KOMUNIKACJA JĘZYKOWA

Komunikacja językowa to proces porozumiewania się ludzi za pomocą znaków językowych

Nadawca to osoba, która nadaje (mówi lub pisze) komunikat. Nadawcą może być pojedyncza osoba albo grupa ludzi, instytucja, urząd, a także osoba jedynie pośrednicząca w przekazie, np. lektor w telewizji czy aktor w teatrze. Odbiorcą jest osoba, która odbiera (słucha albo czyta) komunikat. Odbiorcą może być pojedyncza osoba - rozmówca, słuchacz wykładu, czytelnik książki - albo grupa ludzi; może być nim również sam nadawca (w sytuacji, gdy sporządza notatki albo pisze pamiętnik).

Kodem nazywamy system znaków (język), którym posługują się nadawca i odbiorca. Kod językowy może być mówiony lub pisany.

Komunikat to przekaz, tekst kierowany przed nadawcę do odbiorcy.

Kontekstem są elementy rzeczywistości pozajęzykowej, do której odnosi się komunikat.

Informacje przekazywane są za pomocą kanału komunikacyjnego. Komunikować możemy się bezpośrednio lub poprzez kartkę papieru, telefon, Internet.

PODSTAWOWE FUNKCJE TEKSTÓW JĘZYKOWYCH

Podstawową funkcją wypowiedzi pisanych i mówionych jest funkcja komunikatywna, polegająca na tym, że za pomocą przekazywanego tekstu nadawca porozumiewa się z odbiorcą, tj. podaje mu informacje o świecie czy też o sobie, w różny sposób nakłania go do jakichś działań, wyraża swoje uczucia lub zwraca jego uwagę na tekst. W związku z tym wyróżniamy funkcje szczegółowe: informatywną, impresywną, ekspresywną, poetycką i fatyczną.

FUNKCJA INFORMATYWNA (POZNAWCZA) polega na przekazywaniu odbiorcy faktów, informacji dotyczących otaczającej nas rzeczywistości np. Pada deszcz. Ziemia jest okrągła.

Funkcję informatywną pełnią :

• rozprawy naukowe
• encyklopedie, leksykony
• podręczniki
• audycje informacyjne (dziennik telewizyjny, radiowy)
• depesze, zawiadomienia, ogłoszenia np. prasowe, radiowe
• wykłady
• korespondencja urzędowa

Cechy funkcji informatywnej: 1.brak słownictwa oceniającego i nacechowanego emocjonalnie
2.brak środków stylistycznych (np. porównań, metafor itp.) 3.zdania pojedyncze i złożone 4.większość zdań oznajmujących 5.brak wykrzyknień 6.obecność jednoznacznych wykładników spójności tekstu 7.poprawność językowa 8.koncentracja uwagi na rzeczywistości pozatekstowej 9.brak pytań retorycznych 10.właściwa ilość informacji 11.jasność, jednoznaczność, zrozumiałość 12.brak wypowiedzi eliptycznych 13.obecność nazw, faktów

FUNKCJA IMPRESYWNA ( KONATYWNA) związana jest z oddziaływaniem komunikatu na zachowanie odbiorcy. Nadawca za pomocą języka nakłania odbiorcę do pewnych zachowań, konkretnych działań czy wybrania jakiejś postawy np. Ubierz kurtkę. Wyjdź stąd!

Funkcję impresywną pełnią :

• komendy, zarządzenia, polecenia służbowe itp.
• podania, instrukcje, poradniki, hasła, slogany
• przemówienia polityczne
• komentarze, recenzje

Cechy funkcji impresywnej:

1. występowanie czasowników w trybie rozkazującym (np. zastanów się, zobaczcie)
2. stosowanie form kategorycznych (np. nie wolno, trzeba, powinniście)
3. używanie słownictwa oceniającego (cudowny, beznadziejny)
4. stosowanie pytań retorycznych 5.obecność słownictwa perswazyjnego
5. stosowanie wołacza i trybu rozkazującego
6. posługiwanie się formą 1 os. l. mn. czasowników lub zaimkami “my”, “nasz”.
7. zwracanie się do odbiorcy w 2 os. lp

FUNCJA EKSPRESYWNA (EMOTYWNA) polega na wyrażaniu uczuć nadawcy, informowaniu o jego nastroju, emocjach, poglądach. np.: Denerwuje mnie to, że cały czas mi przerywasz, gdy coś mówię. Jak tu pięknie!

Funkcję ekspresywną pełnią :

• utwory należące do tzw. liryki osobistej
• niektóre recenzje
• listy osobiste
• reportaże
• pamiętniki
• programowe manifesty literackie

Cechy funkcji ekspresywnej:

1. obecność słów nacechowanych emocjonalnie (zdrobnienia, zgrubienia) 2.środki stylistyczne (np. epitety, apostrofy, hiperbole) 3.wypowiedzi wykrzyknikowe
2. partykuły 5.uzewnętrznienie stanu emocjonalnego nadawcy 6.zdania niedokończone (zakończone wielokropkiem) 7.brak wykładników spójności tekstu 8.koncentracja uwagi na nadawcy 9.zróżnicowana budowa wypowiedzeń, np. wielokrotnie złożone lub krótki – nierozwinięte 10.intonacja zależna od wyrażania stanów emocjonalnych

FUNCJA POETYCKA (ESTETYCZNA) polega na zwróceniu uwagi na formę tekstu, na to, jak jest on zbudowany, jakie środki językowe zostały w nim użyte.

Występuje:

• w poezji
• w przemówieniach
• prozie
• w żartach, przysłowiach itp.
• przejawia się często w rozmowach potocznych, korespondencji, w żargonach zawodowych, uczniowskich

Cechy funkcji poetyckiej: 1.stosowanie porównań, przenośni itp.. 2.obecność środków stylistycznych 3.brak wykładników spójności tekstu 4.zagęszczenie określonych form, np. pytań, bezokoliczników 5.koncentracja uwagi na samym komunikacie 6.elementy rytmu, rymy 7.zróżnicowana budowa składniowa 8.zamierzona eliptyczność wypowiedzi 9.brak znaków interpunkcyjnych lub ich obecność 10.forma graficzna – wersy 11.możliwość przekraczania norm językowych

FUNKCJA FATYCZNA wynika ze skierowania komunikatu na nawiązanie i podtrzymanie kontaktu z odbiorcą lub sygnalizowania jego zakończenia np. hej!, cześć !, witam !, dzień dobry, aha, jak leci, jak się miewasz, halo!, baj baj!, bywaj, do widzenia, do zobaczenia

Cechy funkcji fatycznej: 1.podtrzymanie kontaktu między osobami porozumiewającymi się 2.zdania i równoważniki zdań 3.bezpośrednie zwroty do odbiorcy 4.wzmacnianie skuteczności porozumiewania się 5.formy pytające, wykrzyknikowe i rozkazujące 6.pobudzanie uwagi odbiorcy 7.brak wypowiedzeń oznajmujących 8.zapobieganie zakłóceniom w procesie komunikacji 9.wypowiedzi krótkie, nierozwinięte