„Lalka” Bolesława Prusa powstała w dobie pozytywizmu. Rozwój przemysłu i nauk szczególnie przyrodniczych wywarł bardzo duży wpływ na kształtowanie się ówczesnej epoki. Jedną z głównych filozofii tej epoki stał się organicyzm. Była to teoria socjologiczne, według której społeczeństwo zostało przedstawione jak organizm ludzki, złożony z członków i komórek, które współpracowały ze sobą. Na każdym przedstawicielu danej grupy społecznej ogromna odpowiedzialność za sprawne funkcjonowanie organizmu czyli państwa. Organicyzm dał podwaliny do ukształtowania się, pracy organicznej, jednej z najważniejszych założeń pozytywizmu. Opierał się na idei, że wszyscy w społeczeństwie muszą zgodnie współdziałać i dążyć do postępu w każdej dziedzinie życia. Autor w tym fragmencie nawiązał również do jednego z determinantu determinizmu, czyli momentu dziejowego. Teraz dokonam analizy opisu Paryża przedstawionego oczami Stanisława Wokulskiego. Wokulski spacerując ulicami Paryża poznając miasto zaważył, że było ono mimo pozornego chaosu, wybudowane w sposób bardzo przemyślany. Zabudowa stolicy Francji kojarzyła mu się z bardzo długą gąsienicą – liczącą 6 wiorst. Łuk Gwiazdy bohater postrzegał jako jej głowę, a gon znajdował się na Placu Bastylii. Poszczególne place i budowle stanowiły jej krótsze i dłuższe nóżki. Według określonego, zdaniem Wokulskiego schematu w mieście tym usytuowane są zakłady przemysłowe i rzemieślnicze, sklepy, szkoły i uczelnie. Stanowią one odrębne skupiska. Porządek panujący w mieście powstał na przestrzeni wielu wieków i nie był dziełem przypadku. Historia Francji była bardzo bogata. Rządziły nią kolejne rody, była także republiką, jednak zmiany ustrojowe nie wpłynęły na uporządkowaną zabudowę miasta. Paryż zdaniem Wokulskiego zachował oś krystalizacji „biegnącą z Placu Bastylii do Łuku Gwiazdy”. Bohater porównał miasto do półmiska podzielonego przez Sekwanę. Spacer wywołał refleksje dotyczące mieszkańców miasta. Dzięki pracy kolejnych pokoleń dynamicznie rozwijały się poszczególne dzielnice, a ludzie bogacili się. Paryżanie pomnażali majątek swoich przodków, czym samym awansowali w społeczeństwie. Społeczeństwem rządzą te same prawa co światem natury. Czym samym autor powieści nawiązał w tym fragmencie do organicyzmu, a jednocześnie do założenia epoki, pracy u podstaw. Fascynacja Paryżem skłoniła Wokulskiego do przemyśleń o własnej sytuacji. Wiele wysiłku włożył w urządzanie swojego sklepu, ale w działaniach tych był osamotniony. Nadal postrzegany był tylko i wyłącznie jako kupiec. Uważał, że nawet przeciętne kamienice i sklepiki wyglądały znacznie lepiej niż jego sklep w Warszawie, który przecież był uznawany przez warszawiaków za jeden z najbardziej prestiżowych w mieście. „ Lalka” jako typowa powieść pozytywistyczna zawiera wiele założeń i filozofii ówczesnej epoki. Autor wykreował światopogląd postaci na podstawie panujących norm i zasad, które rządziły się w tych czasach. Zgodnie z duchem epoki Wokulski postrzegał Paryż i jego mieszkańców jako żywy rozwijający się organizm. Praca kolejnych pokoleń ludzi przyczyniła się do rozwoju miasta, ale także stworzyła warunki do lepszego życia. Zabudowa Paryża zawierała w sobie historię jego mieszkańców. Wokulski zafascynowany był harmonią jaka panowała w mieście. Paryżanie również zdobyli w jego sercu szczególne miejsce głównie ze względu na swój upór w dążeniu do celu. Podziwiał i szanował ludzi pracowitych, którzy walczą o lepszy byt, co w swych założeniach nawiązywało do założeń darwinizmu.