Barok

Barok to czas w dziejach literatury i sztuki trwający od 17 wieku do pierwszej połowy wieku 18. Nazwa epoki wywodzi się od portugalskiego słowa barocco zapowiadała coś niezwykłego oraz dziwnego. Głównym hasłem tej epoki było „Cogito ergo sum”, czyli „Myślę więc jestem”. Właśnie te założenia znalazły odzwierciedlenie w literaturze i sztuce. Twórcy sztuki barokowej sięgali po tematy religijne, mitologiczne oraz związane z życiem codziennym i światem przyrody. Sztuka była bardzo ozdobna, dominowały pełne kształty oraz nadmiar dodatków i złotego koloru.

Barok to czas w dziejach literatury i sztuki trwający od 17 wieku do pierwszej połowy wieku 18. Nazwa epoki wywodzi się od portugalskiego słowa barocco zapowiadała coś niezwykłego oraz dziwnego. Głównym hasłem tej epoki było „Cogito ergo sum”, czyli „Myślę więc jestem”. Właśnie te założenia znalazły odzwierciedlenie w literaturze i sztuce. Twórcy sztuki barokowej sięgali po tematy religijne, mitologiczne oraz związane z życiem codziennym i światem przyrody. Sztuka była bardzo ozdobna, dominowały pełne kształty oraz nadmiar dodatków i złotego koloru. Podobne tematy możemy znaleźć w literaturze, dominował tu przerost formy nad treścia, tak aby czytelnik został oszołomiony, wprowadzony w zachwyt, a także aby sprawiało mu to przyjemność. W literaturze wytworzyły się dwa nurty: nurt dworski oraz ziemiański. Przedstawicielami nurtu dworskiego byli Jan Andrzej Morsztyn i Daniel Naborowski. Natomiast przedstawicielami nurtu ziemiańskiego byli Jan Chryzostom Pasek i Wacław Potocki. Wiek 17 jest to czas kryzysu religijnego, wielu wojen oraz szybkich przemian naukowych, poprzez które człowiek uświadomił sobie, że niewiele wie o życiu i świecie. Powrócił średniowieczny światopogląd czyli teocentryzm, co oznaczalo że Bóg jest w centrum, a radość życia odchodzi. Prekursorem baroku w Polsce był Mikołaj Sęp-Szarzyński. W jego sonetach człowiek to istota słaba, akt narodzenia jest bolesny, a życie krótkie. Wypełnione bólem istnienie zawsze kończy się śmiercią. Życie to marność- wanitas, cyt: ,, Z wstydem poczęty człowiek, urodzony z boleścia, krótko tu na świecie zywie, i to odmiennie, nędznie, bojaźliwie, ginie, od slonca jak cień opuszczony’’. Według autora barokowych sonetów człowiek ma trzech wrogów: zło w nas, świat i nasze ciało. Świadczy o tym już tytuł jednego z sonetów ,,O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem’’ Człowiek jest skazany na wieczną wojnę z samym sobą oraz z otaczajacym go światem i pokusami czychajacymi na niego. Wszystkie rzeczy są marnościa ale jednak od zawsze nas kusza. Człowiek jest rozdarty między dobrem, a złem. Pojawia się tu koncepcja dwoistej natury człowieka. Ciało człowieka zagraża jego duchowi. cyt:,, Cóż będę czynił w tak straszliwym boju, Wątły, niebaczny, rozdwojony w sobie?’’ Bóg przedstawiony w sonetach Sępa-Szarzyńskiego żąda od czlowieka chwały i miłości , jednak człowiek może temu sprostać tyko wtedy, gdy otrzyma te dary własnie od Boga cyt: ,, O Święty Panie, daj, niech my mamy To co, mieć każesz, i Tobie oddamy’’. Człowiek nie może pojąć zachowania Boga cyt: ,, Dziwne są Twego miłosierdzia sprawy’’. Jednak ma nadzieje że Bóg go wesprze ponieważ jest on prawdziwym królem pokoju. cyt: ,, Królu powszechny, prawdziwy pokoju, Zbawienia mego jest nadzieja w Tobie!’’. Sęp-Szarzyński odwołuje się również w tytule jednego ze swoich sonetów do Ksiegi Hioba Na one słowa Jopowe ,,Homo natus de muliere, brevi vivens tempore etc.’’ sam tytuł świadczy już o tym ze czlowiek żyje bardzo krótko. W utworze najwybitniejszego poety baroku Daniela Naborowskiego ,, Krótkość żywota’’ jest ukazana nietrwałość życia człowieka.Przemijanie całych pokoleń poeta ujmuje w trafnej syntezie cyt: ,, Był przodek, byłeś ty, potomek się rodzi’’. Krótkość żywota Naborowski ukazuje jako szerek wyliczeń cyt: ,, Dźwiek, cień, dym, wiatr, błysk, głos, punkt-żywot ludzki słynie’’. Czas ukazany jest w utworze jako zjawisko lotne, życie jest tak krótkie że aż marne-wanitas. Autor aż przesadnie porownuje życie ludzkie cyt: ,,Nazwan być czwartą częścią mgnienia’’ ma on na celu zadziwić czytelnika jak bardzo życie jest krótkie. Wiersz ten skłania nas do uświadomienia sobie, że wszyscy jesteśmy śmiertelni. Podobnie jak w literaturze, w sztuce baroku można dostrzec powrót motywow średniowiecznych. Obrazy przedstawiaja najczesciej martwa natura, jak rowniez kosciotrupy i czaszki. Obrazy ktore przedstawiaaj martwa nature maja najczesciej jak ukryty, symboliczny sens. Sztuka baroku stara sie ukazac jak zycie jest krotkie i nietrwale. Analizowane przeze mnie utwory pozwalają wysnuć wniosek ze człowiek i otaczający go świat szybko przemija, a Bóg jest od nas bardzo daleko. Człowiek w epoce baroku musi polegać na sobie. Jego życie jest kruche, a otaczajacy go świat z kazdej strony sklania go do zlego. Barokowy czlowiek musi sam podejmować decyzje, ktore beda mialy wplyw na jego zycie.