[i]„Stańczyk w czasie balu na dworze królowej Bony wobec straconego Smoleńska”. [/i] Autorem dzieła jest Jan Matejko. Obraz powstał w 1862 roku, a jest przechowywany obecnie w Muzeum Narodowym w Warszawie. Jan Alojzy Matejko (ur. 24 czerwca 1838 w Krakowie, zm. 1 listopada 1893 w Krakowie) – polski malarz, twórca obrazów historycznych i batalistycznych, historiozof. W latach 1852–1858 studiował u Władysława Łuszczkiewicza i Wojciecha Stattlera w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie, której później był dyrektorem (od 1873). Jego uczniami byli m.in. Maurycy Gottlieb, Jacek Malczewski, Józef Mehoffer i Stanisław Wyspiański.Jan Matejko posłużył się przy wykonywaniu tego dzieła techniką oleju n płótnie. Rozmiar obrazu to 120cm x 88cm.Twarz błazna to autoportret autora. Maluje się na niej niepokój, jakby Stańczyk przewidywał co stanie się z jego Ojczyzną. Ubrany jest po błazeńsku, czyli w czerwony uniform oraz czapkę z małymi dzwonkami. Jego splecione ręce wyrażają dezaprobatę dla działalności władców. Za oknem widać wieżę oraz kometę, która symbolizuje zniszczenie Polski. Kontrastem, a zarazem tłem dla postaci błazna są ściany pałacu zdobione tkaninami. W tym przypadku są to odcienie ciemnej zieleni. Drugi plan to społeczność dworska zgromadzona na balu. Wnikliwy obserwator może dojrzeć szczęśliwe miny gości. Ich ubrania także są czerwone, co daje wrażenie pełni na obrazie. W ciepłych barwach wyrażone są również ściany dookoła nich. Autor użył do namalowania tego obrazu kolorów czerwonych, zieleni, brązów, oraz kolorów z gamy barw ciepłych. Charakterystyczną, wybijającą się barwą jest barwa czerwona, kontrastowa do zieleni. Kompozycja na obrazie jest statyczna, postać błazna zdaje się nie poruszać. Efekt ciągłości czasowej autor uzyskał dzięki wprowadzeniu do obrazu części bocznej – trwa tam bal. Obraz przedstawia nadwornego błazna Aleksandra Jagiellończyka, Zygmunta Starego i Zygmunta II Augusta, znany z ostrego dowcipu. Na obrazie, na stole leży list z datą 1514 r. donoszący o utracie Smoleńska przez Rzeczpospolitą. Smoleńsk został odbity Polsce przez Rosję. Twarz błazna to autoportret samego autora. Stańczyka Matejko przedstawił jeszcze kilkakrotnie w swojej twórczości m.in. na obrazach Hołd pruski i Zawieszenie dzwonu Zygmunta i na wszystkich tych obrazach, konsekwentnie twarz Stańczyka to autoportret artysty. Obraz Stańczyk został w 1944 r. wywieziony do ZSRR i odzyskany przez Polskę dopiero w 1956 r. Obraz wywarł na mnie bardzo dobre wrażenie i niezwykłe zaciekawienie postacią Stańczyka, gdyż niecodziennie spotka się błazna smutnego lub zamyślonego. Według mnie jest to jedno z najlepszych dzieł Jana Matejki i w moich oczach jest to piękny obraz, który bardzo mi się podoba..