Struktura kapitału w przedsiębiorstwie

Dla poprawnego zrozumienia struktury kapitału w przedsiębiorstwie konieczna jest znajomość celów finansowania przedsiębiorstwa. Pod pojęciem tym kryje się zarówno jednorazowe finansowanie, towarzyszące założeniu, reorganizacji, rozwojowi bądź uzdrowieniu przedsiębiorstwa, ale także stale realizowane finansowanie bieżące, służące finansowaniu codziennych operacji przedsiębiorstwa. Środki gromadzone dla finansowania przedsiębiorstwa, najczęściej dzielone są ze względu na charakterystyczne cechy takie jak: • Okres udostępniania, • Formę własności, • Źródło pochodzenia. [b] Podział ze względu na okres, na jaki został udostępniony kapitał.

Dla poprawnego zrozumienia struktury kapitału w przedsiębiorstwie konieczna jest znajomość celów finansowania przedsiębiorstwa. Pod pojęciem tym kryje się zarówno jednorazowe finansowanie, towarzyszące założeniu, reorganizacji, rozwojowi bądź uzdrowieniu przedsiębiorstwa, ale także stale realizowane finansowanie bieżące, służące finansowaniu codziennych operacji przedsiębiorstwa. Środki gromadzone dla finansowania przedsiębiorstwa, najczęściej dzielone są ze względu na charakterystyczne cechy takie jak: • Okres udostępniania, • Formę własności, • Źródło pochodzenia. [b] Podział ze względu na okres, na jaki został udostępniony kapitał.[/b] Wyróżniamy tu kapitał krótkoterminowy, którego spłata musi nastąpić do jednego roku oraz kapitał długoterminowy, czyli fundusze przekazane przedsiębiorstwu na okres dłuższy niż jeden rok. [b] Podział ze względu na formę własności kapitałów.[/b] Ze względu na formę własności kapitały dzielimy na kapitały własne i obce. Kapitał własny jest udostępniany przedsiębiorstwu przez jego właścicieli oraz wypracowany zysk, który podlega zatrzymaniu. Stwarza on możliwość działania przedsiębiorstwa, a także zdobywania kapitału obcego. Jest on kapitałem długoterminowym, zazwyczaj zwracanym dopiero w rezultacie zakończenia działalności. Głównymi funkcjami kapitału własnego są: • Funkcja gwarancyjna, co oznacza, że kapitał własny jest źródłem pokrywania ewentualnych strat przedsiębiorstwa, przez co jego funkcjonowanie jest zabezpieczone, • Funkcja założycielska, która daje nam do zrozumienia, że kapitał własny jest niezbędny do rozpoczęcia działalności przedsiębiorstwa, • Funkcja robocza, w której kapitał pełni rolę źródła finansowania działalności przedsiębiorstwa. Kapitał obcy ma na celu uzupełnianie zasobów kapitału własnego. Pochodzi on od podmiotów z otoczenia przedsiębiorstwa, które udostępniają kapitał przedsiębiorstwu i oczekują jego zwrotu w określonym terminie, z ustaloną wcześniej opłatą za jego użyczenie. Stąd wynika stwierdzenie, że kapitał obcy cechuje czasowość udostępnienia i odpłatność. Kapitał obcy może być zarówno krótko terminowy, użyczony na okres czasu krótszy niż rok, lub długoterminowy. Najpopularniejszymi źródłami kapitału obcego są kredyty bankowe, pożyczki, emisja dłużnych papierów wartościowych oraz zobowiązania. Korzyści związane z finansowaniem działalności kapitałem obcym wynikają z tego, że wierzyciele nie mają samodzielnego wpływu na decyzje podejmowane w przedsiębiorstwie w przeciwieństwie do nowych wspólników. Niewątpliwą zaletą jest również fakt, że jest to elastyczne źródło finansowania działalności, co oznacza, że pomaga zachować płynność finansową w razie wahań potrzeb kapitałowych lub wpływów pieniężnych. Niestety finansowanie działalności kapitałem obcym ma również wiele wad, najważniejszymi z nich jest jego odpłatność i czasowość udostępnienia, co może doprowadzić do tzw. pułapki zadłużenia, a nawet zagrożenia funkcjonowania przedsiębiorstwa, jeżeli przedsiębiorstwo było zorganizowane w niewłaściwy sposób i do tego decyzje podejmowane były nietrafne i nieuzasadnione.

[b]Podział ze względu na pochodzenie kapitału.[/b] Wyróżniamy źródła wewnętrznego i zewnętrznego zasilania działalności przedsiębiorstwa. Pod określeniem zasilania wewnętrznego ukrywają się te źródła kapitałów, które są efektem działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwo. Zasilanie zewnętrzne obejmuje natomiast wszystkie fundusze dostarczane przez podmioty zewnętrzne, czyli właścicieli kapitału obcego. Przyjmuje ono formę zasilania udziałowego, kredytowego, pożyczkowych papierów wartościowych, substytutów kredytu oraz dofinansowań z funduszy Unii Europejskiej oraz rządowych.

[b]Sposoby finansowania działalności przedsiębiorstwa.[/b] Długoterminowe kredyty bankowe są źródłem finansowania przedsięwzięć o charakterze inwestycyjnym, takim jak zakup nowych środków trwałych czy modernizacja istniejących już środków trwałych. Uzyskanie długoterminowego kredytu bankowego jest zadaniem trudnym i wymaga od przedsiębiorstwa posiadania zdolności kredytowej, sporządzenia biznesplanu, zgrupowania środków własnych w wartości wymaganej przez bank oraz uzyskania zabezpieczeń dla spłaty kredytu, np. w formie zastawu hipotecznego na nieruchomościach. Ta skomplikowana procedura jest jedną z wad tego sposobu finansowania działalności przedsiębiorstwa. Kolejna z nich to konieczność realizacji celu, na który kredyt został udzielony. Dodatkowo kredyt wiąże się ze sporym kosztem jego pozyskania oraz koniecznością posiadania zabezpieczeń. Jednak pomimo tego, kredyt bankowy, w polskiej gospodarce jest najpowszechniejszym źródłem długoterminowego finansowania działalności przedsiębiorstw.

Jest wiele alternatywnych form pozyskiwania długoterminowego kapitału, np. leasing. Przez to pojęcie rozumie się taka umowę, na mocy której jedna ze stron, zwana finansującym, oddaje do używania lub odpłatnego używania drugiej stronie, zwanej korzystającym, podlegające amortyzacji środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne, a także grunty. Wyróżnimy Leasing finansowy i operacyjny. Pierwszy z nich polega na umowie długoterminowej użytkowania określonego przedmiotu na czas zbieżny lub nieco krótszy od okresu całkowitego umorzenia tego przedmiotu, za ustaloną opłatą, zawierającą amortyzację i świadczenie pieniężne na rzecz leasingodawcy. Umowa leasingu może zawierać opcję uprawniającą leasingobiorcę do zakupu obiektu po zakończeniu czasu trwania umowy. W leasingu operacyjnym umowy zawierane są na krótsze okresy i uprawniaj leasingobiorcę do zwrotu użyczonego przedmiotu leasingodawcy, który może oddać go w leasing komuś innemu. Leasing ma wiele zalet, m.in. brak konieczności silnych zabezpieczeń, z góry ustalona stawkę czynszu dzierżawnego na okres trwania umowy leasingu finansowego, możliwość nadążania za szybkim postępem techniki i przede wszystkim cenę i dostępność.

Finansowanie private equity nazywany także prywatnym kapitałem własnym polega na dostarczaniu kapitału udziałowego przez profesjonalnych inwestorów. Dotyczy to zazwyczaj spółek nienotowanych na rynku kapitałowym, a inwestorzy liczą na osiągniecie zysków ze wzrostu zainwestowanego kapitału. Inwestycje te mają charakter udziałowy, a czasami obejmują udzielenie przedsiębiorstwu pożyczki. Szczególną odmianą kapitału private equity jest venture capital przeznaczony dla przedsiębiorstw zaczynających działalność lub będących we wczesnych fazach rozwoju. Bardzo często jest on stosowany do finansowania nowatorskich pomysłów i produktów. Private equity często określany jest kapitałem wysokiego ryzyka, ponieważ służy finansowaniu niesprawdzonych jeszcze na rynku pomysłów i produktów. Jego zastosowanie przynosi przedsiębiorstwu wiele korzyści. Jedną z głównych jest to, że inwestorzy często udostępniają także tzw. know-how, głównie w zakresie zarządzania. Pozostałe zalety private equity to możliwość wykorzystania kapitału do finansowania projektów, które nie mogą być realizowane za pomocą innych form, rozproszenie ryzyka działalności, brak konieczności zabezpieczania, brak kosztów finansowych w postaci odsetek i prowizji. Najważniejszą wadą finansowania private equity jest to, że jest to kapitał pozyskiwany tylko i wyłącznie dla finansowania innowacyjnych pomysłów czy technologii. Inne wady to wysokie koszty obsługi związane z udziałem inwestorów, częściowa utrata samodzielności i niezależności oraz niższa wycena akcji.

Tzw. anioły biznesu to zamożne osoby prywatne, które skłonne są zaryzykować swój własny majątek, aby wspierać wybrane przedsiębiorstwa, zazwyczaj dopiero rozwijające się. Poza funduszami, Anioły oferują często wparcie w zarządzaniu i przydatne kontakty. Anioły zawsze inwestują swoje własne fundusze, w przeciwieństwie do private equity, które zarządzają pewną pulą środków innych kapitałodawców zgromadzonych w profesjonalnym funduszu.