[b]Dojrzałość szkolna[/b]

W okresie późnego dzieciństwa szkoła staje się dla dziecka środowiskiem, w którym nabywa ono wiele nowych umiejętności. Aby sprostać oczekiwaniom szkolnym, dziecko musi osiągnąć odpowiedni poziom dojrzałości szkolnej.

[b]Dojrzałość szkolna[/b] według Wincentego Okonia to osiągnięcie przez dziecko takiego stopnia rozwoju umysłowego, emocjonalnego, społecznego i fizycznego, jaki umożliwia mu udział w życiu szkolnym i opanowanie treści programowych klasy pierwszej.

Dojrzałość szkolna (gotowość szkolna), zależy od warunków bytowych dziecka, wykształcenia rodziców, wychowania przedszkolnego, zdolności dziecka oraz jego zdrowia. Badania nad dojrzałością szkolną mają na celu ustalenie czynników ją warunkujących, opracowanie narzędzi do masowych badań dojrzałości szkolnej oraz metod i środków psychopedagogicznych, umożliwiających ogółowi dzieci, osiągnięcie jeszcze przed pójściem do szkoły takiego poziomu dojrzałości szkolnej, jaki jest niezbędny do zapewnienia im pełnego powodzenia szkolnego.

Dojrzałość szkolna polega zatem na osiągnięciu przez dziecko pewnego momentu równowagi pomiędzy własnymi możliwościami rozwojowymi a wymaganiami szkoły.

W ujęciu dynamicznym natomiast dojrzałość szkolna oznacza długotrwały proces psychofizycznych przemian, który prowadzi do przystosowania dziecka do szkolnego systemu nauczania.

Możliwość sprostania zadaniom szkoły wymaga takiej dojrzałości, która zapewnia nie tylko odpowiedni dla wieku rozwój intelektualny czy emocjonalno-społeczny, ale też dostateczną koordynację ruchową, wzrost uwagi dowolnej, zwiększenie zdolności koncentrowania się na przedmiocie zainteresowania. Niezbędny jest zatem określony rozwój centralnego układu nerwowego. [b] Elementy dojrzałości szkolnej:[/b]

• dojrzałość fizyczna,
• dojrzałość umysłowa,
• dojrzałość społeczna,
• dojrzałość emocjonalna,
• dojrzałość wolicjonalna.

Dziecko [b]dojrzałe fizycznie[/b] jest dostatecznie rozwinięte fizycznie i ruchowo, zwłaszcza w zakresie precyzyjnych ruchów rąk i palców, jest odporne na choroby i zmęczenie. [b] Dojrzałość umysłowa[/b] przejawia się głównie w tym, że dziecko posiada dobrą orientację w otoczeniu oraz określony zasób wiedzy ogólnej o świecie, potrafi ujmować związki przyczynowo-skutkowe. Ma na tyle rozwinięte zdolności komunikacyjne oraz zasób słownictwa biernego i czynnego, że może porozumiewać się w sposób zrozumiały dla rozmówcy. Dziecko przejawia zainteresowanie nauką, zwłaszcza czytaniem, pisaniem, liczeniem oraz jest zaciekawione zjawiskami zachodzącymi w najbliższym otoczeniu. Potrafi skupić uwagę przez dłuższy czas na tej samej czynności. Jego działanie powinna cechować samodzielność, zaradność, zdolność doprowadzania do końca podjętych zadań.

Dziecko jest [b]uspołecznione[/b] w stopniu pozwalającym na zgodne i przyjazne współdziałanie z rówieśnikami, liczenie się z chęciami i życzeniami innych osób oraz potrafi wykonywać polecenia kierowane przez dorosłych do całej grupy dzieci. Prawidłowo nawiązuje kontakty z innymi dziećmi i dorosłymi, potrafi współdziałać w zespole, przestrzega reguł życia w zbiorowości.

Dziecko jest również [b]dojrzałe emocjonalnie[/b] w stopniu pozwalającym na rozstanie z matką na czas pobytu w szkole. Potrafi opanować swoje emocje, m.in. gniew i złość, lęk i obawę, a w każdym razie nie uzewnętrznia ich w sposób gwałtowny i niepohamowany.

[b]Dojrzałość wolicjonalna[/b] dziecka przejawia się w wytrwałości w pracy, celowej działalności i umiejętności doprowadzania podjętych zadań do końca.

Dziecko dojrzałe do podjęcia nauki szkolnej jest zainteresowane szkołą i przyswojeniem sobie wiedzy, chce chodzić do szkoły i chce się uczyć, jest ono w stanie przyswoić sobie treści i umiejętności, to, czego się uczy, jest dla niego przystępne i zrozumiałe, potrafi podporządkować się wymaganiom dyscypliny szkolnej, nauczycielowi oraz jest zdolne do bezkonfliktowego współżycia z rówieśnikami. Na osiągnięcie dojrzałości szkolnej dziecka składa się ogół jego doświadczeń życiowych, zdobytej wiedzy, umiejętności praktycznych, przyswojonych norm moralnych, a także opanowanie pewnych mechanizmów postępowania, a także kształtowanie w ciągu kilku lat postawy

Ważne jest także, aby dziecko umiało dokonywać analizy i syntezy wzrokowej i słuchowej, pozwalającej na spostrzeganie i odróżnianie od siebie prostych i złożonych znaków graficznych oraz prawidłowe rozpoznawanie głosek, aby rozumiało znaczenie wyrazów, jako graficznych odpowiedników słów, oraz wykazywało dobrą sprawność manualną oraz koordynację wzrokowo-ruchową niezbędne przy pisaniu.

To od dojrzałości szkolnej dziecka zależy jakość jego szkolnego startu. Wpływa ona bowiem na ukształtowanie się pozytywnego stosunku do szkoły, do nauki szkolnej, do nauczycieli, a także na wyrobieniu sobie dobrej pozycji przez dziecko w zespole. Od dojrzałości szkolnej zależeć będzie, czy rozpoczęcie nauki do dla dziecka tylko przejściowa trudna sytuacja, czy też zdarzenie kryzysowe, wywierające głębszy wpływ na jego rozwój.

Bibliografia:

1. Okoń W., Słownik pedagogiczny, Warszawa 1992
2. Psychologia rozwoju człowieka, T.2, pod red. B. Harwas-Napierały, J. Trempały