Działalność operacyjna właściwa - jest tym rodzajem działalności jednostki gospodarczej, której celem jest zrealizowanie podstawowych zadań, do osiągania których jednostka została powołana. Działalność operacyjna polega na wytwarzaniu i sprzedaży produktów, świadczeniu usług, zakupie oraz sprzedaży towarów i materiałów;

Działalność operacyjna finansowa obejmuje prowadzenie gospodarki środkami pieniężnymi i papierami wartościowymi. Są to, więc kwoty związane z określonymi zdarzeniami finansowymi. Z prowadzeniem działalności finansowej związane jest ponoszenie kosztów finansowych oraz osiąganie przychodów finansowych.

Działalność operacyjna pozostała - jest działalnością gospodarczą mającą na celu zrealizowanie innych zamierzeń niż podstawowe zadania jednostki gospodarczej. Są to w szczególności działania związane ze sprzedażą i likwidacją składników aktywów trwałych jednostki oraz innymi zdarzeniami gospodarczymi występującymi niesystematycznie, incydentalnie. Z prowadzeniem pozostałej działalności operacyjnej jest związane ponoszenie kosztów, nazywanych pozostałymi kosztami operacyjnymi, oraz osiąganie przychodów, nazywanych pozostałymi przychodami operacyjnymi.

Operacje nadzwyczajne to zdarzenia trudne do przewidzenia, które powstają poza zwykłą działalnością operacyjną jednostki i nie są związane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia. Powstają one w wyniku zdarzeń lub transakcji, które można wyraźnie odróżnić od działalności gospodarczej jednostki, co pozwala oczekiwać, iż nie będą się często ani regularnie powtarzać. Do najczęściej występujących przyczyn zdarzeń nadzwyczajnych zalicza się katastrofy wynikające z działania sił natury. Skutki finansowe zdarzeń nadzwyczajnych są określane mianem strat oraz zysków nadzwyczajnych.

Koszty stanowią wyrażone w pieniądzu celowe zużycie składników majątku trwałego i obrotowego, usług obcych, nakładów pracy oraz niektóre wydatki niestanowiące zużycia czynników produkcji (np. ubezpieczenia społeczne pracowników, ubezpieczenia majątkowe, odsetki od kredytów), poniesione w związku z normalną działalnością przedsiębiorstwa w pewnym okresie, których rezultatem są użyteczne produkty (wyroby, usługi).

Wydatek jest to każde zmniejszenie stanu środków pieniężnych w kasie lub na rachunku bankowym jednostki gospodarczej, bez względu na cel jego poniesienia. Nie każdy wydatek pieniężny jest kosztem, natomiast każdy koszt musi pociągnąć za sobą wydatek. Wydatki nie są związane ze zużyciem czynników produkcji a wycena ponoszonych kosztów opiera się z reguły na dokonywanych wydatkach. Kryteria klasyfikacji kosztów

1. Stopień złożoności (koszty proste i złożone)
2. Rodzaj działalności operacyjnej (koszty działalności podstawowej i pomocniczej, koszty zarządu i sprzedaży)
3. Faza działalności (koszty zakupu, produkcji, zbytu-sprzedaży)
4. Związek z rozmiarami produkcji (koszty zmienne, wprost proporcjonalne, progresywne, degresywne, koszty stałe)
5. Związek z nośnikiem kosztów, czyli produkt - grupa produktów - zlecenie (koszty bezpośrednie i pośrednie)
6. Związek z przychodami ze sprzedaży (koszty produktów i okresu)
7. Możliwość kształtowania (koszty zależne - kontrolowane, koszty niezależne - niekontrolowane)

Koszty według rodzajów to koszty proste, poniesione w danym miesiącu i są to:

• Zużycie materiałów i energii – przedstawia rozchód nabytych surowców, półfabrykatów obcych, opakowań, paliwa, ogumienia, części zapasowych maszyn i urządzeń a także zużycie energii elektrycznej, pary wody, gazu itp.; mogą to być również drobne materiały zaliczane bezpośrednio do kosztów, tj. nie przechodzące przez magazyn np. materiały biurowe, druki, czasopisma, środki czystości itp., • Usługi obce – to usługi i roboty wykonane przez dostawców np. usługi określonych części procesów technologicznych np. farbowanie, szlifowanie itp., usługi transportowe i spedycyjne świadczone na rzecz jednostki, usługi remontowe, czyli wykonywane na rzecz jednostki remonty, naprawy, konserwacje, inne usługi np. opłaty pocztowe i telekomunikacyjne, utrzymanie czystości, informatyczne itp.; • Podatki i opłaty – podatki i opłaty stanowiące koszty zwykłej działalności operacyjnej np. podatek od nieruchomości, podatki i opłaty lokalne, • Wynagrodzenia – wynagrodzenia pieniężne i w naturze np. deputaty, za pracę dla pracowników świadczących pracę na rzecz jednostki zatrudnionych na podstawie stosunku pracy czy innej umowy cywilno-prawnej, • Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia – to składki z tytułu ubezpieczenia społecznego finansowane przez pracodawcę (emerytalne, rentowe, wypadkowe), składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, odpisy na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych i inne odpisy wynikające z przepisów prawa; • Amortyzacja – to fizyczne zużycie środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych na skutek ich użytkowania; • Pozostałe koszty rodzajowe – to w szczególności koszty podróży służbowych, koszty reprezentacji i reklamy, inne koszty np. czynsze i dzierżawy, ubezpieczenia majątkowe, opłaty za parkingi itp. • gospodarczą:

Koszty produkcji podstawowej dotyczą kosztów działalności wytwórczej i usługowej stanowiącej zasadniczy przedmiot działania przedsiębiorstwa. Dzielimy je na koszty bezpośrednie oraz koszty pośrednie.

Koszty bezpośrednie dotyczą tych pozycji kosztów, które można jednoznacznie przyporządkować do poszczególnych wyrobów czy usług. Zalicza się do nich m.in.:

• materiały bezpośrednie;
• robociznę bezpośrednią;
• koszty obróbki obcej konkretnego wyrobu.

Koszty pośrednie dotyczą tych pozycji kosztów, których nie można odnieść do konkretnych wyrobów lub usług. Koszty pośrednie, które są ponoszone na wydziałach produkcyjnych nazywane są kosztami wydziałowymi. Obejmują one w szczególności koszty:

• utrzymania w ruchu maszyn i urządzeń (konserwacja, naprawy, remonty);
• kierowania wydziałem;
• amortyzacji;
• warunków pracy na wydziale (np. oświetlenie, ogrzewanie).

Koszty ogólnego zarządu (koszty ogólnoadministracyjne) dotyczą kosztów związanych z zarządzaniem jednostką jako całością. Do kosztów tych zaliczymy np.:

• koszty ochrony mienia;
• koszty księgowości;
• koszty administracji;
• koszty utrzymania terenu;
• koszty utrzymania magazynów i składów.

Koszty sprzedaży stanowią rzeczywiste koszty obciążające dostawcę, związane ze sprzedażą towarów, wyrobów gotowych, półproduktów i materiałów, Są to przykładowo koszty pakowania wysyłkowego, załadunku, wyładunku, przewozu, koszty promocji i reklamy, wynagrodzenia wraz z narzutami pracowników zatrudnionych przy sprzedaży.

Koszty zakupu stanowią koszty bezpośrednio związane z zakupem materiałów lub towarów obciążające nabywcę, np. koszty transportu, załadunku, wyładunku, składowania, ubezpieczenia w drodze.

Przychody to otrzymane bądź należne kwoty z t ytułu sprzedaży produktów, materiałów, towarów, usług, składników aktywów trwałych a także papierów wartościowych. Powstają w momencie przekazania kontrahentowi produktów, towarów, innych składników lub w momencie wykonania świadczenia, a nie w momencie przyjęcia zapłaty.

Pozostałe przychody operacyjne  Wpływy ze sprzedaży składników majątku trwałego  Z likwidacji środków trwałych  Wartość rozwiązanych rezerw  Otrzymane kary, grzywny i odszkodowania  Odpisane umorzone zobowiązania  Zwroty nadpłaconych podatków  Zwroty kosztów sądowych  Nadwyżki środków pieniężnych  Otrzymane darowizny (z RMP) Straty nadzwyczajne są to skutki finansowe zdarzeń trudnych do przewidzenia, poza działalnością operacyjną jednostki i nie są związane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia.

Zyski nadzwyczajne - zgodnie z ustawą o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r. są to zyski powstające na skutek zdarzeń trudnych do przewidzenia, poza działalnością operacyjną jednostki i niezwiązane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia. Do zysków nadzwyczajnych należą m.in.: • odszkodowania z tytułu strat nadzwyczajnych; • w przypadku zniszczenia maszyn - odzyski w postaci złomu (złomowanie); • przychody ze sprzedaży zorganizowanej części przedsiębiorstwa, np. jednego z jego wydziałów, oddziałów, ośrodków wczasowych, ponieważ taki przychód nie jest efektem regularnej działalności przedsiębiorstwa.