Stanisław Wokulski – „Człowiek epoki przejściowej”. Przedstaw temat, analizując podany fragment Lalki Bolesława Prusa oraz uwzględniając kontekst całej powieści.

I. Rozwinięcie tematu (0–25 pkt) Rozpoznanie wstępne (0–2 pkt) na przykład: a) narrator trzecioosobowy, wszystkowiedzàcy b) narrator prezentuje rozmyślenia bohatera (mowa niezależna) c) usytuowanie fragmentu w całości powieści Prezentacja postaci (0–3 pkt) na przykład: – Wokulski jest: a) dojrzałym mężczyzną b) byłym zesłańcem c) spadkobierca fortuny Minclów d) kupcem galanteryjnym e) zakochany w arystokratce Izabeli Łęckiej f) przedsiębiorca, który wzbogacił się na wojnie w Bułgarii Romantyczne cechy osobowości (0–5 pkt) na przykład: a) przeżywanie nagłej miłości, od pierwszego wejrzenia b) romantyczny sposób rozumienia miłości jako przeznaczenia c) miłość sensem życia i jego nadrzędnym celem d) idealizowanie Izabeli e) rozdarcie wewnętrzne (potrzeba szczęścia a poczucie obowiązku) f) uczuciowość objawiająca się w monologu wewnętrznym g) skłonność do analizowania własnych uczuć, emocji, swej duszy („Uczuć swoich nie nazwałby miłością i w ogóle nie był pewny, czy dla oznaczenia ich istnieje […] odpowiedni wyraz”)

I. Rozwinięcie tematu (0–25 pkt)

  1. Rozpoznanie wstępne (0–2 pkt) na przykład: a) narrator trzecioosobowy, wszystkowiedzàcy b) narrator prezentuje rozmyślenia bohatera (mowa niezależna) c) usytuowanie fragmentu w całości powieści

  2. Prezentacja postaci (0–3 pkt) na przykład: – Wokulski jest: a) dojrzałym mężczyzną b) byłym zesłańcem c) spadkobierca fortuny Minclów d) kupcem galanteryjnym e) zakochany w arystokratce Izabeli Łęckiej f) przedsiębiorca, który wzbogacił się na wojnie w Bułgarii

  3. Romantyczne cechy osobowości (0–5 pkt) na przykład: a) przeżywanie nagłej miłości, od pierwszego wejrzenia b) romantyczny sposób rozumienia miłości jako przeznaczenia c) miłość sensem życia i jego nadrzędnym celem d) idealizowanie Izabeli e) rozdarcie wewnętrzne (potrzeba szczęścia a poczucie obowiązku) f) uczuciowość objawiająca się w monologu wewnętrznym g) skłonność do analizowania własnych uczuć, emocji, swej duszy („Uczuć swoich nie nazwałby miłością i w ogóle nie był pewny, czy dla oznaczenia ich istnieje […] odpowiedni wyraz”)

  4. Romantyczne cechy w Êwietle utworu (0–3 pkt) na przykład: a) uczestnik powstania styczniowego b) czytelnik poezji romantycznej c) człowiek odważny, zdolny do podejmowania wyzwań d) dla osiągnięcia wymarzonego celu nie boi si´ zaryzykować wszystko, co ma (majątek, by zbliżyć się do Izabeli) e) człowiek samotny, niezrozumiany nawet przez bliskich (np. Rzeckiego) f) nieprzeciętny, indywidualista g) idealista

  5. Pozytywistyczne cechy osobowości (0–5 pkt) Na przykład: a) krytyczny, analityczny stosunek do własnych emocji – postawa badacza (spostrzegał, że projekt ten zdradza umysłowe zboczenie) b) pragmatyzm, rzeczowość – planowanie (Stopniowo sformułował sobie warunki zapoznania się z panną Izabelà) c) trzeźwe spojrzenie na stosunki społeczne d) naukowe podejście do analizowanej sytuacji (scjentyzm) e) postrzeganie życia społecznego jako procesu (ewolucjonizm) f) szukanie analogii między naturą a światem ludzi (organicyzm) g) przeświadczenie o tym, że obowiązkiem człowieka jest bycie użytecznym dla innych (utylitaryzm) h) społeczne poczucie misji (praca u podstaw).

  6. Pozytywistyczne cechy w świetle utworu (0–3 pkt) na przykład: a) w młodości pasjonat nauki, wynalazca b) na zesłaniu uczony, zgłębia wiedzę przyrodniczą c) w Warszawie – przedsiębiorca, założyciel spółki do handlu ze Wschodem d) filantrop i społecznik – pomoc Wysockim, Magdalence, Węgiełkowi e) w Paryżu – zafascynowany lotami balonem, wynalazkami i pracami Geista f) próbuje zdobyć się na obiektywizm w swoim postrzeganiu Izabeli

  7. Wnioski (0–4 pkt) Pe∏ny wniosek: Kreacja bohatera ukazuje wielowymiarowoÊç postaci. Wokulski to bohater o skomplikowanej osobowości, łączący w sobie cechy romantyka i pozytywisty. Patrzy na świat i ludzi przez pryzmat wiedzy naukowej, skłonny jest do chłodnej analizy i krytycznej oceny zjawisk i osób. Z drugiej strony, zdolny do podporządkowania swojego życia wielkiej, romantycznej miłości. Wewnętrznie rozdarty, a jednocześnie skuteczny w działaniu.

  8. Próba podsumowania:

Wokulski to bohater o skomplikowanej osobowości, łączący w sobie cechy romantyka i pozytywisty.