Portret kobiet w literaturze i malarstwie

‘‘Kobieta stworzona jest, aby być żoną, matką, gospodynią (…) kobieta jest przede wszystkim i nade wszystko człowiekiem’’ słowa te Elizy Orzeszkowej przedstawiają jak postrzegana jest kobieta, jest ona bardzo istotnym elementem życia, jednak może być ukazana na wiele innych sposobów, każda jest inna, ma inne cele, zachowania i sposób postępowania, jest motywem ciągle popularnym od średniowiecza aż po czasy dzisiejsze. Wizerunek kobiety kreowany był przez wiele lat, każda epoka posiada swój własny obraz, wyszczególnia jej cechy i pragnienia.

‘‘Kobieta stworzona jest, aby być żoną, matką, gospodynią (…) kobieta jest przede wszystkim i nade wszystko człowiekiem’’ słowa te Elizy Orzeszkowej przedstawiają jak postrzegana jest kobieta, jest ona bardzo istotnym elementem życia, jednak może być ukazana na wiele innych sposobów, każda jest inna, ma inne cele, zachowania i sposób postępowania, jest motywem ciągle popularnym od średniowiecza aż po czasy dzisiejsze. Wizerunek kobiety kreowany był przez wiele lat, każda epoka posiada swój własny obraz, wyszczególnia jej cechy i pragnienia. Mam na celu zobrazowanie różnych wizerunków kobiet, pokazanie jaka przepaść je dzieli i wyodrębnienie ich szczególnych cech. Każdy z autorów ma inne spojrzenie na postać dlatego są takie zróżnicowane. Różnice szczególnie widać na obrazach, gdzie twórca ukazuje to, co najbardziej go zainteresowało, może to być spojrzenie, część ciała, postawa jaki i wiele innych rzeczy. Wśród poetów jednak wyróżnia się także wiele podobnych cech kobiet oraz mnóstwo stereotypów i schematów ich postępowań którym się głębiej przyjrzymy. Zaczniemy od tekstu ‘‘Antygona’’ Sofoklesa. Bohaterka postanawia wbrew prawu pochować swego brata- zdrajce wiedząc że grozi jej za to kara. Postąpiła ona zgodnie z tym co dyktowało jej serce, rodzina była dla niej rzeczą ważną i uważała że każdemu człowiekowi należy się godna śmierć i przyzwoity pochówek. Antygona posiada głębokie uczucia i zasady którymi się kieruje, nie chce brać przykładu z innych i osądzać własnego brata, właśnie tym uwidacznia swoją niezależność oraz buntowniczą naturę. O jej odwadze świadczy stawienie czoła władcy czyli Kreonowi, w bardzo otwarty sposób oświadcza, że to ona pochowała brata. Kobieta nie boi się nazywać rzeczy po imieniu, przyznaje, że rozkaz który wydał władca był złą decyzją, nie usprawiedliwia swojego zachowania, a nawet obraża Kreona słowami: ‘‘A jeśli ci się zda, że głupstwo robię, nic to - głupiemu wydawać się głupią.’’ Antygona jest typem kobiety zdecydowanej, odważnie walczy o swoje racje, mówi o swoich myślach i nie boi się postępować według swoich zasad moralnych mimo, że jest to wbrew nakazom. Pogrzebanie brata jest dla niej obowiązkiem, wie ze to najlepsze co może zrobić nawet bez pomocy siostry – Ismeny, ponad prawo uważane za słuszne przez władce stawia prawo Boskie. Jej słowa ‘‘Współkochać przyszłam, nie współnienawidzić’’ obrazują jej miłość do brata mimo że nie zawsze było być tak jak powinno. Sofokles tytułową bohaterkę przedstawił jako mądrą, waleczną i mającą swoje własne zdanie kobietę, jest przykładem kobiety która łatwo się nie poddaje mimo tego, że wie jak tragiczne mogą być konsekwencje jej postępowania. Na życiu jej rodziny ciążyła klątwa która wpływa także na los samej bohaterki której cieżko uporać się z przeszkodami w realizacji swoich oczekiwań. Zupełnie odmienna lecz również tragiczną postacią jest Justyna Bogutówna postać którą wykreowała Zofia Nałkowska w powieści ‘‘Granica’’. Jej życie od samego początku było skomplikowane, Justyna była nieślubnym dzieckiem, owocem romansu matki- Karoliny Bogutowej z bogatym paniczem. Kobieta ma 19 lat, postrzegana jest jako miła dziewczyna jednak naiwna, zakochuje się w Zenonie Ziembiewiczu, kieruje do niego słowa: ‘‘Dla Ciebie Zenon ja poszłabym nie wiem na jakie męki, nic mi nie strach, o nic nie dbam’’ Znalazła w jego ramionach bezpieczeństwo i opiekę po śmierci matki. Dla Zenona romans był przejściową przygodą, dobrze się z nią czuł jednak zaręczony był z Elżbietą, nie informuje jednak o tym Justyny. Zenon nieudolnie usprawiedliwia romans, twierdzi, że gdyby nie śmierć matki kobiety to do niczego by nie doszło, było mu żal Justyny i dlatego Zenon przyczynił się do jej zajścia w ciąże co początkowo wzbudza w niej radość. Mężczyzna proponuje Justynie aby zgodziła się na aborcje, co dla niego jest najlepszym wyjściem z sytuacji. Justyna to kobieta która pod wpływem okoliczności przekracza granicę wyznaczone przez normy społeczne a także swoje własne granice moralne. Czuje się wykorzystana i uwiedziona, postanawia zemścić się i wylewa na bohatera kwas, aby na zawsze zapamiętał krzywdę jej wyrządzoną. Kobieta jest postacią tragiczną, niespełnione macierzyństwo, brak wsparcia oraz miłości i wyrzuty sumienia powodują u niej chorobę psychiczną, nie potrafi poradzić sobie z własnym życiem. Brak asertywności był głównym problemem z którym musiała stoczyć walkę, tą bitwę jednak przegrała co skończyło się dla niej tragedią. Kobieta marzyła o dobrym życiu, wywodziła się z biedoty dlatego Zenon był jej alternatywą na dostatnie życie. Powieść ‘‘Granica’’ w dobitny sposób ukazuje podział społeczny, doskonale o tym świadczą słowa: ‘‘Co dla jednych jest podłogą dla innych jest sufitem’’. Nie udało się spełnić wyznaczonych celów, Justyna zrezygnowała z Zenona i poddała się w walce o dobry byt. Zupełną odmianę i oderwanie się od klasycznych obrazów prezentuje Andy Warhol słynny przedstawiciel pop-art’u. Wdrążył on w życie kulturę masową, pokazał jak to naprawdę wygląda. Cały świat ogląda słynne jego dzieło jakim była Marilyn Monroe. Serie obrazów przedstawiających gwiazdę Warhol stworzył niedługo po jej śmierci(1964), co wzbudziło niezmierne zainteresowanie widzów. Obraz został wykonany przy pomocy zdjęć techniką serigrafi, na kolejne obrazy były nakładanie jaskrawe, odważne barwy. Miejsca szczególnie zacienione są zdecydowanie podkreślone, całość wygląda wręcz przesadnie. Dzieło jest pełne kontrastów, dzięki temu przyciąga uwagę widza. Na włosy kobiety twórca nałożył za każdym razem inny kolor rezygnując ze zmiany ich struktury. Obraz jest pełen różnego rodzaju barw ciekawie ze sobą połączonych, nietypowy wizerunek Marylin Monroe idealnie ukazuje każdy istotny szczegół. Popularne jest stwierdzenie, że Warhol tego rodzaju sztuką przedstawia fakt, że gwiazdy również stały się wytworem kultury masowej. Kobieta ukazana na obrazie pobudza wyobraźnie, ciekawość, jaskrawe kolory wpadają w oko. Dzieło pozwoliło na odkrycie całkiem nowej, oryginalnej postaci artystki. Kolejną wartą uwagi kobietą jest Izabela Łęcka główna Bohaterka ‘‘Lalki’ wywodzi się ona z arystokratycznej rodziny, ma niezwykle piękna urodę, podoba się wielu mężczyzna jednak jest zapatrzona w siebie i próżna. Doskonale znając swoją wartość pozwala sobie na uwodzicielski tryb życia. Jej prawdziwym ideałem jest posąg Apollina i takiego właśnie szuka kandydata na męża. Traktuje ludzi przedmiotowo, mężczyźni których uwodzi są dla niej kolejną zabawką którą po wykorzystaniu należy wyrzucić, bez wstydu mówi ‘‘znam tych wszystkich donżuanów, poetów, filozofów. Znam tę maskaradę i zapewniam Cię dobrze się bawię’’ Miłość Wokulskiego była dla Izabeli pewnego rodzaju zabezpieczeniem pieniężnym, myśl o małżeństwie napawała ją wstrętem. Hańbą dla niej było to, że mogłaby wyjść za kupca. Kobieta jest typową femme fatale, niszczy mężczyzn zakochanych w niej, nie posiada z tego względu żadnych wyrzutów sumienia. Uważa się za osobę godna dobrego traktowania, jednak nie zwraca uwagi na sposób w jaki traktuje innych, jest całkowicie zepsuta i pozbawiona jakichkolwiek głębszych uczuć współczucia czy choćby odrobiny żalu. Jej charakter w dużej mierze ukształtowało dzieciństwo oraz lata młodości, nigdy nic jej nie brakowało, zawsze stawiana była w centrum zainteresowania. Nie miał kto zadbać o jej odpowiednie wychowanie, zabrakło kogoś kto pokazał by jej w jaki sposób należy traktować ludzi. Nie dostrzegała ona własnych wad i błędów które popełniała. Zachowywała się beztrosko, nie miała wyznaczonych żadnych granic których nie może przekroczyć. Zawsze ktoś był ktoś kto ją chronił, nie miała możliwości nauczyć się radzenia ze zwykłym życiem ‘‘Woalka chroniła ją od wiatru, kareta od deszczu, sobole od zimna, parasolka i rękawiczki od słońca. I tak żyła z dnia na dzień, z miesiąca na miesiąc, z roku na rok, wyższa nad ludzi, a nawet nad prawa natury.’’ Izabela Łęcka to kobieta niejednolita, z jednej strony jest ona zrujnowana, pozbawiona zasad moralnych , niepotrafiąca borykać się ze zwykłym życiem, proste czynności sprawiały jej problem, nikt nie podjął się by nauczyć ją jak prawdziwie żyć. Z drugiej strony jest uwodzicielką wykorzystującą mężczyzn, bezlitosna oraz pozbawiona uczuć. Szczególnie wybitnym obrazem jest Mona Lisa namalowana przez Leonarda da Vinci w 1505 roku. Głównym elementem obrazu jest postać kobiety Mony Lisy La Gioconda, florenckiej patrycjuszki. Fascynujący jest uśmiech kobiety który interpretowany jest na wiele sposobów, zdecydowanie nie jest on jednoznaczny, dzięki swojemu uśmiechowi daje widzowi do myślenia, pozwala na odrębną interpretację. Obraz ten jest wyrazem kobiecości, jednak postać nie jest urodziwa. Kobieta ukazana jest w swobodnej pozie, ma spokojny wyraz twarzy, nie ukazuje jakichkolwiek uczuć, jest statyczna. Postać nie jest urodziwa jednak była ideałem kobiecości dla twórców. Obraz jest pełen symboli, i wieloznaczności. Na drugim planie przedstawione są pagórki oraz rzeka bądź droga symbolizują one czystość. Mona Lisa w okresie renesansu wzbudzała niezwykły zachwyt, uchodziła za niezwykłą piękność a portret do czasów współczesnych jest kultowy. Łatwo wywnioskować iż kobieta to ciągle aktualny temat wśród artystów, są one jednak ukazywane w wiele odmiennych sposobów. Nie jest możliwe całkowite zgłębienie kobiecej natury, każda jest inna. Literatura jak i malarstwo pełne są kontrastów jeśli chodzi o ideały kobiece, jedne kobiety są uosobieniem bohaterstwa, władzy, niezależności inne przejawiają słabość, oddanie. Należy również zwrócić uwagę, że poeci i twórcy ukazali również różnorodność funkcji jakie przez wieki spełniała kobieta w roli: matki, żony, czy wybranki serca. Moją myśl mogę podsumować słynnym cytatem: ‘‘Niestałą i zmienną jest zawsze kobieta’’. Myśle że słowa te doskonale pokazują naturę kobiet.