Układy współrzędnych w Polsce Borowa Góra 1925 Układ Borowa Góra 1925 (BG1925), określany w zagranicznych źródłach jako PND1925 (Polish National Datum) powstał w wyniku przyłożenia elipsoidy Bessel’1841 do Geoidy w Borowej Górze. Orientacji elipsoidy dokonano przy pomocy azymutu na wieżę w Modlinie. Przyjęto - podaję za publikacją p. Dzierżawskiego na stronie wymienionej w mojej witrynie - następujące współrzędne tego punktu (szerokość i długość geograficzną wynikającą z pomiarów astronomicznych): B = 52o28’32.85” L = 21o02’12.12”

Na terenie Obserwatorium Geodezyjno – Geofizycznego Instytutu Geodezji i Kartografii w Borowej Górze zaznaczony jest fizycznie historyczny punkt przyłożenia elipsoidy Bessel’1841 do geoidy. Przykryty jest kopcem o wysokości około 8 m. Od wierzchołka kopca (na zdjęciu) prowadzi pionowy otwór przez który można scentrować instrument nad punktem.

„1942” Do połowy lat 60. obowiązywał w Polsce układ współrzędnych zwany „1942” (od daty wprowadzenia systemu elipsoidalnego). Układ ten powstał w wyniku zastosowania odwzorowania Gaussa-Krügera na elipsoidzie Krasowskiego, przy czym obejmował dwa podsystemy :

Odwzorowanie w pasach południkowych o szerokości 6°. W wyniku tego na obszarze Polski powstały dwie strefy odwzorowawcze: z południkami środkowymi 15° i 21°; nazywamy je pomocniczo: 1942/15 (6) i 1942/21 (6). Odwzorowanie to miało zastosowanie dla map średnio- i małoskalowych (skale mniejsze od 1:5000). Zniekształcenia odwzorowawcze zmieniały się od 0 (na południku środkowym każdej strefy) do ok. + 59 cm/km (na brzegach strefy) odwzorowanie w pasach południkowych o szerokości 3°. W wyniku tego na obszarze Polski powstały cztery strefy odwzorowawcze: z południkami środkowymi 15°, 18°, 21°, 24°; oznaczamy je pomocniczo: 1942/15 (3), 1942/18 (3), 1942/21 (3), 1942/24 (3). Odwzorowanie to miało zastosowanie dla map wielkoskalowych (skala 1:5000 i większe). Zniekształcenia odwzorowawcze na brzegach stref dochodziły do +15 cm/km. „1965” i GUGiK-80 Od końca lat 60. w służbie cywilnej zaczęto wprowadzać nowy, 5-strefowy układ odwzorowawczy (oparty na tym samym systemie elipsoidalnym) zwany krótko układem „1965”. Kraj został podzielony na pięć stref (rys. 2),

Przy czym w strefach 1, 2, 3, 4 zastosowano tzw. odwzorowanie quasi-stereograficzne (Roussilhe projection) (zob. np. [5], [9]), natomiast w strefie 5 – zmodyfikowane odwzorowanie Gaussa-Krügera. Każde odwzorowanie quasi-stereograficzne jako wiernokątne odwzorowanie płaszczyznowe elipsoidy definiuje się, określając położenie punktu głównego (punktu styczności płaszczyzny z powierzchnią elipsoidy) oraz skalę odwzorowania w tym punkcie, będącą równocześnie skalą podobieństwa odwzorowania. W strefach 1-4 układu „1965” przyjęto skalę w punkcie głównym m0 = 0,9998, tzn. zniekształcenie odwzorowawcze w tym punkcie wynosiło z założenia – 20 cm/km. Układ „1965” był przeznaczony głównie do tworzenia i eksploatacji mapy zasadniczej. Układ „GUGiK-80”, odwzorowanie quasi-stereograficzne:

Dla map przeglądowych w skalach 1:100 000 i mniejszych przyjęto natomiast układ oparty na jednostrefowym odwzorowaniu quasi-stereograficznym obszaru Polski nazwany GUGiK-80 (rys. 3). Punkt główny odwzorowania wybrano w przybliżeniu w środku Polski (B0 = 52°10´, L0 = 19°10´).

„1992” i „2000” Zarówno dla osnów poziomych, jak i opracowań kartograficznych przyjęto dwa nowe systemy odwzorowawcze elipsoidy GRS-80 [1-4]:jednostrefowe dla obszaru Polski odwzorowanie Gaussa-Krügera z południkiem środkowym L0 = 19° i skalą podobieństwa m0 = 0,9993 (ostatnie założenie ma na celu równomierny rozkład zniekształceń liniowych, od –70 cm/km na południku środkowym do ok. +90 cm/km w skrajnych, wschodnich obszarach Polski) – rys. 4, 5. Układ został nazwany skrótowo „1992”. Obecnie stanowi podstawę do wykonywania nowych map w skalach 1:10 000 i mniejszych. Ze względu na znaczne zniekształcenia liniowe układ nie jest rekomendowany do wielkoskalowych opracowań kartograficznych;

Czterostrefowe odwzorowanie Gaussa-Krügera elipsoidy GRS-80 w pasach 3-stopniowych, zwane skrótowo układem „2000”. W tym przypadku koncepcja nawiązuje do dawnego układu „1942”. Różnica polega jednak na odmienności przyjętych elipsoid odniesienia oraz na zastosowaniu dodatkowej skali podobieństwa (skali kurczenia na południku środkowym). W układzie „2000” zastosowano skalę m0 = 0,999923, która realizuje kompromis w rozłożeniu zniekształceń liniowych (od –7,7 cm/km na południku środkowym strefy do maksymalnie ok. +7 cm/km na brzegu strefy).

Bibliografia : http://www.uklady.walery.com.pl http://www.gisplay.pl/geodezja/uklady-wspolrzednych.html?showall=1 www.geol.agh.edu.pl/~papiern/odwzorowania2007.pdf http://www.syryjczyk.krakow.pl/turystyka_i_gps.htm http://www.gis-support.pl/polskie-uklady-wspolrzednych/