BUDOWA GEOLOGICZNA POLSKI

Nauka która zajmuje się odtwarzaniem historii zmian w dziejach Ziemi to geologia historyczna. To dzięki badaniu skał możemy współcześnie określić, jakie przemiany następowały od początku powstania Ziemi. Aby rozpatrywać budowę geologiczną warto znać całą tablicę stratygraficzną, która dokonuje podziału dziejów Ziemi na epoki, okresy i ery. 

Za najstarszą erę w dziejach Ziemi uznaje się (w kolejności od najstarszej do najmłodszej): • prekambr (dzielony na dwa okresy archaik i proterozoik, datowany wiek od 4600 mln lat, występowały ruchy górotwórcze tzw. prekambryjskie) • paleozoik (dzielony na okresy: kambr, ordowik, sylur, dewon, karbon, perm, datowany od 590 mln lat, występowały ruchy górotwórcze kaledońskie i hercyńskie (inaczej waryscyjskie) • mezozoik (dzielony na okresy: trias, jura, kreda, datowany od 250 mln lat, występowały alpejskie ruchy górotwórcze - ich początkowa faza) • kenozoik (dzielony na okresy trzeciorzęd i czwartorzęd, datowany od 65 mln lat do czasów współczesnych, występowały ruchy górotwórcze alpejskie). Polska wyróżnia się w Europie zróżnicowaną budową geologiczną. Na jej obszarze krzyżują się fragmenty trzech wielkich europejskich jednostek geologicznych: platformy wschodnioeuropejskiej powstałej jeszcze w prekambrze, platformy zachodnioeuropejskiej (wykazującej dodatkowo złożoną, mozaikową budowę) oraz alpejskiego pasma fałdowań. Platforma wschodnioeuropejska to najstarsza część Europy. Rozciąga się ona od Uralu i sięga aż do północno - wschodniej części Polski. Zbudowana jest ona z prekambryjskich skał metamorficznych i magmowych. Na cokole platformy spoczywa pokrywa utworzona z poziomo lub prawie poziomo leżących paleozoicznych i mezozoicznych skał osadowych. Powierzchnia cokołu platformy wschodnioeuropejskiej jest zróżnicowana, tworzą ją wzniesienia i obniżenia. Przykładem wzniesień są: Sławatycz i wyniesienie mazursko-suwalskie. Natomiast obniżenia są następujące: podlaskie, nadbużańskie i nadbałtyckie. Na krawędzi platformy znajduje się niecka brzeżna. Paleozoiczna platforma zachodnioeuropejska - jest to obszar obejmujący zachodnią i południowo-zachodnią część kraju (około 60% powierzchni). Podlegał on fałdowaniom podczas orogenezy kaledońskiej i hercyńskiej, a następnie także ruchom tektonicznym. Struktury kaledońskie i hercyńskie są silnie zdegradowane. Odsłaniają się jedynie w postaci Sudetów i Gór Świętokrzyskich. Do systemu platformy paleozoicznej należy także przedpole gór, w postaci zapadlisk przedgórskich, tzw. basenów, wypełnionych skałami osadowymi. Na obszarze tym wyróżnia się następujące kolejno po sobie od zachodu obszary: • zapadlisko sudeckie i przedsudeckie, • blok przedsudecki, • monoklina przedsudecka, • niecka szczecińsko-mogileńsko-łódzka i miechowska, • wał środkowopolski, • Góry Świętokrzyskie, • niecka brzeżna. Obszar fałdowań alpejskich stanowią na terytorium Polski Karpaty. Dzielą się one na dwie części: Karpaty Zewnętrzne, obejmujące Beskidy i pogórza karpackie oraz Karpaty Wewnętrzne, które stanowią Tatry, Podhale i Pieniny. W strukturze tektonicznej wyróżnia się: • struktury fałdowe Karpat, • zapadlisko podkarpackie, • zapadlisko Śląsko-Krakowskie.