TURCJA

Polityka zagraniczna RP wobec Turcji Spis treści Historia stosunków dwustronnych Polska – Turcja. 3 Traktaty łączące Polskę i Turcję 8 Porozumienia konsularne 9 Umowy gospodarcze 9 Porozumienia w ramach unii europejskiej 10 Współpraca na najwyższych szczeblach politycznych 11 Stosunki polsko-tureckie w gospodarce 14 Kultura 14 Kontakty społeczne w stosunkach polsko-tureckich 14 Kwestie sporne w stosunkach polsko-tureckich 15 PRZYSZŁOŚĆ STOSUNKÓW DWUSTRONNYCH POLSKA-TURCJA 16 BIBLIOGRAFIA 17 Historia stosunków dwustronnych Polska – Turcja JAGIELLONOWIE Początki stosunków dwustronnych polsko-tureckich sięgają do wieku XV.

Kup dostęp do treści Dodaj artykuł aby odblokować treść

Polityka zagraniczna RP wobec Turcji

Spis treści

Historia stosunków dwustronnych Polska – Turcja. 3
Traktaty łączące Polskę i Turcję 8
Porozumienia konsularne 9
Umowy gospodarcze 9
Porozumienia w ramach unii europejskiej 10
Współpraca na najwyższych szczeblach politycznych 11
Stosunki polsko-tureckie w gospodarce 14
Kultura 14
Kontakty społeczne w stosunkach polsko-tureckich 14
Kwestie sporne w stosunkach polsko-tureckich 15
PRZYSZŁOŚĆ STOSUNKÓW DWUSTRONNYCH POLSKA-TURCJA 16 BIBLIOGRAFIA 17
Historia stosunków dwustronnych Polska – Turcja JAGIELLONOWIE Początki stosunków dwustronnych polsko-tureckich sięgają do wieku XV. Wtedy Turcja stała się uczestnikiem rywalizacji mocarstw w Europie. Pierwszymi reprezentantami Królestwa Polskiego w Imperium Osmańskim byli Skarbek z Gór i Grzegorz Ormianin. Ich pełnienie funkcji datuje się na 1414 rok, lecz stałe przedstawicielstwo Polski przedrozbiorowej w Turcji nie powstało. W 1440 roku stworzyły się nowe perspektywy w polityce prowadzonej przez Jagiellonów, kiedy to władcą Królestwa Węgier został król Polski Władysław. Zostając głową Królestwa Węgierskiego, król zobowiązał się m.in. do obrony Węgier przed Imperium Osmańskim. W latach 1440-1442 na Węgrzech osiągnięto porozumienie ze stronnictwem habsburskim, które doprowadziło do wzmocnienia się pozycji nowego władcy i dało możliwość rozpoczęcia przygotowań do wyprawy przeciwko sułtanowi Muradowi II. We wrześniu 1443 siły antytureckie przekroczyły Dunaj i odbiły m.in. Nisz i Sofię. Powracającego na Węgry króla powitano jako bohatera i wspaniałego rycerza. Ważny rozgłos krucjaty dała dyplomacja papieska, która pragnęła stworzyć dobry klimat dla zorganizowania wielkiej antytureckiej wyprawie. Tymczasem działania wojenne doprowadziły do zmniejszenia skarbu królewskiego co spowodowało krytykę w Polsce. Przychylnie potraktowano zatem podpisanie w sierpniu 1444 roku traktatu pokojowego w Segedynie na 10 lat. Zobowiązał on stronę turecką do wycofania oddziałów na południe od Dunaju, do zwolnienia wszystkich chrześcijańskich jeńców oraz do wypłaty wysokich sum królowi Władysławowi. Jednak król zerwał rozejm przez naciski legata Giuliano Cesariniego. Na wyprawę Polska wysłała skromne siły. 10 listopada 1444 roku doszło do klęski sił chrześcijańskich oraz śmierci króla i legata. Zwycięstwo Turków udaremniło osiągnięcia poprzedniej krucjaty i wzmocniło tureckie szanse na zajęcie Konstantynopola. W kolejnych latach Turcy zdobyli Kilię i Białogród, przerwało to drogi handlowe z Polski nad Morze Czarne. Dotknęło to głównie dochody Hospodarstwa Mołdawskiego, dlatego też władca Stefan III Wielki, zwrócił się o poparcie do Polski i w 1485 roku złożył hołd lenny królowi Kazimierzowi Jagiellończykowi. Lecz brak wsparcia militarnego doprowadził do tego, że w 1486 roku hospodar uznał się za lennika tureckiego, a wyprawa królewicza Jana Olbrachta 1486 roku doprowadziła do zbliżenia Mołdawii z Chanatem Krymskim. Skutkiem tego była kolejna wojna polsko-turecka. Król Jan Olbracht wydając kolejny przywilej zapewnił sobie poparcie dla wyprawy ze strony Litwy. W krucjacie wzięły udział tylko siły polskie i litewskie. Wyprawa ta zakończyła się w 1497 roku, zawarciem rozejmu przez króla Jana Olbrachta i jego odwrotem. W 1501 roku podjęcie rokowań pomiędzy Polską a Turcją doprowadziło do podpisania rozejmu. Polska zaczęła prowadzić politykę neutralności wobec Turcji. Kwestią, która mogła zepsuć neutralne stosunki pomiędzy Polską a Turcją były spory z Chanatem Krymskim i Mołdawią. Lecz w 1533 roku Rzeczypospolita Polska i Turcja zdecydowały się na zawarcie pokoju. W wieku XVI daje się zauważyć zainteresowanie polskiej szlachty Wschodem. Polska wprowadzała m.in. z Turcji takie towary jak broń biała, jedwab, odzież, dywany czy też przyprawy. Istotną zmianę polskiej polityki zagranicznej przyniosło zawarcie Unii Lubelskiej w 1569 roku. Korona stała się częścią organizmu wielonarodowego z granicami zagrożonymi przez Turcję i Moskwę, co spowodowało osłabienie presji na realizację przyłączania dawnych ziem piastowskich. Powołano również stałą armię. Wzrost zagrożeń o charakterze militarnym spowodował umocnienie się pozycji hetmanów w Rzeczypospolitej. OKRES PANOWANIA STEFANA BATOREGO W 1578 roku królem Polski został Stefan Batory, który dał możliwość włączenia Polski w działania skierowane przeciwko Turcji. Król Polski miał plany zerwania zależności lennej od sułtana. Jednak trudna sytuacja wewnętrzna kraju oraz wojna z Gdańskiem i spory ze szlachtą spowolniały uderzenie na Turcję. Stefan Batory pragnął wyzwolenia Węgier, dlatego też, małymi kroczkami, zmodernizował armię oraz odmówił udziału w lidze antytureckiej w 1583 roku. Niestety do najazdu na Turcję nie doszło gdyż Stefan Batory zmarł w 1586 roku. WIEK XVI Pod koniec XVI wieku ważna stała się kwestia Kozaków zaporskich, którzy odpierając najazdy tatarskie zapuszczali się w głąb Chanatu Krymskiego. Skutkiem tej sytuacji był uchwalony w 1590 roku przez Sejm Porządek ze strony Niżowców i Ukrainy. Zobowiązywał on Kozaków do nieopuszczania granic RP i nieodejmowania wypraw zbrojnych przeciwko krajom ościennym.
Kolejną istotną kwestią, która miała zaważyć na dwustronnych stosunkach polsko-tureckich, była sprawa księstw naddunajskich. W 1595 roku w Mołdawii przejął władzę hospodar wołowski Michał Waleczny. Polska jak i Turcja uznały to za naruszenie ich interesów co spowodowało interwencję zbrojną obu państw. Udało się przekazać władzę na Mołdawią Jeremiemu Mohyle. Wpływy polskie wzmocniły się jeszcze bardziej gdy w 1600 roku hospodarem wołowskim został Szymon Mohyła. WIEK XVII Wpływy polskie nie trwały jednak długo. W 1601 roku wygnano Szymona, a w 1612 roku władzę w Mołdawii przejął Stefan Tomsa II. Z kolei w 1616 roku magnaci koronni odzyskali tron mołdawski dla dynastii Mohyłów, przekazując władzę Aleksandrowi. Regulacje dotyczące kwestii kozackiej i księstw naddunajskich okazały się nietrwałe. W 1620 roku wybuchła kolejna wojna polsko-turecka, której przyczyną było udzielenie przez Turcję pomocy swojemu lennikowi - Gáborowi Bethlenowi.
Pierwsze starcia polsko-tureckie miały miejsce pod Cecorą. Do konfrontacji sił doszło pod Chocimiem. Turcy nie zdobyli twierdzy, a wiadomości o przyszłym pospolitym ruszeniu skłoniły do podjęcia rokowań. Zawarto pokój 9 października, który ustalał przebieg granicy na Dniestrze i uznawał Mołdawię, Wołoszczyznę i Siedmiogród za turecką strefę wpływów. Strona polska zobowiązała się do powstrzymywania od krucjat Kozaków, a strona turecka podjęła takie samo zobowiązanie wobec Tatarów. W 1632 roku konflikt polsko-turecki odżył na nowo. Przyczyną były obawy Turków wobec objęcia tronu moskiewskiego przez króla Władysława IV. Działania militarne zaczęły się w 1633 roku, jednak hetman Koniecpolski pokonał siły turecko-tatarskie. Turcja zdecydowała się na zawarcie pokoju wieczystego, zobowiązała się w nim do usunięcia Tatarów ze stepów białogrodzkich i Bodziackich. Ustalono również, że hospodarami Mołdawii i Wołoszczyzny będą zostawać tylko kandydaci wyznaczani przez króla. W latach 30. XVII wieku w Rzeczypospolitej wzmocniła się pozycja emigrujących z Turcji Ormian. Pod wpływem rzemiosła Ormian w Polsce zaczęły być popularne wzorce wschodnie, zwłaszcza jeśli chodzi o ubiór i oręż.
W Rzeczypospolitej sytuacja się zmieniła na niekorzyść, osłabiło ją m.in. powstanie Chmielnickiego, wojna z Moskwą, potop szwedzki, słabnąca pozycja monarchy, rokosze, ciągłe niepokoje na Ukrainie. Niekorzystna sytuacja wewnętrzna w Rzeczypospolitej spowodowała wkroczenie na nasz teren armii tureckiej. W 1672 roku upadła twierdza w Kamieńcu Podolskim. Klęska w wojnie zmusiła króla do zawarcia umowy pokojowej, na mocy którego Turcja dostała część Ukrainy, Podole z Kamieńcem i prawo pobierania od Polski haraczu. W 1673 roku Sejm nie ratyfikował tego traktatu pokojowego i podjął decyzję o wystawieniu 30-tysięcznej armii koronnej i 12-tysięcznej litewskiej. Wkroczono do Mołdawii i rozpoczęto oblężenie sił tureckich zgromadzonych wokół twierdzy chocimskiej. Siły polskie zwyciężyły nad Turkami. Walki trwały aż do 1676 roku, w tym też roku podjęto decyzję o rozpoczęciu rokowań. Zawarto traktat pokojowy, w którym Rzeczypospolita zachowała część Podola i Ukrainy oraz strona turecka zrezygnowała z żądań haraczu od Polski. Po wybraniu na króla Sobieskiego w polskiej polityce zagranicznej zaplanowano uspokojenie się sytuacji na granicy południowej i podjęcie działań przeciwko elektorowi brandenburskiemu. Do tych planów zaangażowano Francję i Szwecję. Jednak powolne działania Szwedów oraz rezygnacja Francji spowodowały zwrócenie się Polski w stronę Wiednia. W 1683 roku zawarty został układ polsko-austriacki, który zakładał wzajemną pomoc na wypadek tureckiej napaści. W tym samym roku Turcy napadli na Wiedeń. Jednak siły polsko-litewskie odparły atak i Turcy ponieśli klęskę. WIEK XVIII W wieku XVIII nie dochodziło już do większych napięć pomiędzy Polską a Turcją. W latach 1766-1768 Polska przestała prowadzić samodzielną politykę zagraniczną, gdyż stała się rosyjskim protektoratem. Lecz jeszcze przed III rozbiorem Polski, Turcja kilkukrotnie była brana pod uwagę w planach politycznych Polski. Turcja brana była też pod uwagę jako sojusznik wojskowy, lecz w 1794 roku zmieniono plany. WIEK XIX W czasie zaborów Polski państwo tureckie postrzegane było jako kraj, który sprzyja sprawie polskiej i jako potencjalny sojusznik. Dowodem na to jest np. to, że Tadeusz Czacki widział w Turcji partnera handlowego, liczono również na jej wsparcie w działaniach przeciw zaborcom. Istotnym taktem jest to, że Turcja nigdy nie uznała rozbiorów Rzeczypospolitej. WIEK XX I XXI Od 1920 roku Polska stale utrzymuje przedstawicielstwo w Turcji. Od lipca 1930 roku przez większość czasu na czele polskiej placówki stoi ambasador. Dowodem na dobre stosunki polsko-tureckie w dwudziestoleciu międzywojennym była produkcja samolotu myśliwskiego PZLPP.24. Ożywienie stosunków polsko-tureckich zauważalne stało się pod koniec XX wieku jeśli chodzi o gospodarkę. Przyczyną tego było m.in. dążenie do ustanowienia strefy wolnego handlu między Polską a Turcją na mocy umowy z 4 października 1999 roku. Następny etap współpracy pod względem gospodarki rozpoczął się 1 maja 2004 roku, kiedy to Polska przystąpiła so Unii Europejskiej i tym samym Polska i Turcja znalazły się w jednej unii celnej. Oba kraje nadal pozostają w dobrych relacjach politycznych. Dowodem na to są wypowiedzi przedstawicieli tureckiego rządu, którzy wyrażali swoje nadziej w związku ze zbliżającą się polską prezydenturą w Radzie Unii Europejskiej. A w kwietniu kiedy doszło do tragedii lotniczej pod Smoleńskiem władze Turcji ogłosiły żałobę narodową.
Traktaty łączące Polskę i Turcję Polskę i Turcję łączy obecnie 27 umów dwustronnych, w tym dwie zawarte zostały jeszcze w okresie międzywojennym. Pierwszy z nich to Traktat Przyjaźni pomiędzy Polską a Turcją, który został podpisany 23 lipca 1923 roku. Umowa ta zawiera deklaracje współpracy, przyjaźni i pokojowych zamiarów. Traktat ten zapowiadał zgodę na zawarcie konwencji Handlowej i Konwencji Osiedleńczej. Przez kilka lat umowa ta stanowiła prawną podstawę stosunków wzajemnych. Nowy traktat czyli Układ o przyjaźni i współpracy między Rzeczypospolita a Republiką Turecką podpisany został 3 listopada 1993 r., nie uchyliło traktatu z 1923 roku, ale nawiązał do niego. Istotna w nim jest waga przynależności dla prawa międzynarodowego oraz zasady wyznaczonych m.in. przez Akt Końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europe oraz Paryską Kartę Nowej Europy. Traktat ten zobowiązywał również do: • współdziałania w zakresie promowania demokracji, sprawiedliwości i praw człowieka, • wzajemnego poszanowania integralności terytorialnej i nieingerencji w sprawy wewnętrzne, • współpracy, m.in. poprzez konsultacje, w zakresie zwiększania bezpieczeństwa w regionie, • popierania kontaktów między organizacjami społecznymi, politycznymi, gospodarczymi i kulturalnymi, • oparcia relacji gospodarczych na zasadach rynkowych, • współpracy w walce z przestępczością, a szczególnie terroryzmem.
Porozumienia konsularne Jeśli chodzi o polsko-tureckie porozumienia konsularne to są one uregulowane dwustronną konwencją. Wzajemne korzyści przyznawane na szczeblu międzyrządowym zostały rozszerzone w Konwencji Konsularnej między PRL a Republiką Turecką, która została podpisana 5 czerwca 1987 roku. Reguluje ona m.in. takie kwestie jak: • ustanawianie urzędu konsularnego, • uzyskiwanie i cofanie exequatur, • zagadnienia dotyczące osób pełniących urzędy konsularne (np. ich obywatelstwo), • ułatwienia, przywileje i immunitety konsularne, • wykonywania funkcji konsularnych przez przedstawicielstwa dyplomatyczne. Konwencja jest wyrazem pewnej tendencji we współczesnym prawie dyplomatycznym, jaką jest stopniowe zrównywanie przywilejów i immunitetów konsularnych z dyplomatycznymi. 22 marca 2004 podpisano umowę o wzajemnym zezwoleniu na wykonywanie pracy zarobkowej przez członków rodzin personelu misji dyplomatycznej lub urzędu konsularnego państwa wysyłającego w państwie przyjmującym. Przedstawienie tych trzech aktów prawnych jest dowodem na to, że Polska i turcja powoli rozszerzają zakres swobód zarówno w prawie konsularnym jak i w prawie dyplomatycznym.
Umowy gospodarcze Kwestie gospodarcze uregulowane są odrębnymi umowami. Zalicza się do nich miedzy innymi: • Umowa handlowa z 1974 r. • Umowa o współpracy gospodarczej i technicznej z 1980 r. • Umowa o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji z 1991 r. • Umowa w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku z 1993 r. • Porozumienie o współpracy w dziedzinie techniki i przemysłu obronnego z 1994 r. • Umowa o współpracy w dziedzinie turystyki z 1997 r. • Umowa o współpracy i wzajemnej pomocy w sprawach celnych z 1999 r. Umowy te pokazują szeroki zakres regulacji stosunków gospodarczych między tymi dwoma państwami.
Porozumienia w ramach unii europejskiej Gdy Polska przystąpiła do Unii Europejskiej, stała się ona stroną umów zawartych między Wspólnotami a Turcją. Do najważniejszych z nich zaliczyć można: • tzw. porozumienie ankarskie, czyli Umowę ustanawiającą Stowarzyszenie między Europejską Wspólnotą Gospodarczą i Turcją z 12 września 1963, • Decyzję nr 1/95 Rady Stowarzyszenia WE-Turcja z dnia 22 grudnia 1995 r. w sprawie wprowadzenia w życie ostatniego etapu unii celnej. Do innych ważnych umów dwustronnych należą m.in.: • Umowa o komunikacji lotniczej z 1967 r. • Umowa o międzynarodowych przewozach drogowych z 1977 r. • Umowa o pomocy prawnej w sprawach cywilnych i handlowych z 1988 r. • Konwencja o pomocy prawnej w sprawach karnych, o ekstradycji i o przekazywaniu osób skazanych z 1989 r. • Umowa o współpracy w dziedzinach nauki, oświaty i kultury z 1990 r. • Protokół o utworzeniu Stałego Komitetu Konsultacyjnego wysokiego szczebla między RP a Republiką Turecką z 1994 r. • Porozumienie w formie wymiany not między Rządem RP a Rządem Turcji o zniesieniu wiz dla posiadaczy paszportów dyplomatycznych, specjalnych i służbowych z 1996 r. • Porozumienie o współpracy w dziedzinie szkolenia wojskowego, techniki i nauki z 1997 r. • Umowa o współpracy w zwalczaniu terroryzmu, przestępczości zorganizowanej i innej przestępczości z 2003 r.
Wykaz tych umów wskazuje, że zasadnicze kwestie wymagające porozumień dwustronnych są określone odpowiednimi umowami. Porozumienia dotyczące współpracy w dziedzinie nauki, oświaty, kultury etc. należą do typowych umów zawieranych między państwami, którym zależy na rozwijaniu przyjaznych stosunków, ale już np. umowy dotyczące współpracy wojskowej czy zwalczania terroryzmu sugerują wolę podjęcia ścisłej współpracy na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa i szczególnych relacji łączących Polskę i Turcję w tym zakresie.
Współpraca na najwyższych szczeblach politycznych Stały Komitet Konsultacyjny Bardzo istotną umową dwustronną z punktu widzenia współpracy politycznej jest umowa z 19 lipca 1994 roku. Jest to Protokół o utworzeniu Stałego Komitetu Konsultacyjnego Wysokiego Szczebla miedzy Rzeczypospolitą Polską a Republiką Turecką. Państwa zobowiązały się w nim do organizowania posiedzeń komitetu konsultacyjnego, zbierającego się w razie potrzeby, ale nie rzadziej niż raz do roku. Miejscem spotkań jest Ankara i Warszawa, konsultacje mają się odbywać na przemian w tych dwóch stolicach. Komitet ma na celu: • ocenę stopnia realizacji umów dwustronnych, ze szczególnym uwzględnieniem Układu o przyjaźni i współpracy z 1993 roku • ocenę i czuwanie nad przebiegiem realizacji ustaleń podjętych w czasie oficjalnych wizyt • ocenę postępu osiągniętego w poszczególnych wymiarach współpracy (m.in. polityczny, gospodarczy, naukowy) oraz wymianę poglądów na temat środków jego intensyfikacji . Umowa przewiduje też możliwość włączenia w zakres prac Komitetu zagadnień z zakresu wojskowości i obronności. Strony mają też za zadanie przedstawiać swój punkt widzenia na bieżące wydarzenia międzynarodowe i opracować bieżące środki współpracy regionalnej. Po za konsultacjami odbywającymi się w ramach Komitetu Konsultacyjnego, organizowane są również oficjalne wizyty międzypaństwowe. W ostatnich latach zauważyć można pewne nasilenie kontaktów, zarówno na szczeblu głów państw, szefów rządów, szczeblu międzyparlamentarnym, a także próby nawiązania kontaktów między organami władzy sądowniczej obu państw. Dowodami tego są m.in. następujące spotkania: • maj 1997 – wizyta prezydenta Süleymana Demirela w Polsce – m.in. spotkanie z polskimi parlamentarzystami, wyrażenie poparcia dla rozszerzenia NATO o Polskę. • czerwiec 2004 – wizyta prezydenta Ahmeta Necteda Sezera w Polsce – m.in. spotkanie z prezydentem Aleksandrem Kwaśniewskim oraz Marszałkami Sejmu i Senatu, rozmowy o gospodarce, kwestii irackiej oraz europejskich aspiracjach Turcji. • marzec 2005 – wizyta przewodniczącego Wielkiego Zgromadzenia Narodowego Republiki Turcji Bülenta Arınça w Polsce – spotkanie z Marszałkiem Senatu Longinem Pastusiakiem, rozmowy m.in. o polskich doświadczeniach w negocjacjach przedakcesyjnych, przygotowaniu ułatwień dla polskich inwestorów oraz o organizacji obchodów 150-lecia śmierci Adama Mickiewicza w Turcji. W czasie tej wizyty doszło także do spotkania z premierem Markiem Belką, na którym poruszono również tematy współpracy politycznej oraz kulturalnej. • lipiec 2005 – wizyta premiera Marka Belki w Turcji – spotkanie z prezydentem Ahmetem Nectede Sezerem, omówienie sprawy rozszerzenia Unii Europejskiej, sytuacji w Iraku oraz stosunków dwustronnych. • kwiecień 2006 – wizyta ministra spraw zagranicznych Stefana Mellera w Turcji – spotkanie z premierem, przewodniczącym parlamentu i ministrem spraw zagranicznych, rozmowy m.in. o tureckich dążeniach do akcesji, współpracy gospodarczej, bezpieczeństwie energetycznym i współpracy kulturalnej. • styczeń 2007 – wizyta prezydenta Lecha Kaczyńskiego w Turcji – wizyta w Mauzoleum Atatürka, spotkanie z prezydentem Turcji zakończone podpisaniem Wspólnej deklaracji politycznej Prezydentów Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Turcji. Prezydent Lech Kaczyński spotkał się również z przewodniczącym Wielkiego Zgromadzenia Narodowego Turcji oraz odznaczył tureckich obywateli orderami, wręczając cztery Krzyże Kawalerskie Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej oraz jeden Złoty Krzyż Zasługi. • marzec 2007 – wizyta delegacji Rady Stanu Turcji w Naczelnym Sądzie Administracyjnym – nawiązanie współpracy pomiędzy naczelnymi organami sądownictwa administracyjnego w obu państwach. • listopad 2008 – wizyta tureckiego ministra spraw zagranicznych Alego Babacana – spotkania z Marszałkiem Senatu Bogdanem Borusewiczem i ministrem gospodarki Waldemarem Pawlakiem. Podczas wizyty poruszono m.in. zagadnienia związane z bezpieczeństwem międzynarodowym i perspektywą współpracy w zakresie dywersyfikacji dostaw ropy i gazu oraz intensyfikacją wymiany handlowej. • maj 2009 – wizyta premiera Turcji Tayyipa Erdoğana w Polsce – spotkanie z Donaldem Tuskiem, omówienie m.in. kwestii gospodarczych, energetycznych i wizowych, wyrażenie woli zwiększenia wymiany handlowej, zapowiedź obchodów 600-lecia ustanowienia stosunków dyplomatycznych. • maj 2009 – wizyta wicepremiera Waldemara Pawlaka w Turcji – rozmowy z tureckim ministrem stanu ds. handlu podczas Polsko-Tureckiego Forum Biznesu dotyczące zagadnień ekonomicznych, szczególnie w kontekście trwającego wówczas kryzysu finansowego. Podczas spotkania podpisano deklarację o współpracy gospodarczej. Zaangażowanie i działania polskich parlamentarzystów jest bardzo ważne w relacjach polsko-tureckich. Dlatego też w polskim parlamencie istnieje specjalna grupa bilateralna – Polko-Turecka Grupa Parlamentarna. W skład tej grupy wchodzi 31 posłów i senatorów. Aktywnością parlamentarzystów są też spotkania międzynarodowych zgromadzeń parlamentarnych organizacji, zaliczamy do nich Radę Europy, NATO, UZE, OBWE, Unia Międzyplanetarna. Jeśli chodzi o poparcie dla Turcji jeśli chodzi o jej przystąpienie do Unii Europejskiej to strona Polska oficjalnie wspiera ją w jej dążeniach do akcesji. Składane były deklaracje w tej sprawie przez prezydenta, premiera i ministra spraw zagranicznych.
Stosunki polsko-tureckie w gospodarce Polska i Turcja nie są dla siebie głównymi partnerami gospodarczymi, jednak Turcja jest podstawowym partnerem handlowym Polski z regionu Bliskiego Wschodu. Wymiana handlowa między obu krajami wykazuje tendencję rosnącą. Do głównych towarów będących przedmiotem eksportu z Polski należą wyroby przemysłu elektromaszynowego, chemicznego i metalurgicznego oraz wyroby rolno-spożywcze i tworzywa sztuczne. Z kolei import z Turcji stanowią głównie towary przemysłu elektromaszynowego, lekkiego i rolno-spożywczego.
Kultura Traktatową podstawę wymiany kulturalnej stanowią przede wszystkim dwa akty prawne:
Umowa o współpracy w dziedzinach nauki, oświaty i kultury z 1990 i program realizacji jej wykonania z 2003 roku - stworzenie warunków ułatwiających rozwój stosunków kulturalnych m.in. poprzez pomoc w organizacji wizyt artystów, zwiększanie dostępu do placówek kulturalnych, tworzenie programów stypendialnych, wspierania kontaktów pomiędzy szkołami, inwentaryzację zabytków polskich w Turcji i tureckich w Polsce, wspieranie przekładów dzieł literackich.
Kontakty społeczne w stosunkach polsko-tureckich W Polsce nie ma większych skupisk ludności pochodzenia tureckiego. Ale w Turcji miejscem specyficznym jest wioska Adampol. Jest to miejsce założone w 1842 roku z funduszy Adama Czartoryskiego. W tym momencie mieszka tam około 100 osób z Polski. W miejscowości tej znajduje się kościół, polski cmentarz i Dom Pamięci Zofii Ryży. Turystyka w kontaktach polsko-tureckich Polacy wyjeżdżają do Turcji w celach typowo turystycznych. W śród polaków Turcja jest krajem dość popularnym. Z kolei Turków odwiedzających Polskę jest mniej. Powodem tego może być obowiązek wizowy, który obejmuje zarówno Polaków jak i Turków.
Kwestie sporne w stosunkach polsko-tureckich LUDOBÓJSTWO ORMIAN Kwestia w sprawie prześladowań Ormian w latach 1915-1917 może niekorzystnie wpłynąć na stosunki polsko-tureckie. Problem ten stał się nawet przyczyną odwołania polsko-tureckich spotkań na szczeblu parlamentarnym w 2005 roku, dlatego że Sejm przyjął uchwałę potępiającą ludobójstwo popełnione na Ormianach. Turcy negatywnie zareagowali na tą wiadomość.
CYPR PÓŁNOCNY Temat Cypru Północnego nie jest bardzo istotny w polskiej dyplomacji. Lecz kwestia ta ruszyła się w 2002 roku kiedy to wybuchł spór grecko-turecki o Cypr i jego przystąpienie do Unii Europejskiej. Obawiano się, że Grecja mogłaby zablokować rozszerzenie Unii zaplanowane na 2004 roku, (obejmowałoby to Polskę) ostatecznie tak się nie stało. Jednak problem Cypru wciąż pozostaje kwestią sporną w stosunkach Tureckich z całą Unią Europejską. DOWÓDZTWO BATALIONU ŁĄCZNOŚCI Obecnie potencjalne zagrożenie dla wzrostu nieufności we wzajemnych stosunkach stanowi kwestia lokalizacji dowództwa batalionu łączności NATO. O inwestycję tę zabiegała strona turecka, jednak najprawdopodobniej zostanie ona ulokowana w Bydgoszczy. Załagodzeniu sprawy pomóc może ewentualna decyzja NATO o przyznaniu oficerom tureckim ważnych stanowisk w tworzonej jednostce. BARIERY HANDLOWE Problem stanowić mogą bariery w dostępie do rynku tureckiego, jakie napotykają polscy przedsiębiorcy. Zalicza się do m.in. zakaz importu bydła i mięsa wołowego, wysoki stopień protekcjonizmu w sektorze rolno-spożywczym, trudności w zdobyciu certyfikatów zdrowotnych dla opakowań dla żywności oraz wysoką akcyzę na importowane alkohole.
PRZYSZŁOŚĆ STOSUNKÓW DWUSTRONNYCH POLSKA-TURCJA W najbliższych latach jedną z głównych dziedzin rozwoju stosunków polsko-tureckich może być szeroko rozumiana sfera gospodarcza. Dowodem na tą są duże potrzeby tureckie w dziedzinie energetyki, górnictwa i ochrony środowiska. Towarzyszy temu dobre przygotowanie przedsiębiorstw i specjalistów z Polski, którzy niejednokrotnie przez lata wypracowywali swoją silną pozycję na rynku tureckim. Innym polem do rozwoju współpracy jest ekspansja polskiego przemysłu obronnego, który do tej pory w Turcji nie inwestował. Ocenia się również, że wskazane byłyby dalsze działania na rzecz liberalizacji wymiany handlowej, jednak obecnie w dużej mierze leży to w kompetencji Wspólnot Europejskich. Z kolei potrzeby polskie, m.in. w dziedzinie infrastruktury, stanowić mogą szansę dla inwestorów z Turcji. Regularne konsultacje z udziałem polskich i tureckich przedsiębiorców, przewidziane w Deklaracji o współpracy gospodarczej z maja 2009, mogą być kolejnym czynnikiem, który wzmocni współpracę gospodarczą między obydwoma państwami.

BIBLIOGRAFIA

TURCJA

Podobne wypracowania

Turcja