Interpretacja Pieśni XIX Jana Kochanowskiego oraz odwołanie do kontekstu filozoficzno-literackiego, przedstaw cechy i system wartości człowieka renesansu.

Po trwającym niespełna 10 wieków średniowieczu nastał nowy okres - renesans. Zmienił się światopogląd, zmieniły się wartości. W centrum świata stanął człowiek i jego potrzeby, zaczęto zadawać sobie pytania o miejsce i rolę człowieka we wszechświecie. To właśnie ludzie stali się najczęstszym tematem literackim i filozoficznym. Jednym z najwybitniejszych polskich twórców tego okresu był Jan Kochanowski – ojciec poezji polskiej, autor wielu wspaniałych pieśni, trenów i fraszek. Był osobą niezwykle wykształconą i oczytaną, pełniącą przez pewien czas funkcje sekretarza królewskiego na dworze Zygmunta Augusta .

Po trwającym niespełna 10 wieków średniowieczu nastał nowy okres - renesans. Zmienił się światopogląd, zmieniły się wartości. W centrum świata stanął człowiek i jego potrzeby, zaczęto zadawać sobie pytania o miejsce i rolę człowieka we wszechświecie. To właśnie ludzie stali się najczęstszym tematem literackim i filozoficznym. Jednym z najwybitniejszych polskich twórców tego okresu był Jan Kochanowski – ojciec poezji polskiej, autor wielu wspaniałych pieśni, trenów i fraszek. Był osobą niezwykle wykształconą i oczytaną, pełniącą przez pewien czas funkcje sekretarza królewskiego na dworze Zygmunta Augusta .Przedstawiciel filozofii stoickiej, epikureizmu, renesansowego neoplatonizmu oraz głębokiej wiary w Boga - co widoczne jest w jego twórczości. Każdy z jego utworów miał określony charakter – od zabawowego czy dydaktycznego, po dzieła refleksyjne i filozoficzne – takie, które wywierały wpływ na czytelniku. Do jego najważniejszych dzieł możemy zaliczyć ,,Odprawę posłów greckich", ,,Psałterz Dawidów’’, czy zbiory Pieśni, Trenów i Fraszek. Jednym z wielu utworów Jana Kochanowskiego jest ,,Pieśń XIX” zwana również ,, Pieśnią o dobrej sławie ’’. Jest to pieśń filozoficzno-refleksyjna , której głównym tematem jest określenie celu i sensu ludzkiego życia. Ukazuje świat wartości człowieka renesansu, wskazuje, że jest to osoba cielesna, bowiem składa się z duszy i ciała. Jednocześnie podkreślana jest przemijalność, ulotność ludzkiego życia – śmiertelność . Warto zwrócić uwagę na podmiot liryczny , osobą mówiącą w wierszu jest myśliciel ,który swe rozmyślania kieruje do ludzi ,pragnie im przekazać swe spostrzeżenia .Oświadcza że na tym świecie pełnym rzeczy nietrwałych , przemijalnych ,doczesnych ,warto zabiegać tylko „o dobrą sławę”, którą potomni zachowają w pamięci : „ A starać się , ponieważ musi zniszczeć ciało , Aby imię przynajmniej po nas tu zostało?” Oznacza to że poprzez swoją poezję można uzyskać nieśmiertelność ,gdyż wiadome jest ,że „ musi zniszczeć ciało” . Ludzie renesansu zaakceptowali śmierć ,wiedzieli że wobec niej wszyscy są równi i nikt jej nie uniknie . Wykorzystali więc sztukę ,by pozostawili po sobie niezatarty ślad. W drugiej zwrotce autor zwraca uwagę na różnice między człowiekiem a zwierzęciem ,między nimi znajduje się wiele różnic .Zostaliśmy wyróżnieni przez Boga : „ Nie chciał nas Bóg położyć równo z bestyjami : Dał nam rozum , dał mowę , a nikomu z nami”. Bóg stworzył nas lepszymi od innych istot , które nie posiadają rozumu i mowy. Powinniśmy to wykorzystać do spełniania ważnych celów w życiu na ziemi jak i w niebie. Każdy został obdarzony jakimś talentem , którego nie można zmarnować. Kochanowski namawia by nie dopuszczać do siebie myśli niegodnych tej pozycji , lecz by myśleć również o życiu po śmierci : „ Przeto chciejmy wziąć przed się myśli godne siebie, Myśli ważne na ziemi , myśli ważne w niebie.” Ludzie powinni według autora kierować się dobrem innych ludzi i pomagać im ponieważ tylko w ten sposób można osiągnąć „dobrą sławę”: „Służmy poczciwej sławie, a jako kto może, Niech ku pożytku dobra spólnego pomoże” Kochanowski zaznaczał ,że wykształceni i mądrzy ludzie powinni nauczać ,formułować prawa ,powinni dzielić się swoimi umiejętnościami. Zachowanie porządku i przestrzeganie prawa to kolejny ważny wyznacznik renesansu: „ Niechaj czyni porządek ,rozterkom zabiega, Praw ojczystych i pięknej swobody przestrzega”. Patriotyzm ukazany dotyczył wszystkich ,niezależnie od statusu społecznego .Priorytetem w kontaktach z innymi było szerzenie własnej – kultury polskiej – i rozprzestrzenianie istotnych dla kraju wartości. Od społeczeństwa wymagało się wolności oraz męstwa, które ważne były podczas walk i kontaktów z przeciwnikami politycznymi. W kolejnej strofie Kochanowski zwraca uwagę na rolę Boga i chrześcijaństwa w życiu i na wojnie: „A ty, coć Bóg dał siłę i serce po temu, Uderz się z poganinem, jako słusze cnemu(…) Chrześcijanin ma przewagę nad poganinem ,gdyż obdarzony jest przez Boga tym co konieczne by odnieść zwycięstwo-męstwem a poganin pokłada nadzieje w liczebności wojska. Człowiek renesansu dbał także o własną wiarę i religię. Jako chrześcijanin nie dopuszczał innego wyznania .Jego religia miała być „czysta” i niezakłócona przez jakieś wpływy z zewnątrz. Według nich żył i kierował swoim życiem. Podkreślał także ważną rzecz: „Nie przegra, kto frymarczy na sławę żywotem, Azaby go lepiej dał w cieniu darmo potem?” Istotne dla takich ludzi było to, czym zasłużyli sobie na swoją śmierć. Czy ich byt był skierowany dla obrony kraju, religii czy też nie? Lepiej było umrzeć zasłużonym niż w ciszy. Do dobrej sławy powinien dążyć człowiek i osiągnąć ją jako nagrodę za dobre życie.

                Jan Kochanowski w swoich pieśniach zawarł własną koncepcję losu człowieka. Jest ona całkowicie zgodna z innymi ideałami renesansowymi i nawiązuje do antycznych filozofii. W jego przekonaniu każdy człowiek powinien dążyć do osiągnięcia w życiu cnoty. Ma ona oznaczać szczęśliwe życie w zgodzie z własnym sumieniem i przekonaniami i powstrzymywaniem się od pokus. Poeta zwraca też uwagę na patriotyzm. Człowiek powinien podporządkować swoje życie dobru ojczyzny i innych ludzi. Nie może być mowy o egoizmie, należy dbać o poszanowanie wspólnej tradycji i dziedzictwa. Utwory J. Kochanowskiego można doskonale odnieść do współczesnego świata. Ludzie dzisiejszej epoki, którym brak jest dobrych wzorców, zapomnieli o wspólnych obowiązkach wobec innych jako społeczności ludzkiej. Mało kogo interesują problemy obcych ludzi, ponieważ każdy jest zapatrzony tylko we własne życie i nie dostrzega tego, co go otacza. O tym właśnie pisze w swych wierszach J. Kochanowski. Aby zostać cnotliwym człowiekiem i osiągnąć szczęście należy pamiętać, że jesteśmy członkami wielkiej grupy społecznej, jaką jest naród i każdy z nas powinien dbać o dobro Ojczyzny i swoich bliźnich.