowywania zdrowotnego bardziej skutecznym i efektywnym *szkoły kontrolowali i krytykowali lekarze, popierali obowiązkowe wychowanie fizyczne
• wydane zostały książeczki o zdrowiu
• z czasem edukacja zdrowotna i higiena nabrały charakteru klasowego, pojawiła się osobna literatura adresowana do mieszkańców wsi oraz osobna dla robotników.

VI. WIEK XX

• na całym świecie powstają organizacje i instytucje służące zdrowiu
• w Związku Radzieckim organizowano tzw. Sanjaczejki (robotnicze komisje do walki o czystość, stosowano formy działania jak „tygodnie kąpieli” i sanitarne Subbotiki

*W Polsce w czasie I wojny świtowej w miastach działały Komisje Rozpowszechniania Wskazań Zdrowotnych, które walczyły z chorobami zakaźnymi. *powstały ośrodki zdrowia, które prowadziły działalność wychowawczo-zdrowotną,

• do walki o odpowiedni poziom wychowania fizycznego i zdrowotnego włączyło się nauczycielstwo polskie *w okresie międzywojennym ukazywały się broszury o tematyce zdrowotnej, jak i czasopisma propagujące zasady higieny („Walka o zdrowie”),
• w latach 30-tych włączono naukę higieny do szkolnego przedmiotu, który polegał na nauce kultury życia codziennego
• w okresie powojennym nastąpił rzeczywisty rozwój wychowania oraz pedagogiki zdrowia, *działalność rozwinęły różne organizacje i fundacje społeczne wspomagające instytucje państwowe w dziele ochrony zdrowia i wychowania zdrowotnego całego społeczeństwa.