Prawo karne, zespół norm prawnych zakazujących pod groźbą kar popełniania czynów, które jako społecznie niebezpieczne stanowią ustawowo określone przestępstwa. Prawo karne nie ma osobnej, właściwej sobie dziedziny życia społecznego, które reguluje. Dotyczy wszystkich ważnych stosunków społecznych w aspekcie obrony ich przed zamachami. Centralnymi elementami prawa karnego są ustawowo określone przestępstwa oraz kary za nie. Jest to reakcja państwa na przestępstwo.

Prawo karne jako dziedzina prawa dzieli się na 3 działy: 1)Prawo karne materialne(głównie k.k. ) 2)Prawo karne procesowe(głównie k.p.k.) 3)Prawo karne wykonawcze(głównie k.k.w.)

Te trzy działy prawa operują w zakresie systemowej jedności, dotyczą całości procesu w jakim państwo reaguje na przestępstwo, czyli wskazuje zachowania, które są przestępstwami, opisują procedurę w jakiej osądza się sprawcę takiego zachowania oraz sposób i wymiar reakcji prawnokarnej, a także reguluje sposób wykonania sądowego wyroku w danej sprawie . Prawo karne w Polsce pełni następujące funkcje: ochronna- prawo karne chroni stosunki społeczne i dobra podmiotów tych stosunków przed zamachami na nie, gwarancyjna - zakres czynów zakazanych ma być dla obywatela jasny i taki, aby sądy mogły orzekać tylko takie kary, które zostały określone w ustawie (prawo karne gwarantuje jakie kary są w jakim wymiarze, sąd nie wymierzy innej kary niż ta, która jest przewidziana), afirmacyjno-motywująca - wskazuje podstawowe standardy zachowania człowieka, wskazuje jakie dobra i w jakim zakresie podlegają ochronie i poprzez stosowanie sankcji motywuje do przestrzegania tych norm. prewencyjno-wychowawcza - oddziaływanie wychowawcze na sprawce (prewencja indywidualna i ogólna), kompensacyjna - prawo powinno poprzez odpowiedni system środków karnych umożliwić przestępcy staranie o zadośćuczynienie pokrzywdzonej osobie, represyjna - pierwszoplanowym celem kary jest zaspokojenie społecznego poczucia sprawiedliwości w związku z dokonanym naruszeniem lub zagrożeniem odpowiedniego dobra prawnego,. Na podstawie kodeksów w prawie karnym obywatelowi niepodporządkowującemu się poszczególnym artykułom w nim zawartym podlega karze adekwatnej do wykonanej zbrodni. Pogwałcenie przepisów ogólnie dzielimy: na przestępstwa i wykroczenia i dodatkowo na takie o małej szkodliwości i tej dużej. Każda próba przekroczenia przepisów opisana jest w prawie karnym wraz z przepuszczalną karą podlegającą danemu występkowi. W świetle polskiego prawa karnego przestępstwem jest czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia, bezprawny, społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy. W Polskim prawie za naruszenia stosowany jest system kar oraz środków karnych. Kary i środki karne stanowią dwie podstawowe grupy sankcji karnych. Zarówno kary, jak i środki karne mają do spełnienia podobne, określone przez prawo cele, wśród których wymieniane są tradycyjnie: sprawiedliwościowy, ogólnoprewencyjny i szczegółowo- prewencyjny. Obywatel łamiący prawo zatrzymany przez organ władzy podlega postępowaniu karnemu, które ma na celu udowodnienie mu winy i wyznaczanie kary.
Kara- to przewidziana przez prawo karne konsekwencja popełnienia czynu zabronionego (przestępstwa). Kara jest wymierzana w imieniu państwa przez sąd. Wymierzanie kar jest realizacją wymiaru sprawiedliwości w państwie. Każda kara jest adekwatna do popełnionego czynu. Tradycyjnie w polskim prawie karnym znane są dwie kary alternatywne dla kary pozbawienia – kara grzywny i kara ograniczenia wolności. Wyróżniamy następujące systemy kar: -kara grzywny-jest to kara pieniężna na rzecz budżetu państwa. To kara kryminalna o charakterze majątkowym orzekana za przestępstwa, przestępstwa skarbowe, wykroczenia lub wykroczenia skarbowe. Mamy system stawek dziennych , który pozwala na sprawiedliwe ukaranie ludzi, gdyż jednak dochody są zróżnicowane i trudno ukarać wszystkich w jednakowy sposób. Mamy dwa etapy wymiaru kary grzywny. Najpierw trzeba określić liczbę stawek wg społecznej szkodliwości czynu i winy sprawcy. Najniższa stawka wynosi 10 a najwyższa 360. W drugim etapie ustala się wysokość jednej stawki dziennej. Ustalając stawkę sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Dzienna stawka nie może być niższa niż 10zł i przekraczać 2000zł. Karę grzywny można stosować obok kary pozbawienia wolności, jeżeli sprawca popełnił czyn w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub korzyść majątkową osiągnął. Karę grzywny za zgodą sądu można odpracować. -ograniczenie wolności-kara wymierzana jest w miesiącach i trwa najkrócej 1m najdłużej 12m. Istota jej polega na tym ,że skazany ograniczony jest w swobodzie decydowania o miejscu swego stałego pobytu, ma obowiązek wykonywania pracy wskazanej przez sąd, ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary. Obowiązek pracy polega na wykonywaniu jej nieodpłatnie na cele społeczne w wymiarze od 20 do 40 godzin miesięcznie. W przypadku zatrudnienia danej osoby w zakładzie pracy sąd może orzec potracenie od 10 do 25% jej miesięcznego wynagrodzenia na rzecz Skarbu Państwa lub na cele społeczne. Kara ograniczenia nie musi być odbywana w pełnym wymiarze orzeczenia. Ustawodawca dopuszcza możliwość skrócenia kary nawet o połowę, gdy skazany odbył co najmniej połowę kary przy czym przestrzegał porządku prawnego w tym czasie i sumiennie wykonywał pracę. Nie jest to warunkowe zwolnienie- nie można wrócić do kary jeśli okazałoby się, że osoba jednak źle się sprawuje. -pozbawienie wolności- określa się ją w miesiącach i latach. Stosowana jest w wymiarze nie mniejszym niż 1m i nie większym niż 15 lat. Kara polega na przymusowym umieszczeniu skazanej osoby na określony czas w zamkniętym i strzeżonym zakładzie karnym. Oprócz konieczności przebywania w zakładzie karnym, dalsze dolegliwości dla osoby skazanej polegają na poddaniu jej rygorom regulaminu więziennego, ograniczeniom w dostępie do niej osób spoza zakładu karnego oraz w kontaktach z takimi osobami, ograniczeniom lub braku możliwości wyjścia na wolność w ramach przepustek oraz stosowaniu kar regulaminowych za przewinienia przeciw dyscyplinie. -25 lat pozbawieni wolności- rodzaj kary kryminalnej przewidzianej za popełnienie niektórych zbrodni. W Polsce jest to druga najdłuższa kara, jaką może odbyć więzień. Skazany na karę 25 lat pozbawienia wolności może zostać warunkowo zwolniony po odbyciu 15 lat kary. Czas pozostały do odbycia kary stanowi okres próby, przy czym nie może on być krótszy niż 2 lata, a dłuższy niż lat 5. Zwolnienie warunkowe jest przyznawane średnio po 17 i pół roku odbywania kary. Kara 25 lat pozbawienia wolności Była karą zasadniczą, która mogła być orzeczona za przestępstwo zagrożone karą śmierci, a także w innych wypadkach przewidzianych w ustawie -dożywotnie pozbawienie wolności- kara polegająca na osadzeniu skazanego w zakładzie karnym do końca jego życia. Stosuje się karę pozbawienia wolności bez możliwości warunkowego jej zawieszenia tylko wtedy gdy inna kara lub środek karny nie może spełnić celów karnych.  Jest ona bezterminowa, skazany na tę karę może ubiegać się o warunkowe przedterminowe zwolnienie po 25 latach kary (okres próby trwa 10 lat), sąd bowiem może mu zwolnienia odmówić. Kary dożywotniego pozbawienia wolności nie orzeka się wobec sprawcy, który w czasie popełnienia przestępstwa nie ukończył 18 lat. Karę dożywotniego pozbawienia wolności można orze za: wszczęcie lub prowadzeniu wojny napastniczej, ludobójstwo, zabijanie jeńców wojennych, zabójstwo, dopuszczenie się zamachu życia na Prezydenta RP . -kara śmierci została wyeliminowana z porządku prawnego - w 1988 r. orzeczona i wykonana po raz ostatni w Polsce. Oprócz kar sądy mogą stosować również środki karne. Środek karny jest dodatkową dolegliwością wymierzaną sprawcy przestępstwa lub wykroczenia obok lub niekiedy zamiast kary. Środek karny realizuje cele uboczne postępowania karnego, które nie mogą być w sposób dostateczny uwzględnione przez sąd w razie poprzestania na wymierzeniu samej kary. Środki karne ingerują zarówno w sferę praw majątkowych skazanego, jak i w sferę szeroko rozumianych wolności i praw osobistych. Kodeks karny wśród środków karnych wymienia: -pozbawienie praw publicznych- obejmuje utrate czynnego i biernego prawa wyborczego do organu władzy publicznej, organu samorządu zawodowego lub gospodarczego, utratę prawa do udziału w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwościoraz do pełnienia funkcji w w organach i instytucjach państwowych -zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia działalności gospodarczej, zakaz orzeka sie w latach od roku do 10 lat -zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub opieką nad nimi, zakaz orzeka się w latach od roku do 15 lat -obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu, obowiązek orzeka się w latach, od roku do lat 15 -zakaz prowadzenia pojazdów -przepadek-sąd orzeka przepadek przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa, sąd może orzec, a w wypadkach wskazanych w ustawie orzeka, przepadek przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa -obowiązek naprawienia szkody- w razie skazania za przestępstwo spowodowania śmierci, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia, przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, przestępstwo przeciwko środowisku, mieniu -nawiązka-to kwota pieniężna do której wpłaty sąd zowowiązuje skazanego, nawiązke orzeka się w wysokości do 100.000 zł
-świadczenie pieniężne- odstępując od wymierzenia kary a także w wypadkach wskazanych w ustawie , sąd może orzec świadczenie pieniężne na rzecz instytucji, stowarzyszenia lub organizacji społecznej wpisanej do wykazu prowadzonego przez Ministra Sprawiedliwości, świadczenie to nie może przekraczać 60.000 złotych -podanie wyroku do publicznej wiadomości- sąd może orzec podanie wyroku do publicznej wiadomości w określony sposób, jeżeli uzna to za celowe, a w szczegulności ze względu na społeczne oddzialywanie skazania o ile nie narusza interesu pokrzywdzonego, -pozbawienie praw rodzicielskich-sąd uznając, że celowe orzeczenie pozbawienia lub pozbawienia praw rodzicielskich lub opiekuńczych w razie popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego lub we współdziałaniu z nimi, zapowiada o tym właściwy sąd rodzinny. System prawa karnego w Polsce jest nieskazitelny gdy jest odpowiednio egzekwowany. Wszystkie „za” i „przeciw” podczas prowadzonego procesu muszą być dobrze i skrupulatnie sprawdzane, zeznania świadków muszą być pod przysięgą i bez fałszu a dowody jasne i rzetelne. Wtedy podjecie decyzji jest duże pewniejsze a prawdopodobieństwo pomyłki bardzo minimalne, im dłuższa droga i więcej niejasności, utrudnień do podjęcia prawidłowej decyzji tym większa możliwość ze skazany zostaje niewinny człowiek.