Państwa Europy Środkowo – Wschodniej po zerwaniu z przeszłością Układu Warszawskiego i uzależnienia od nieistniejącego już Związku Radzieckiego, podjęła się zasadniczej redefinicji i reorientacji swojej polityki bezpieczeństwa oraz rekonstrukcji sił zbrojnych i dostosowywania się do nowych warunków. Republika Czeska za podstawowe zadanie dla polityki bezpieczeństwa uznaje zapewnienie istnienie suwerennego państwa, jego podstawowych wartości, instytucji demokratycznych, a przede wszystkim bezpieczeństwa obywateli. W realizacji tych założeń ważną rolę odgrywa polityka zagraniczna. Do jej głównych celów należy ochrona i obrona żywotnych interesów Czech, a także popieranie i umacnianie stabilności, bezpieczeństwa i rozwoju gospodarczego oraz prestiżu Republiki Czeskiej na arenie międzynarodowej. Kontekst międzynarodowy w polityce bezpieczeństwa ma bardzo ważne znaczenie. Dlatego stosunki z USA postrzegane są jako kluczowe w procesie tworzenia nowego modelu bezpieczeństwa na kontynencie europejskim. Na podstawie strategii bezpieczeństwa z 2001 r. można wskazać najważniejsze przesłanki polityki bezpieczeństwa. Są to:

• brak bezpośredniego zagrożenia militarnego,
• gwarancje bezpieczeństwa będącego następstwem członkowstwa w NATO,
• ograniczenia w zakresie środków finansowych przeznaczonych na rozwój przemysłu obronnego Czech i modernizacji sił zbrojnych. Republika Słowacka jest krajem niedużym, ale odgrywa istotną rolę w kształtowaniu i stabilizacji bezpieczeństwa Europy Środkowej i Wschodniej. Położenie geograficzne sprawia ponadto, że jest ona ważnym obszarem tranzytowym w relacjach europejskich na osi wschód – zachód i północ – południe. Słowacja przeszła ewolucyjnie od modelu indywidualnego do modelu zbiorowego bezpieczeństwa gwarantowanego przez NATO. Podstawowym założeniem doktryny było odstraszanie potencjalnego przeciwnika i zapewnienie kompatybilności z siłami zbrojnymi państw demokratycznych. Dokument składał się z pięciu części. Jawny charakter miały tylko części poświęcone polityce bezpieczeństwa, zamieszczone w rozdziale III zaliczono do niej: ochronę suwerenności Republiki Słowackiej, przestrzeganie norm prawa międzynarodowego, zapewnienie powszechnej, obywatelskiej obrony państwa, utrzymanie sił zbrojnych adekwatnych do potrzeb obronnych kraju oraz zachowanie proporcji między wymogami obronności państwa a jego potencjałem ekonomiczno – społecznym. Polityka bezpieczeństwa Niemiec to coraz większa odpowiedzialność za jednoczącą się Europę, harmonijne stosunki transatlantyckie i przestrzeganie prawa międzynarodowego. Niemcy zapewne będą zwiększać swoje zaangażowane globalne, odpowiednio do swojej roli i potencjału, ale rolę tę muszą dopiero kształtować, ostrożnie i z akceptacją sąsiadów oraz partnerów z UE i NATO. Do jej głównych celów zaliczamy takie elementy, jak:
• ochrona Niemiec i ich obywateli przed niebezpieczeństwem zewnętrznym i szantażem politycznym, w tym przeciwdziałanie kryzysom oraz rozwiązywanie kryzysów i konfliktów zagrożonemu państwu,
• rozbudowa i umacnianie Sojuszu Północnoatlantyckiego na bazie wspólnych wartości i zbieżnych interesów,
• równoprawne partnerstwo pomiędzy zjednoczoną Europą a Ameryką Północną,
• umocnienie procesu integracji europejskiej przez rozbudowę Unii Europejskiej i jej struktur bezpieczeństwa i obrony,
• utrwalanie i rozbudowa regionalnego i globalnego ładu bezpieczeństwa,
• kontynuowanie procesu kontroli zbrojeń, którego celem jest wczesne zapobieganie konfliktom,
• popieranie procesu demokratyzacji oraz postępu we współpracy gospodarczej i społecznej, w Europie i na świecie. Białoruską politykę bezpieczeństwa należy postrzegać nie jako w pełni suwerenną, a raczej jako autonomiczny fragment polityki bezpieczeństwa Rosji. Dalszy jej rozwój będzie się zapewne opierał na zasadach uzgodnionych z Rosją, która ma mieć pełen dostęp do białoruskiej infrastruktury wojskowej. Najbliższa przyszłość polityki bezpieczeństwa Białorusi, na którą składają się stan i procesy zachodzące w polityce wewnętrznej, zagranicznej, gospodarczej, wojskowej oraz w społeczeństwie, rysuje się w niezbyt jasnych barwach. Uczestnictwo w strukturze Układu o bezpieczeństwie zbiorowym państw – uczestników WNP oraz realizacja ścisłego sojuszu z Rosją położyły kres idei neutralności państwowej Białorusi, określając zarazem ramy polityki bezpieczeństwa. Polityka ta ukierunkowana jest przede wszystkim na zapewnienie bezpieczeństwa:
• w systemie narodowym,
• w sojuszu z Rosją,
• w systemie WNP. Na Ukrainie bezpieczeństwo zostało zdefiniowane jako „ stan ochrony egzystencjonalnych interesów osoby, społeczeństwa oraz państwa przed wewnętrznymi i zewnętrznymi zagrożeniami. Jest ono rozpatrywane przez pryzmat wielu czynników politycznych, ekonomicznych, społecznych, wojskowych itp. Za najważniejsze uznano:
• budowanie społeczeństwa obywatelskiego i rozwój instytucji demokratycznych państwa,
• osiągnięcie zgody narodowej, stabilności politycznej i społecznej, zagwarantowanie praw narodu ukraińskiego i mniejszości narodowych Ukrainy,
• zapewnienie suwerenności i integralności terytorialnej państwa oraz nienaruszalności granic. Istotne jest skoncentrowanie na priorytetach wymagań wewnętrznych w zapewnieniu stabilności i bezpieczeństwa kraju. W rosyjskich dokumentach państwowych bezpieczeństwa narodowe definiowane jest jako stopień zabezpieczenia żywotnych praw, wolności i interesów jednostki, społeczeństwa i państwa od wewnętrznych i zewnętrznych zagrożeń dla integralności państwa, zapobieganie i uprzedzanie przed zagrożeniem funkcjonowania jednej lub kilku sfer życia społecznego. Do podstawowych zadań systemu bezpieczeństwa należą:
• wykrywanie i prognozowanie wewnętrznych i zewnętrznych zagrożeń dla żywotnych interesów obiektów bezpieczeństwa,
• tworzenie i utrzymanie w gotowości sił i środków zapewnienia bezpieczeństwa,
• kierowanie siłami i środkami zapewnienia bezpieczeństwa w warunkach codziennych i w sytuacjach nadzwyczajnych,
• zapewnienie odtworzenia normalnego funkcjonowania obiektów bezpieczeństwa w regionie poszkodowanym w wyniku sytuacji nadzwyczajnych,
• udział w przedsięwzięciach zapewniających bezpieczeństwo poza granicami Rosji zgodnie z umowami i porozumieniami międzynarodowymi podpisanymi lub uznanymi przez Rosję.

BIBLIOGRAFIA: Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie, pod red. R. Zięba, Warszawa 2008 Bezpieczeństwo polityczne i wojskowe, pod red. A. Ciupiński, K. Malak, Warszawa 2002 Starzyk J., Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa Unii Europejskiej, Warszawa 2001 Zięba R., Europejska tożsamość bezpieczeństwa i obrony, Warszawa 2000