:II WOJNA ŚWIATOWA II Wojna Światowa to największy, najkrwawszy i najtragiczniejszy konflikt zbrojny w historii świata. Pochłonął ok. 55 milionów ofiar. Trwał on od 1 września 1939 r. do 2 września 1945 r. Walki toczyły się w Europie, w Afryce, w Azji oraz na wszystkich oceanach. W wojnie brały udział kraje ze wszystkich kontynentów, a najważniejsze z nich to: Niemcy, Włochy, Japonia (tzw. państwa Osi), Wielka Brytania, Stany Zjednoczone i ZSRR (alianci). Wojnę rozpoczęły hitlerowskie Niemcy atakiem na Polskę. 17 września 1939 r. pomógł im Związek Radziecki atakując Polaków od wschodu. Bohaterska obrona nie poradziła sobie z tak potężnymi najeźdźcami. Kilka miesięcy później, w kwietniu 1940 r. III Rzesza najechała Danię i Norwegię. Dania bardzo szybko uległa Niemcom. Norwegia broniła się dłużej, lecz i tak skapitulowała. Tymczasem Sowieci zajęli już Litwę, Łotwę, Estonię, Besarabię oraz, po wyczerpującej wojnie, część Finlandii. 10 maja 1940 r. niemieckie wojska pomaszerowały przez Belgię, Holandię i Luksemburg na Francję, która niespodziewanie szybko się poddała. Adolf Hitler miał plan zająć jeszcze Wyspy Brytyjskie, jednak nie udało się mu zniszczyć angielskiego lotnictwa i operacja została odwołana. Niemieckim i włoskim łupem padła również Jugosławia i Grecja. Równolegle z wojną w Europie toczyły się starcia w Afryce. Początkowo siły niemiecko-włoskie odnosiły sukcesy, lecz po długotrwałym konflikcie zostały wyparte z “Czarnego Lądu”. 22 czerwca 1941 r. III Rzesza rozpoczęła realizację planu Barbarossa, czyli inwazji na Związek Radziecki. W początkowej fazie wojny Niemcy bardzo szybko wdzierali się w terytorium ZSRR. W tym samym czasie Japonia, tocząc już wojnę z Chinami, zaatakowała amerykańską bazę morską w Pearl Harbor. Stany Zjednoczone przystąpiły wtedy do wojny ze wszystkimi państwami Osi. Niemiecka ofensywa na wschodzie zatrzymała się na Moskwie, gdzie Armia Czerwona odepchnęła nazistów, rozpoczynając kontrofensywę. Niemcy przegrali również bitwę pod Stalingradem. Od tego czasu Sowieci wypychali najeźdźców ze swojego kraju. W 1944 r. przekroczyli granicę przedwojennej Polski. Również Japończykom źle się powodziło. Po początkowych sukcesach odnosili porażkę za porażką. 6 czerwca 1944 r. Amerykanie i Brytyjczycy przeprowadzili desant na plaże wNormandii w północnej Francji. Udało im się przełamać niemiecki opór i rozpocząćprzemarsz po okupowanej Europie. Niespodzianka spotkała ich w lasach Ardenów, gdzie Niemcy rozpoczęli kontrofensywę, która jednak skończyła się klęską nazistów. Niedługo po tym Rosjanie zaczęli oblegać Berlin, który poddał się 2 maja 1945 r. Niemcy skapitulowały 7 maja 1945 r. Japonia opierała się nieco dłużej, jednak po zrzuceniu przez Amerykanów bomb atomowych na Hiroszimę i Nagasaki również skapitulowała 2 września 1945 r. Operacja Weserubung - Najazd na Danie i Norwegie

Niemiecki przemysł w dużej mierze uzależniony był od dostaw szwedzkiej rudy żelaza. Większość tego ważnego surowca transportowano do Niemiec przez norweski port w Narwiku. Brytyjczycy rozważali możliwość zaminowania lub blokady norweskich wód. Tymczasem Niemcy, po pokonaniu Polski, postanowili uprzedzić aliantów i zaatakować Norwegię. Jako pierwszą należało pokonać Danię, gdyż jej porty były niezbędne do przeprowadzenia ataku na Norwegię. 9 kwietnia 1940 r. Niemcy przekroczyli granicę z Danią. Ku zaskoczeniu nazistów Duńczycy postawili opór, lecz wobec miażdżącej przewagi poddali się po kilku godzinach walki. W tym samym dniu Niemcy zaczęli atakować przybrzeżne norweskie miasta. Tymczasem hitlerowskie jednostki spadochronowe opanowały lotniska w Oslo, Stavanger i Kristiansand. Wojska Norwegii, choć dzielnie się broniły, ulegały o wiele lepiej wyposażonym Niemcom. Do 10 kwietnia naziści zajęli już wszystkie najważniejsze norweskie miasta. 14 kwietnia alianci wysadzili desant w rejonie Narwiku. Kilka dni później przybyło wsparcie i sprzymierzonym udało się przejąć Narwik. Niestety, pogarszająca się sytuacja we Francji (patrz: Fall Gelb) zmusiła ich do ewakuacji, którą przeprowadzono 9 czerwca. 10 czerwca ostatecznie zakończyła się wojna w Norwegii. Fall Gelb - atak niemców przez Belgię na Francję Gdy wojska III Rzeszy walczyły na wschodzie z Polską, na zachodzie trwała tzw. Dziwna Wojna. Będące w stanie wojny z Niemcami Francja i Wielka Brytania nie zamierzały podejmować żadnej ofensywnej akcji. Gdy Hitler pokonał już Polskę, postanowił zaatakować zachodnich aliantów. Początkowo naziści chcieli uderzyć już pod koniec października 1939 r., jednak ze względu na trudności związane z tą porą roku, atak przesunięto na wiosnę 1940 r. Inwazja miała polegać na ominięciu francuskiego pasa umocnień zwanego Linią Maginota i dojściu do Paryża przez Belgię, Holandię i Luksemburg

Niemcy skoncentrowali przy swojej zachodniej granicy ponad 3.000.000 żołnierzy. Wspierało ich blisko 2.500 czołgów oraz niemal 3.900 samolotów. Alianci (wraz z Belgami i Holendrami) przeciwstawili imok. 2.500.000 żołnierzy oraz 3.300 czołgów i 3.000 samolotów. 10 maja 1940 r. wojska lądowe III Rzeszy przekroczyły granicę z Belgią i Holandią. Tymczasem ich siły powietrznodesantowe zajęły Luksemburg. Brytyjczycy i Francuzi wysłali pospiesznie swą armię na północ. Naziści, aby kontynuować natarcie, musieli przeprawić się przez Kanał Alberta. Uniemożliwiał im to potężny belgijski fort Eben Emael. Niemcy postanowili zdobyć go za pomocą szybowców. Udało im się zrealizować ten plan w zaledwie kilka godzin. Była to kompromitacja załogi fortu, która uzbrojona w ciężki sprzęt, broniąc się w potężnych bunkrach, uległa zaledwie kilkudziesięciu niemieckim komandosom. Po 3 dniach prowadzenia operacji poddała się Holandia. Tymczasem wojska pancerne Heinza Guderiana nacierały z Ardenów w stronę Kanału La Manche odcinając od reszty swych wojsk Brytyjski Korpus Ekspedycyjny oraz poważne siły francuskie. Rozegrała się wtedy bitwa pancerna pod Arras, gdzie alianci próbowali wyjść z okrążenia. 27 maja sprzymierzeni rozpoczęli ewakuację swych okrążonych wojsk podDunkierką. Udało im się ewakuować na Wyspy Brytyjskie aż 340.000 żołnierzy. Pozostawili jednak Niemcom cały swój ciężki sprzęt. 5 czerwca rozpoczęła się druga część operacji zwana Fall Rot, której celem było ostateczne pokonanie Francji. W tym momencie Niemcy mieli już ogromną przewagę liczebną na froncie. Dzięki wykorzystaniu szybkich jednostek pancernych i zmotoryzowanych pokonywali dziesiątki kilometrów dziennie. Już 14 czerwca naziści wkroczyli do niebronionego Paryża. Zaczęli również przełamywać Linię Maginota. Tymczasem na południu francuskie pozycje zaatakowali Włosi, którzy wypowiedzieli wojnę aliantom. Jednak szybko zostali powstrzymani i nie odegrali większej roli w kampanii. Nie radzący sobie w walce z Niemcami Francuzi postanowili skapitulować. 22 czerwca w Compiegne podpisano zawieszenie broni. Niemcy otrzymali północną część Francji oraz całe wybrzeże Atlantyku. W pozostałej części kraju utworzono zależne od Niemców państwo zwane Francją Vichy. Podczas całej operacji Niemcy stracili ok. 46.000 żołnierzy, a 100.000 zostało rannych. Poza tym alianci zniszczyli niemal 1.500 wrogich samolotów i 800 czołgów. Naziści zdobyli jednak bardzo dużo przydatnego sprzętu wojskowego. Sprzymierzeni stracili ponad 350.000 zabitych lub rannych, a do niewoli dostało się niemal 2.000.000 żołnierzy.

Operacja Lew Morski i Bitwa o Anglię - napad niemców na WB Gdy los Francji został już przesądzony, jeszcze tylko Wielka Brytania walczyła z Niemcami w Europie. Naziści początkowo chcieli zawrzeć pokój z Brytyjczykami zachowując wszystkie zdobyte przez siebie terytoria. Ci jednak stanowczo odrzucili tę propozycję. Niemcy rozpoczęli przygotowania do inwazji na Wyspy Brytyjskie. Na drodze napotkali trudności. Flota brytyjska była potężniejsza od niemieckiej i poważnie zagrażała płynącym i lądującym oddziałom. Naziści nie posiadali również okrętów desantowych potrzebnych do przeprowadzenia inwazji. Poza tym Brytyjczycy utworzyli pola minowe na Kanale La Manche. Trzeba było je zlikwidować przed rozpoczęciem ataku. Dużą rolę miała odegrać Luftwaffe, której zadaniem było zlikwidowanie Brytyjskiego lotnictwa oraz osłona oddziałów desantowych przed atakami Royal Navy. Niemcy chcieli również odciągnąć Brytyjskie okręty wojenne od Kanału La Manche angażując je w walce na Morzu Północnym. W lipcu 1940 r. rozpoczęła się powietrzna Bitwa o Anglię. W początkowej jej fazie Niemcy skupili się na niszczeniu portów i instalacji nabrzeżnych. Starali się też osłabić brytyjskie lotnictwo myśliwskie. Luftwaffe ponosiła duże straty. Następnie naloty skupiły się na alianckich lotniskach, fabrykach i zakładach przemysłowych. Choć brytyjskie lotnictwo dobrze radziło sobie z nazistowskimi samolotami, to ich siły powoli wyczerpywały się. Wówczas Niemcy popełnili błąd koncentrując naloty na stolicy kraju, Londynie. Anglicy mieli wtedy czas na uzupełnienie swych szeregów i zdołali ostatecznie pokonać Niemców. Okupili to jednak ogromnymi stratami w ludności cywilnej. Podczas Bitwy o Anglię Luftwaffe straciła ponad 1.800 samolotów. Uszkodzonych zostało blisko 600 maszyn. Brytyjski RAF stracił ok. 1.000 samolotów, a uszkodzonych zostało ich blisko 400. Ponadto śmierć poniosło 28.000 angielskich cywilów, którzy padli ofiarą niemieckich bombardowań. Klęska w Bitwie o Anglię spowodowała odłożenie planów inwazyjnych na później. Ponadto już w czerwcu 1941 r. rozpoczęła się niemiecka wojna ze Związkiem Radzieckim, która dodatkowo uniemożliwiała realizację inwazji. Mimo że atak na Wielką Brytanię został tylko przeniesiony na inny czas, a nie odwołany, Niemcy już nigdy nie podjęli próby realizacji planu.

Wojna na Bałkanach - Niemcy atakują Jugosławię i Grecję 28 października 1940 r. faszystowskie Włochy bez porozumienia z Niemcami zaatakowały Grecję z terytorium anektowanej jeszcze w kwietniu 1939 r. Albanii. Słaba armia Mussoliniego nie dawała sobie rady z Grekami, którzy w listopadzie zaczęli kontratakować i wypchnęli najeźdźców do Albanii. Zbrojną pomoc Grecji obiecała Wielka Brytania. W tej sytuacji Hitler nie mógł pozwolić sobie na bierność. Kazał opracować plan ataku na Grecję. Wpierw musiał jednak namówić pozostałe kraje bałkańskie do przystąpienia do państw Osi. 20 listopada zrobiły to Węgry, następnie Rumunia i Bułgaria. Długo wahał się rząd Jugosławii, ale pod naciskiem nazistów zgodził się 25 marca 1941r. To nie był koniec kłopotów dla Niemców, gdyż już dwa dni później doszło w Jugosławii do zamachu stanu. Nowy rząd od razu wystąpił z sojuszu z Niemcami. Tymczasem do Grecji zaczęło przybywać Brytyjskie wsparcie, a sytuacja Włochów w Albanii pogarszała się. Hitler postanowił poszerzyć plan pomocy Włochom w Grecji o atak na Jugosławię. Sytuacja Jugosławii była fatalna. Jej armia nie była gotowa do wojny. Ponadto z każdej strony (nie licząc wybrzeża Adriatyku) otoczona była przez wrogie wojska. Atak rozpoczął się 6 kwietnia 1941 r. Niemcy, postępując zgodnie z doktryną Blitzkriegu, czynili ogromne postępy. Ich wojska pancerne błyskawicznie rozbijały wrogie oddziały. Obrońcy nie mieli najmniejszych szans. Skapitulowali już 17 kwietnia. Następnie niemiecka armia zaatakowała Grecję. Brytyjskie siły zostały zmuszone do odwrotu. Uznano, że nie dadzą rady wrogowi i postanowiono ewakuować je na Kretę i do Afryki Północnej. Greckie odziały były za słabe, by same oprzeć się najeźdźcy. Pod naporem armii niemieckiej skapitulowały 23 kwietnia. Pod koniec kwietnia Niemcy kontrolowali już całą kontynentalną Grecję. Zagrożenie stanowiła dla nich wyspa Kreta, na której stacjonowały jeszcze oddziały greckie i część ewakuowanych sił brytyjskich. Początkowo naziści chcieli zdobyć wyspę za pomocą desantu z morza. Uniemożliwiała im to jednak potężna flota aliantów. Ostatecznie Hitler zdecydował się na atak wojsk powietrznodesantowych. 20 maja na Krecie wylądowało ok. 24.000 niemieckich spadochroniarzy. Atakujący ponieśli ogromne straty, ale udało im się przejąć lotnisko, na którym mogły lądować niemieckie samoloty z zaopatrzeniem. Planowano również przysłać wsparcie drogą morską, jednak zostało one zatopione przez Brytyjczyków. Niemcy, mimo strat, spychali aliantów i w końcu zmusili ich do ewakuacji. Lądowanie na Krecie było największą niemiecką operacją powietrznodesantową podczas II Wojny Światowej. Po zakończeniu wszystkich operacji zdobyte terytoria podzielono między państwa Osi biorące udział w wojnie: Niemcy, Włochy, Węgry i Bułgarię. Utworzono również kontrolowane przez Niemcy Niezależne Państwo Chorwackie. Walki w Afryce - Przed rozpoczęciem wojny Włochy kontrolowały Libię w Afryce Północnej oraz Etiopię (podbitą w 1936 r.), Erytreę i część Somalii w Afryce Środkowowschodniej. Resztą Afryki zarządzały głównie Wielka Brytania i Francja.Mussolini chciał poszerzyć włoskie kolonie m. in. o Afrykę Północną i Bliski Wschód. Teoretycznie wojna w Afryce rozpoczęła się 10 czerwca 1940 r., lecz dopiero 4 lipca Włosi zaatakowali aliantów w Brytyjskiej części Somalii oraz w Sudanie. Okrążeni w Somalii Anglicy skapitulowali w sierpniu. Włosi nie mogli sobie natomiast poradzić w Sudanie. 24 czerwca podpisali zawieszenie broni z Francuzami, którzy skapitulowali przed Niemcami. Wszystkie francuskie kolonie w Afryce przeszły pod kontrolę rządu Francji Vichy. W tej sytuacji Włosi skoncentrowali się na ataku na brytyjskie kolonie. 13 września wojska włoskie przekroczyły granicę z Egiptem. Po kilku potyczkach z Brytyjczykami zajęli miasto Sidi Barrani. Nie atakowali jednak dalej i Anglicy mieli czas na przygotowanie się do kontrofensywy. Rozpoczęli ją 8 grudnia. 15 grudnia odbili już całe stracone terytorium i wkroczyli do Libii. Rozpoczął się pościg za Włochami. W lutym 1941 r. alianci kontrolowali już całą Cyrenajkę. W tej sytuacji Hitler postanowił wysłać na pomoc Włochom korpus ekspedycyjny nazwany Deutsches Afrika Korps. Dowodził nim Erwin Rommel. Niemieckie jednostki znalazły się w Afryce w lutym i od razu przeszły do działania. W kwietniu Niemcy i Włosi rozpoczęli oblężenie Tobruku. Zakończyło się ono klęską po przeprowadzeniu przez aliantów operacji Crusader pod koniec 1941 r. Tymczasem bardzo źle powodziło się Włochom w Afryce Środkowowschodniej. Ostatnie ich oddziały skapitulowały w listopadzie 1941 r. W styczniu 1942 r. siły Afrika Korpsrozpoczęły kolejną ofensywę, podczas której zdobyli Tobruk i wkroczyli do Egiptu. 1 lipca rozpoczęła się tzw. I Bitwa pod El Alamein. Po zaciekłych walkach aliantom udało się powstrzymać wrogą ofensywę. Po bitwie walczący zajęli się umacnianiem pozycji. Sytuację tę przerwali Brytyjczycy pod dowództwem Bernarda Montgomerego 23 października 1942 r. Udało im się zmylić przeciwnika pozorując atak na południu frontu poprzez budowę fałszywej armii. W rzeczywistości zaatakowali na północy. Sytuację państw Osi pogarszała nieobecność w Afryce feldmarszałka Rommla, który przebywał wtedy w Austrii. Zastępujący go dowódca zmarł podczas bitwy. Gdy wróciłRommel, było już za późno. Posiadający przewagę alianci odepchnęli siły Osi, wygrywając II Bitwę pod El Alamein. Niemcy i Włosi rozpoczęli odwrót. Ścigani przez siły alianckie nie odzyskali już przewagi na froncie. 8 listopada 1942 r. siły amerykańskie i brytyjskie rozpoczęły inwazję w północno-wschodniej części Afryki kontrolowanej przez rząd Francji Vichy (Operacja Torch). Nie napotkały tam dużego oporu i po opanowaniu terytorium Francji uderzyły na Tunezję. Sprzymierzeni spotkali się tam z wycofującymi się niemieckimi i włoskimi oddziałami. Po licznych zaciekłych walkach siły Osi skapitulowały 13 maja 1943 r. Wojna w Afryce została ostatecznie wygrana przez aliantów. Front wschodni Po kapitulacji Francji rozpoczęły się niemieckie przygotowania do realizacji planu Barbarossa, czyli inwazji naZwiązek Radziecki. Niemcy zgromadzili na wschodzie ponad 4.500.000 żołnierzy, ok. 3.600 czołgów oraz blisko 3.000 samolotów. Te siły podzielono na 3 grupy armii: Grupę Armii “Północ” (jej zadaniem było zajęcie republik bałtyckich oraz zdobycie Leningradu), Grupę Armii “Środek” (zdobycie Mińska, Smoleńska i Moskwy) i Grupę Armii “Południe” (zajęcie terytorium Ukrainy, zdobycie Stalingradu, ofensywa na Kaukaz). Armia Czerwona liczyła 5.400.000 żołnierzy. Posiadała blisko 23.000 czołgów. Jednak na zachodniej granicy znajdowało się tylko 2.900.000 żołnierzy oraz ok. 12.000 czołgów. Armia Czerwona, mimo swej liczebności, nie była przygotowana do wojny. Była źle dowodzona w wyniku przeprowadzonej przez Stalina czystki wśród oficerów. Ponadto duża część czołgów była niesprawna i nie nadawała się do walki. Agenci sowieckiego wywiadu ostrzegali Stalina, donosząc mu o koncentrującej się przy granicy armii niemieckiej. Ten nie podjął jednak żadnych działań sądząc, że Hitler nie odważy się prowadzić wojny na dwa fronty i najpierw zechce pokonać Wielką Brytanię. Ponadto, aż do rozpoczęcia inwazji do Niemiec dostarczano ogromne ilości towarów (np. zboże, metale, produkty naftowe) z ZSRR. Czytaj dalej o przebiegu działań na froncie w latach: 1941-1943,1944-1945. Front wschodni 1941-1943 r. Wojska państw Osi zaatakowały Związek Radziecki 22 czerwca 1941 r. W pierwszych tygodniach wojny Niemcyz drobnymi tylko problemami rozbijały zgrupowania Armii Czerwonej, która zaskoczona atakiem nie była w stanie stawić większego oporu. Jedynie siły Grupy Armii “Południe” miały trudności z przedarciem się przez największe punkty oporu ZSRR na południu, jednak po udzieleniu im pomocy przez Grupę Armii “Środek” (której operacje ofensywne w rejonie Mińska i Smoleńska zakończyły się sukcesem) opór wojsk sowieckich został złamany. Problemy Wehrmachtu zaczęły się dopiero podczas ataków na Leningrad i Moskwę. 12 września siły niemieckie podeszły pod Leningrad. Pierwotny plan zakładał zdobycie miasta “z marszu”, jednak Niemcom się to nie udało. Ich sytuację pogarszał fakt, że dowództwo wojsk III Rzeszy kazało odesłać 4. Grupę Pancerną do walk w rejonie Moskwy, pozostawiając atakujących bez wojsk pancernych. W tej sytuacji postanowiono rozpocząć oblężenie Leningradu. Niemcy sądzili, że obrońcy pozbawieni dostaw żywności i zaopatrzenia poddadzą się. Sowieci przysyłali jednak żywność przez jezioro Ładoga, najpierw dzięki konwojom nawodnym, a później, gdy jezioro zamarzło, zaopatrzenie dostarczano ciężarówkami po tafli lodu. Pomimo usilnych starań Niemców nigdy nie udało się złamać obrony Leningradu (miasto zostało wyzwolone spod oblężenia po ok. 900 dniach w wyniku radzieckiej ofensywy zimowej w 1944 r.). W listopadzie 1941 r. Niemcy znaleźli się już ok. 20 km od Moskwy. Temperatura spadła wtedy do -25 stopni Celsjusza. Nieprzygotowani na takie warunki Niemcy musieli spowolnić ofensywę. Ich wartość bojowa słabła. Tymczasem żołnierze Armii Czerwonej przygotowywali się do kontrofensywy, którą rozpoczęli 5 grudnia. W wyniku tej operacji Niemcy zostali odrzuceni o blisko 200 km od stolicy ZSRR. Po niepowodzeniu pod Moskwą Niemcy przeszli do ofensywy na południu w celu opanowania Kaukazu. Rozpoczęli ją w lipcu 1942 r. W sierpniu rozpoczęły się walki pod Stalingradem. Podczas starć obie strony poniosły ogromne straty. Armii Czerwonej udało się jednak okrążyć część sił niemieckich i wygrać bitwę. Dzięki zwycięstwu pod Stalingradem Sowieci mogli przejść do kontrofensywy i przejąć inicjatywę na froncie. Na początku 1943 r. Armia Czerwona rozpoczęła uderzenie na północy w kierunku Leningradu. Tymczasem siły niemieckiej Grupy Armii “Południe” zaatakowały nieprzyjaciela w rejonie Dniepru. Rezultatem tej operacji było zdobycie przez Niemców Charkowa i powstrzymanie armii radzieckiej. Efektywne kontynuowanie ofensywy nie było jednak możliwe z uwagi na niesprzyjające warunki pogodowe. Po tych wydarzeniach front wschodni ustabilizował się na kilka miesięcy. Dopiero w lipcu Wehrmacht rozpoczął realizację operacji “Zitadelle”, czyli ofensywy na tzw. “Łuku Kurskim”. Miał to być przełomowy moment na froncie, jednak Rosjanie dowiedzieli się o planowanym ataku i zgromadzili ogromne siły mające powstrzymać uderzenie. Tuż przed atakiem niemieckie pozycje zostały ostrzelane przez wrogą artylerię. 12 lipca rozpoczęła się wielka bitwa pancernapod Prochorowką. Niemcy początkowo odnosili zwycięstwa, jednak potężna radziecka obrona zmusiła ich w końcu do odwrotu. Dzięki temu Armia Czerwona rozpoczęła kontruderzenie w celu dotarcia do Dniepru. Napotkali jednak silny opór i ponieśli duże straty. 5 listopada zdobyli Kijów. Pod koniec grudnia rozpoczęła się kolejna radziecka ofensywa na zachód. Front wschodni w 1944-1945 r. W czerwcu 1944 r. Armia Czerwona rozpoczęła wielką ofensywę na Białorusi i Ukrainie. Szybko zdobyli Kijów i Mińsk, po czym dotarli do przedwojennych granic Rzeczpospolitej. Tymczasem Niemcy musieli odesłać część swych sił do Normandii do walki z aliantami (patrz: Front zachodni). Pod koniec lipca Sowieci byli już niedaleko Warszawy. Przerwali jednak natarcie ze względu na wybuch powstania warszawskiego. Straty poniesione przez Niemców podczas tej operacji były ogromne. Prawie całaGrupa Armii “Środek” została zniszczona. Była to jedna z największych klęsk III Rzeszy na froncie. Podczas gdy Niemcy byli już blisko stłumienia powstania w Warszawie, Armia Czerwona rozwinęła natarcie na południu (zajmując terytorium Rumunii, Węgier, Bułgarii i część Jugosławii) oraz na północy. Sowieci rozpoczęli ofensywę na terytorium Polski dopiero w styczniu 1945 r. 17 stycznia zdobyli zniszczoną Warszawę. Do marca 1945 r. zajęli prawie całe terytorium Rzeczpospolitej i stanęli u bram Niemiec. W kwietniu Armia Czerwona rozpoczęła kolejne ataki, których celem było ostateczne pokonanie wroga. Uderzyli na terytorium Czech i Austrii. Pod koniec kwietnia zamknęli okrążenie wokół Berlina, który po zaciętych walkach zdobyli 2 maja. III Rzesza skapitulowała 8 maja, lecz nie wszystkie niemieckie oddziały się poddały. Walki trwały jeszcze m.in. w Czechach. Ostatnie punkty oporu zostały jednak stłumione w przeciągu kilku dni i wojna w Europie zakończyła się. Wojna na Pacyfiku Od 1937 r. trwała wojna japońsko-chińska. Japończycy początkowo odnosili sukcesy i zajęli dużą część chińskiego terytorium, lecz później zostali powstrzymani i nie posuwali się już tak szybko do przodu. Jednak ich plany sięgały o wiele dalej. Zamierzali zająć m.in. Filipiny oraz Brytyjskie i Holenderskie kolonie na Pacyfiku. Po wybuchu wojny w Europie zostało to ułatwione. Gdy skapitulowała Francja, rząd Vichy zgodził się na przemarsz japońskich wojsk przez terytorium Indochin (kolonii francuskiej). Dzięki temu Japonia poszerzyła swoje wpływy w Azji. Ogromne zagrożenie stanowili dla nich Amerykanie ze swoją potężną flotą Pacyfiku stacjonującą w bazie morskiej w Pearl Harbor. Japończycy uważali, że wystarczy zadać potężny cios US Navy, a Amerykanie poddadzą się i dadzą im wolną rękę na Pacyfiku. 7 grudnia 1941 r. Japończycy rozpoczęli nalot na okręty znajdujące się w Pearl Harbor. W bazie nie było jednak jego głównego celu - amerykańskich lotniskowców. Atak był kompletnym zaskoczeniem dla Amerykanów. Zniszczonych zostało m.in. 5 pancerników i 2 niszczyciele, uszkodzeniu uległy 3 pancerniki, 3 krążowniki i 1 niszczyciel. Ponadto Japończycy zniszczyli wiele wrogich samolotów. Po ataku na Pearl Harbor Japończycy rozpoczęli wysadzanie desantów m. in. na wyspie Wake, Guam i na Filipinach. Zaskoczeni i nieprzygotowani Amerykanie nie potrafili stawić większego oporu wobec przeważających sił nieprzyjaciela. 10 grudnia doszło do bitwy pod Kuantan, gdzie brytyjskie okręty “Repulse” i “Prince of Wales” eskortowane przez cztery niszczyciele zostały zaatakowane przez japońskie bombowce. Nieposiadające osłony lotniczej okręty zostały zatopione. Dzięki zwycięstwu Japończycy mogli bez przeszkód realizować swoje plany w Azji południowo-wschodniej. 25 grudnia Japończycy zdobyli Hong-Hong, a w lutym Singapur. Następnie zaatakowali holenderskie posiadłości na Pacyfiku. Zaczęli zagrażać również brytyjskim Indiom zdobywając kolejne tereny w Birmie 3 czerwca 1942 r. rozpoczęła się powietrzno-morskia bitwa oMidway, która była punktem zwrotnym w całej wojnie. Amerykanie odnieśli tam zwycięstwo, niszcząc 4 japońskie lotniskowce i 1 krążownik, tracąc tylko 1 lotniskowiec i 1 niszczyciel. Po tym starciu alianci przejęli inicjatywę, której nie wypuścili już z rąk do końca wojny. Pierwszym celem kontratakujących Amerykanów były Wyspy Salomona, a szczególnie wyspa Guadalcanal. Po sukcesach tam odniesionych alianci uderzyli na środkowy Pacyfik. Po zaciętych walkach o wyspy Marshalla i Gilberta sprzymierzeni rozpoczęli przygotowania do inwazji na Saipan, którą rozpoczęto 15 czerwca. Japończycy chcąc powstrzymać atakujących zaatakowali flotę inwazyjną (bitwa na morzu Filipińskim), jednak nie udało im się osiągnąć celu. Tymczasem Amerykanie po zaciętych bojach zdobyli jeszcze Guam i Tinian. Dzięki temu alianci mogli rozpocząć wyzwalanie Filipin. 17 października amerykanie wylądowali na wyspie Leyte na Filipinach. 23-25 października trwała bitwa w zatoce Leyte. Było to największe powietrzno-morskie starcie w historii. Zakończyło się ono zwycięstwem Amerykanów i ostatecznym pokonaniem japońskiej floty. Po licznych walkach udało się w końcu całkowicie wyzwolić Filipiny, a Amerykanie byli coraz bliżej ostatecznego ataku na macierzyste wyspy japońskie. Wcześniej musieli jednak zdobyć Iwo-jimę i Okinawę - wyspy znajdujące się bardzo blisko Japonii. Udało im się to, lecz ponieśli w walkach gromne straty. Tymczasem w Południowej Azji Japończycy po początkowych sukcesach, zostali wypchnięci z terytorium Birmy przez siły aliantów. Następnie, po kolejnych ofensywach wojsk sprzymierzonych, wojska japońskie walczące w Azji Południowo-Wschodniej skapitulowały 12 września 1945 w Singapurze. Chociaż Japonia nie miała już szans na wygranie wojny, stawiała zaciekły opór powodując duże straty wśród wroga. Widząc to, Amerykanie postanowili zrezygnować z planów inwazyjnych i zrzucić bomby atomowe na japońskie miasta, sądząc, że zmusi to nieprzyjaciela do kapitulacji i oszczędzi życie amerykańskim żołnierzom. 6 sierpnia 1945 r. superforteca B-29, startująca z wyspy Tinian, zrzuciła taką bombę na Hiroszimę, a 3 dni później na Nagasaki. Ataki te spowodowały wiele ofiar, lecz prawdopodobnie (włączając ludzi którzy umarli na choroby popromienne) było ich mniej niż szacunkowe straty po ewentualnej inwazji wojsk amerykańskich na Japonię. Tego samego dnia Armia Czerwona rozpoczęła ofensywę na kontrolowaną przez Japończyków Mandżurię, południowy Sachalin i Wyspy Kurylskie. Cesarz japoński obawiając się kolejnych amerykańskich bomb atomowych zdecydował się na kapitulację przed aliantami, którą podpisano 2 września 1945 r. Wojna na Pacyfiku zakończyła się. Kampania włoska Po zwycięstwie w Afryce Północnej alianci postanowili przeprowadzić inwazję na Sycylię, by wciągnąć w walkę włoską armię i powiększyć swoje panowanie na Morzu Śródziemnym. Atak miał być tez przygotowaniem do ofensywy w kierunku Rzymu. W inwazji miały wziąć udział siły amerykańskie (dowodzone przezGeorga Pattona) oraz brytyjskie (dowodzone przez Bernarda Montgomery’ego). Według planu Pattona należało zaatakować w rejonie Messyny, aby od razu odciąć drogę ucieczki z Sycylii wojskom Osi. Ostatecznie postanowiono przeprowadzić inwazję w południowo-wschodniej części wyspy. Zaplanowano ją na 10 lipca 1943 r. Desant z morza powiódł się bez większych problemów, gdyż wybrzeża broniły nieprzygotowane do obrony siły nieprzyjaciela. Gorzej było z alianckimi operacjami powietrznodesantowymi. Tylko nieliczne jednostki dotarły na miejsce przeznaczenia. Alianci szybko zajęli Syrakuzy, Augustę i Vizzini. Następnie wojska Pattona ruszyły na Palermo. Tymczasem Brytyjczycy natrafili na duży opór sił Osi i nie mogli go przełamać. Po opanowaniu Palermo Patton udał się w kierunku Messyny, którą zdobył po bardzo zaciekłych walkach. Obrońcom udało się jednak ewakuować do Włoch ok. 100.000 żołnierzy. Działania na Sycylii zakończyły się 17 sierpnia. 25 lipca we Włoszech dokonano zamachu stanu, w wyniku którego Benito Mussolini został odsunięty od władzy, a następnie osadzony w więzieniu. Na czele nowego rządu stanął Pietro Badoglio, który niedługo potem podpisał zawieszenie broni z aliantami, co spowodowało rozpoczęcie okupacji terytorium Włoch przez wojska III Rzeszy. 3 września alianci rozpoczęli desanty na włoskie wybrzeża. Ich ofensywa nie posuwała się jednak zbyt szybko ze względu na niesprzyjające warunki terenowe. 12 września 1943 r. niemieckim komandosom udało się uwolnić więzionego Mussoliniego, który utworzył zależne od Niemców państwo zwane Włoską Republiką Socjalną. Niemiecką obroną we Włoszech dowodził Albert Kesselring. Dostępu do Rzymu miała bronić linia Gustawa, której najważniejszym punktem było wzgórze Monte Cassino. Po wielu alianckich próbach zdobycia go dopiero 2. Korpusowi Polskiemu dowodzonemu przez gen.Andersa się to udało. Ten sukces otworzył sprzymierzonym drogę naRzym, który przejęto 4 czerwca 1944 r. 28 kwietnia 1945 r. partyzanci włoscy złapali, a następnie rozstrzelali Benito Mussoliniego. Walki z Niemcami we Włoszech zakończyły się 2 maja 1945 r. Front zachodni Na konferencji w Teheranie pod koniec 1943 r. alianci zdecydowali się otworzyć tzw. drugi front na zachodzie Europy. Później zdecydowano, że inwazja zostanie przeprowadzona na plażach w Normandii na początku czerwca 1944 r. Amerykanie mieli wylądować na plażach Omaha i Utah. Brytyjczycy na Gold i Sword. Natomiast Kanadyjczycy na plaży Juno. Obronę niemiecką stanowił tzw. Wał Atlantycki, czyli pas umocnień na całym Francuskim i Norweskim wybrzeżu. Niemiecką armią we Francji w 1944 r. dowodził Gerd von Rundstedt. Alianci chcąc zmylić Niemców, ukryć przygotowujące się do ataku siły i zasugerować im, że inwazja przebiegnie w okolicach Calais, a nie w Normandii rozpoczęli serię akcji dezinformacyjnych. Ponadto, zlecono Georgowi Pattonowi utworzenie fikcyjnej armii we wschodniej części wybrzeża Anglii, która miała utwierdzać wroga w przekonaniu, że desant zostanie przeprowadzony w rejonie Calais. W nocy z 5 na 6 czerwca amerykańskie i brytyjskie dywizje powietrznodesantowe wylądowały w północnej Francji w celu zabezpieczenia poszczególnych pozycji przed późniejszym alianckim atakiem z morza. Wczesnym rankiem alianckie wojska wylądowały na wyznaczonych plażach. Po zaciętych walkach (szczególnie na plaży Omaha) udało im się przebić w głąb lądu. Następnie sprzymierzeni ruszyli na Caen, lecz zostali tam powstrzymani i zdobyli je dopiero 9 lipca. 27 czerwca wyzwolili Cherbourg. Po poniesieniu ogromnych strat w walce w niesprzyjających warunkach, alianci przeprowadzili operację Goodwood podczas której stracili wiele ludzi i sprzętu. 18 lipca zdobyli Saint-Lo po czym uderzyli dalej na południe. 19 sierpnia zamknęli okrążenie wokół niemieckich sił w rejonie Falaise. Rozpoczęła się wtedy bitwa, w której dużą rolę odegrała polska 1 Dywizja Pancerna dowodzona przez gen.Maczka. Części niemieckich oddziałów udało się wydostać, jednak Wehrmacht poniósł ogromne straty. Dzięki temu sukcesowi alianci przeszli do ofensywy, której celem było wyzwolenie całej Francji. 15 sierpnia alianckie oddziały wylądowały na południu Francji. Zdobyły Marsylię i nacierały na północ. 25 sierpnia członkowie francuskiego ruchu oporu z amerykańską pomocą wyzwolili Paryż. We wrześniu armia sprzymierzonych kontrolowała już prawie całą Francję. Dostępu do Niemiec bronił pas umocnień zwany Linią Zygfryda. Alianci opracowali więc plan obejścia go z terytorium Holandii. 17 września alianckie wojska powietrznodesantowe, w tym polska 1 Samodzielna Brygada Spadochronowa, rozpoczęły realizację operacji “Market Garden”, której celem było zdobycie mostów na 3 rzekach w Holandii. Miało to pomóc przy późniejszym ataku omijającym Linię Zygfryda. Plan ten nie powiódł się jednak, gdyż większość lądujących sił została rozbita przez Niemców. W połowie grudnia 1944 r. rozpoczęła się niemiecka ofensywa w lasach Ardenów, która była ostatnią ofensywną operacją wojsk III Rzeszy. Atakujący chcieli odepchnąć wroga i zmusić go do podpisania pokoju co pozwoliłoby im na walkę tylko z Armią Czerwoną na wschodzie. W początkowej fazie operacji Niemcy odnosili sukcesy, gdyż wojska sprzymierzonych były zaskoczone i nieprzygotowane do obrony. Później jednak, po opóźnieniu nacierających pod St. Vith i po bohaterskiej obronie Bastogne aliantom udało się odeprzeć nieprzyjaciela. Niemcy nie byli już wtedy w stanie prowadzić dalszej walki. Brakowało paliwa i zaopatrzenia. Ofensywa w Ardenach okazała się klęską. Na początku 1945 r. alianci przeprowadzili kolejną ofensywę, której efektem było zajęcie Nadrenii a następnie przełamanie Linii Zygfryda i sforsowanie Renu. Nie ustawali jednak w natarciu i zajmowali kolejne ważne miasta. 25 kwietnia w miejscowości Torgau nad Łabą spotkały się wojska amerykańskie i radzieckie. III Rzesza została pokonana. 7 maja Alfred Jodl podpisał kapitulację Niemiec w Reims.