Następcą Władysława Łokietka został jego syn Kazimierz, zwany Wielkim. Został koronowany na króla w 1333 roku. W chwili objęcia tronu przed Kazimierzem stanęło niezwykle trudne zadanie. Musiał doprowadzić do końca dzieło zjednoczenia kraju zapoczątkowane przez jego ojca oraz zaprowadzić dawny porządek w monarchii piastowskiej.

Pod panowaniem młodego króla znajdowała się Wielkopolska i Małopolska, czyli mniej niż połowa obszaru dawnej monarchii piastowskiej. Król prowadził wiele różnych działań w celu zwiększenia terenu kraju. Na przykład na mocy pokoju z zakonem krzyżackim w Kaliszu w 1343 roku Polska odzyskała kujawy. Również układ z władcą Rusi Halicko-Włodzimierskiej, Bolesławem Jerzym, okazał się dla Polski korzystny. W 1340 roku książę halicki został zamordowany, więc według treści układu Kazimierz Wielki został dziedzicem Rusi Halicko – Włodzimierskiej.

Królestwo Polskie nie mogło równać się z sąsiednimi państwami takimi jak Czechy, Węgry czy Zakon Krzyżacki. Kazimierz Wielki dążył do wzmocnienia pozycji Polski na arenie międzynarodowej. W 1335 roku w Wyszehradzie odbył się zjazd władców Węgier, Czech i Polski, gdzie Jan Luksemburski zrzekł się praw do korony polskiej. Jego działania miały również charakter obronny państwa. Pokój z zakonem krzyżackim w Kaliszu skutkował ponad 60-letnim brakiem wojen między królestwem Polskim i zakonem krzyżackim. Król popierał budowę zamków warownych z cegły i kamienia, miasta otaczano murami obronnymi.

Spisanie „statusów piotrkowskich” oraz „statusów wiślickich” przyczyniły się do powstania w Polsce monarchii stanowej, która ukształtowała się wcześniej w krajach Europy zachodniej. Społeczeństwo polskie było podzielone na grupy zwane stanami, a każdy stan miał odrębne prawa.

Znacznie poprawiła się gospodarka państwa polskiego. Król powołał dożycia pieniężny skarb państwowy. Miał on gromadzić dochody z górnictwa, przemysły solnego, ceł, podatków gruntowych oraz prywatnych majątków monarchy. Król popierał akcję kolonizacyjną, zakładano nowe miasta i wsie.

Rozwój gospodarki bardzo sprzyjał rozwojowi nauki i kultury. W Krakowie, stolicy państwa, w roku 1364 Kazimierz Wielki założył pierwszy w Polsce uniwersytet. Kształcili się tam lekarze, duchowni i prawnicy, czyli ludzie najbardziej potrzebni państwu. Oprócz tego rozwinęła się architektura. Król fundował liczne Kościoły, dokonano przebudowy Wawelu. Nie bez powodu powstało powiedzenie: „Kazimierz Wielki zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną”.

W dobie panowania Kazimierza Wielkiego dzieło jego poprzednika Władysława Łokietka, działo zjednoczenia państwa, dobiegło końca. Niedawną Polskę dzielnicową zastąpiło Królestwo Polskie, scentralizowane i odgórnie zarządzane. Królestwo Polskie Kazimierza Wielkiego nie było już jednak monarchią patrymonialną, a monarchią stanową, sam monarcha zaś, przestał być zaściankowym władcą, a stając się największym spośród żyjących ówcześnie europejskich władców.