Polska w średniowieczu

Ogół ludności zamieszkujący kraj lub jego część nazywamy społeczeństwem. Mówimy na przykład: społeczeństwo naszego kraju, gminy, miasta. Ludzi tych łączy nie tylko wspólne miejsce zamieszkania oraz miejsce pracy, ale również więzi społeczne – rodzinne, rodowe, stanowe, narodowe, itp. O społeczeństwie można mówić w każdej epoce. Średniowieczne społeczeństwo jednak bardzo różniło się od współczesnego. Charakteryzowała je nierówność praw i obowiązków, wynikająca z urodzenia się w określonej grupie społecznej. Jedni ludzie znaczyli więcej niż inni.

Ogół ludności zamieszkujący kraj lub jego część nazywamy społeczeństwem. Mówimy na przykład: społeczeństwo naszego kraju, gminy, miasta. Ludzi tych łączy nie tylko wspólne miejsce zamieszkania oraz miejsce pracy, ale również więzi społeczne – rodzinne, rodowe, stanowe, narodowe, itp. O społeczeństwie można mówić w każdej epoce. Średniowieczne społeczeństwo jednak bardzo różniło się od współczesnego. Charakteryzowała je nierówność praw i obowiązków, wynikająca z urodzenia się w określonej grupie społecznej. Jedni ludzie znaczyli więcej niż inni. Na początku należy wspomnieć, że średniowiecze cechuje przede wszystkim głęboka wiara religijna. Teocentryzm obecny był w każdej dziedzinie życia, począwszy na codziennym funkcjonowaniu a skończywszy na dziełach literackich i sztuce. Nawet w Polsce, kraju uważanym za barbarzyński, w 966 roku przyjęto chrzest. Odkrycia na terenie całej Polski pozwalają nam stwierdzić, iż kultura społeczna i duchowa stała na bardzo wysokim poziomie. Dawni mieszkańcy Rzeczypospolitej mieli bardzo rozbudowane wierzenia i ideologie, a w zależności od statutu społecznego uczestniczyli również w życiu kulturalnym. Nawet po przyjęciu przez Polskę chrztu nie zrezygnowano z niektórych pogańskich zwyczajów. Część z nich jest kultywowana do dziś. Przykład mogą tu stanowić takie święta jak Śmigus - Dyngus czy noc świętojańska, podczas której wrzuca się do wody wianki dla wróżb małżeńskich. Dużym powodzeniem cieszyły się występy wędrownych artystów: sztukmistrzów, linoskoczków, błaznów i pieśniarzy. W swych pieśniach i recytacjach opowiadali o aktualnych wydarzeniach. Wątpliwą rozrywkę stanowiły egzekucje, które odbywały się publicznie i gromadziły zazwyczaj tłumy. Formy spędzania wolnego czasu zależały od zamożności i wykształcenia. Bogaci panowie i damy w swych zamkach czytali Biblię, żywoty świętych i opowieści o czynach rycerskich. Mężczyźni grywali w szachy, warcaby, karty i kości. Stawką często były pieniądze, więc niekiedy przegrywali w ten sposób spore sumy. Znano również inne rozrywki. Odbywały się liczne turnieje, w których rycerze popisywali się zręcznością i odwagą. Mieszkańcy miast i wsi zabawiali się grą w piłkę wykonaną ze skóry. Prosty lud lubił spotkania w karczmie. Przy piwie grywano w kości, plotkowano, a od przybyszów z dalekich stron dowiadywano się, co ciekawego słychać w świecie. W święta spieszono tłumnie do kościoła. Dla średniowiecznych Polaków nabożeństwo stanowiło głębokie przeżycie. Chóralne śpiewy, podniosły głos kaznodziei, światło wpadające do wnętrza przez wspaniałe witraże – wszystko to stwarzało niepowtarzalny nastrój. W średniowieczu polska kultura materialna uległa znaczącej poprawie. Najniżej postawiona warstwa ludności, czyli chłopi, aby ułatwić sobie pracę stosowali nowe narzędzia, które dały początek dzisiejszym urządzeniom. Wymyślono także nowy sposób na ochronę ziemi przed wyjałowieniem. Początkowo ludzie zdobywali ziemię pod uprawę, karczując i wypalając lasy. Popiół służył wówczas jako nawóz użyźniający glebę. Po 2-3 latach gleba znów stawała się jałowa i przestawała rodzić. Pracę trzeba było zaczynać od początku. Ten sposób nazywano metodą żarową lub wypaleniskową. Postęp w rolnictwie doprowadził następnie do zastosowania metody trójpolówki. Polegała ona na podziale pól każdego chłopa na trzy części. Na jednej siano zboże ozime, na drugiej jare, trzecia leżała odłogiem. W następnym roku sposób zagospodarowania pól zmieniał się. Dzięki temu zawsze jedna część ziemi wypoczywała, co chroniło ją przed wyjałowieniem. Ludzie średniowiecza, szczególnie mieszkańcy wsi zmuszeni byli wytwarzać większość potrzebnych im rzeczy samodzielnie. Znana jest nam także kultura polityczna w okresie średniowiecza. Istniały trzy wzorce osobowe. Wzorem ascety dla polskiej ludności był św. Wojciech, który zginął krzewiąc chrześcijaństwo w Prusach. Ideał polskiego rycerza stanowił Zawisza Czarny, z kolei władcy Bolesław Chrobry i Krzywousty. Za koniec średniowiecza przyjmujemy w Polsce wiek XVI, kiedy to umiera ostatni władca z dynastii Jagiellonów. Wtedy to zaczyna się historia nowożytna, z której pierwszą częścią jest epoka renesansu.