Główne złożenia teorii społeczeństwa obywatelskiego i państwa omnipotentnego

Społeczeństwo często jest definiowane jako zbiorowość ludzka w ramach pewnego państwa, np. społeczeństwo polskie. Według dzisiejszej socjologii społeczeństwo nie jest konkretną zbiorowością lecz swoistym rodzajem rzeczywistości, która manifestuje się w najrozmaitszy sposób w zbiorowościach. Aby można było mówić o społeczeństwie pomiędzy poszczególnymi jednostkami występować muszą jakieś powiązania, zależności, relacje łączące pojedynczych ludzi w pewną całość. Społeczeństwo obywatelskie występuje zarówno w znaczeniu neutralnym jaki i wartościującym. Zwane jest także jako społeczeństwo cywilne.

Społeczeństwo często jest definiowane jako zbiorowość ludzka w ramach pewnego państwa, np. społeczeństwo polskie. Według dzisiejszej socjologii społeczeństwo nie jest konkretną zbiorowością lecz swoistym rodzajem rzeczywistości, która manifestuje się w najrozmaitszy sposób w zbiorowościach. Aby można było mówić o społeczeństwie pomiędzy poszczególnymi jednostkami występować muszą jakieś powiązania, zależności, relacje łączące pojedynczych ludzi w pewną całość. Społeczeństwo obywatelskie występuje zarówno w znaczeniu neutralnym jaki i wartościującym. Zwane jest także jako społeczeństwo cywilne. Jest strefą aktywności lokującym się pomiędzy państwem a rynkiem, obejmująca rodzinę, szkoły, stowarzyszenia lokalne i instytucje pozagospodarcze. Idea tego społeczeństwa sięga starożytności, a za prekursora uważa się Arystotelesa, dla którego najważniejszym wyrazem istnienia społeczeństwa obywatelskiego było powstanie państwa, ponieważ człowiek jako istota społeczna nie może żyć poza nim, gdyż tylko w państwie urzeczywistni się jego natura społeczna. Występuje w aktywnych społeczeństwach demokratycznych. Społeczeństwo obywatelskie jest społeczeństwem, w którym funkcjonuje wiele niezależnych od biurokratycznych struktur państwa zrzeszeń, które powstają z inicjatywy obywateli, w celu samodzielnego rozwiązywania problemów społecznych. Według Hegla społeczeństwo obywatelskie stanowiło jeden z trzech elementów, które tworzyły system społeczny, zalicza się do nich wspólnotę narodową, państwo oraz społeczeństwo obywatelskie. Uważał że społeczeństwo społeczne nie jest w stanie obejść się bez państwa. Obie te części były ze sobą powiązane i nie mogły istnieć jako odrębna rzeczywistość zdolna do samodzielnego istnienia. Uznaje je za „… tę potężną siłę, która przyciąga na swoją stronę człowieka, żąda od niego, by pracował dla społeczeństwa, by wszystkim, czym jest, był temu społeczeństwu i wszystko co czynił, czynił za jego pośrednictwem”. Dla Hegla było strefą stosunków społecznych, która kształtuje się bez żadnego kierownictwa w rezultacie spontanicznego dążenia jednostek i grup do zaspokojenia własnych potrzeb. Dążenie do realizacji potrzeb jednej grupy nie mogło być wykonane bez kooperacji z inną, wynika to z natury rzeczy, ponieważ nikt nie jest w stanie zaspokoić swoich potrzeb bez pomocy innych. Społeczeństwo prócz sieci międzyludzkich jest również siecią instytucji, które stwarzają jednostką gwarancje bezpieczeństwa. Społeczeństwo obywatelskie jest przejawem poczucia odpowiedzialności jednostek za dobro wspólne danej zbiorowości wynikającej ze świadomości, iż jego realizacja jest korzystna dla wszystkich jej członków. Charakterystycznymi cechami społeczeństwa obywatelskiego jest przede wszystkim władza, która jest sprawowana przez naród poprzez jego przedstawicieli, władza musi działać zgodnie z prawem natomiast system prawa uwzględnia interesy obywateli. W państwie społeczeństwa obywatelskiego istnieje prawny system ochrony praw i wolności obywateli oraz instytucje, które mają zagwarantować przestrzeganie tego prawa. Państwo zapewnia możliwość obywatelom uczestniczenia w życiu społecznym, istnieją prawne gwarancje tworzenia prawnych organizacji wyrażających interes obywateli. Obywatel ma prawo do własności prywatnej oraz wolności rynkowej, ma również możliwość do zakładania własnej partii lub stowarzyszenia. Społeczeństwo obywatelskie jest szczególnie charakterystyczne dla państwa demokratycznego. Omnipotencja według słownika wyrazów obcych oznacza nieograniczoną władzę oraz wszechmoc. W ujęciu filozoficznym natomiast przekonanie jednostki do bycia nieśmiertelną i wszechwiedzącą oraz pewną co do własnej potęgi. W kategorii polityki omnipotencja rozumiana jest jako zakres aktywności państwa oraz jego ingerencje w życie i funkcjonowanie społeczeństwa. Omnipotencja charakteryzuje państwa totalitarne, w których władza miała nieograniczony wpływ na zbiorowości ludzkie, mogła regulować zajść życia społecznego, jej zasięg nie był niczym ograniczony. Władza wyznacza normy zachowania, określa status społeczny obywateli oraz kształtuje wzorce życia osobistego. Obywatel musi być jej posłuszny, swoimi działaniami wymusza te posłuszeństwo, poprzez propagandę prasową, system szkolnictwa oraz czynności przybierające kształt terroryzmu. W państwie omnipotentnym nie ma niezależnego systemu sądowniczego ani instytucji, które mogłyby monitorować przekraczanie uprawnień. Jest przeciwieństwem państwa demokratycznego, jednostka nie ma prawa do prywatności, a jej życie jest ściśle uzależnione od potrzeb państwa. Nie istnieje pluralizm polityczny, opozycyjna działalność jest zakazana, władza zmierza do całkowitej kontroli gospodarki. Cechą charakterystyczną państwa omnipotentnego jest kontrola władzy wszystkich dziedzin życia, rozbudowana propaganda, oraz pełna kontrola nad siłami zbrojnymi, wymiarem sprawiedliwości oraz jednostkami prewencyjnymi. Omnipotencje państwa można ograniczać poprzez delegowanie władzy na niższe szczeble samorządowe i powierzanie organizacją pozarządowym wykonywanie licznych zadań. Rozwój społeczeństwa obywatelskiego może zatrzymać omnipotencje władzy, poprzez wielość stowarzyszeń, które dążą do realizacji dóbr publicznych z pomocą środków prywatnych.