KONKURS WIEDZY O BOLESŁAWIE KRZYWOUSTYM

ZESTAW 1.

1. Co było bezpośrednią przyczyną wojny domowej w 1106 roku? Po śmierci Władysława Hermana (1102 rok) jego synowie Bolesław Krzywousty i Zbigniew zachowali uzgodniony przez ojca podział kraju. Zbigniew ziemie Polski północnej i Mazowsze, a Bolesław Ziemie Polski południowej. Jednak Bolesław ni chciał uznać władzy zwierzchniej brata. Prowadził swoją politykę zagraniczną. Miał duże poparcie wśród rycerstwa, Kościoła i możnych. Przewaga jego była coraz większa. Dążył do zbrojnej konfrontacji. Bezpośrednia przyczyna wojny domowej w roku 1106 był prowokacyjny list wysłany przez Bolesława Krzywoustego do Zbigniewa, w którym Bolesław zarzucał Zbigniewowi całkowity brak troski o losy Królestwa Polskiego, wypominał mu, że pochodzi z nieprawego łoża, a wreszcie otwarcie wzywał go do zrzeczenia się władzy. Bolesław dysponując posiłkami ruskimi i węgierskimi uderzył na Mazowsze, zdobywając kolejno Kalisz, Gniezno i łęczycę.

2. Proszę podać imiona synów Bolesława Krzywoustego, którzy w latach późniejszych odegrali znaczącą rolę w życiu politycznym Polski.

 Władysław Wygnaniec  Bolesław Kędzierzawy  Mieszko Stary  Henryk Sandomierski  Kazimierz Sprawiedliwy

ZESTAW 2.

1. Proszę podać nazwy miejscowości, które były bezskutecznie oblegane przez wojska niemieckie w 1109 roku.  BYTOM ODRZAŃSKI (gród śląski) – położony w odnogach Odry  GŁOGÓW  Przedpola WROCŁAWIA – Psie Pole

2. Bolesław Krzywousty w 1114 roku zawarł porozumienie z Czechami. Gdzie zostało zawarte i czego dotyczyło?

Porozumienie z Czechami zostało zawarte na Wielkim Zjeździe nad Nysą Kłodzką gzie doszło do spotkania Bolesława Krzywoustego z księciem Czeskim Władysławem oraz jego bratem Ottonem morawskim. Czesi zrzekli się trybutu ze śląska, Bolesław zaś swych roszczeń do Kłodzka.

ZESTAW 3.

1. W 1109 roku Bolesław Krzywousty stoczył rozstrzygającą, zwycięską bitwę w wojnie z Niemcami. Jak nazwano tą bitwę i dlaczego?

Rozstrzygającą, zwycięską bitwę w wojnie z Niemcami Bolesław Krzywousty stoczył na przedpolach Wrocławia. Cesarz niemiecki Henryk V po nieudanych próbach zdobycia Głogowa odrzucił swój plan kierowania swoich wojsk na Poznań, Gniezno i Płock, czyli w stronę dzielnicy Zbigniewa zrażony niepojawieniem się jego stronników. Z pod Głogowa cesarz skierował wojska na Wrocław, a w dalszym planie miał zdobycie stolicy Królestwa Polskiego - Krakowa. Na przedpolach Wrocławia wojska niemieckie poniosły druzgocącą klęskę. Miejsce krwawej bitwy nosi od tamtej pory nazwę PSIE POLE, gdyż jak głosi legenda, wieczorem na pobojowisku pojawiły się watahy psów rozdzierających ciała zabitych rycerzy.

2. Bolesław Krzywousty, posądzony o bratobójstwo, odbył publiczną pokutę i pielgrzymkę. Jakie miejsca były celem pielgrzymki i co dzięki niej zyskał?

Po powrocie Zbigniewa do Polski stosunki między braćmi nie poprawiały się. Zbigniewowi zarzucono przygotowywanie zamach na życie Bolesława. Pod tym pretekstem Bolesław Krzywousty rozkazał go uwięzić i oślepić. Wkrótce Zbigniew zmarł. Wydarzenie to wywołało powszechne oburzenie. Nad Bolesławem zawisła groźba klątwy kościelnej, zawieszenia w prawach monarszych i wygnanie z kraju( taka była kara za bratobójstwo). Bolesław Krzywousty poddał się surowej pokucie, która trwała 40 dni, przez okres Wielkiego Postu. Modlił się, dawał jałmużnę i finansował fundacje kościelne. Odbył pielgrzymkę do węgierskiego ośrodku kultu św. Idziego w Somogyvar i św. Stefana w Szelklsfehervar. Następnie, w pokutnym stroju udał się do Gniezna do grobu św. Wojciecha. Dotarł tam w Wielkim Tygodniu i zgodnie z obowiązującym prawem prosił o rozgrzeszenie. Dzięki odbyciu pielgrzymki Bolesław Krzywousty, pomimo dokonania zbrodni bratobójstwa nie został wydalony z kraju i zyskał sobie przychylność kościoła i możnych.

ZESTAW 4.

1. W 1123 roku Bolesław Krzywousty kończy podbój Pomorza. W tym samym roku podbija jeszcze dwie wyspy. O jakie wyspy chodzi?

Bolesław Krzywousty prowadził walki o podbicie Pomorza w latach 1116 – 1123. 1123 roku podbił On dwie wyspy jak pisze kronikarz: „Bolesław III przeszedł morze i zajął grody”. Chodzi tu o wyspy UZNAM i WOLIN, a być może RUGIĘ.

2. Bolesław Krzywousty tuż po pasowaniu na rycerza odbywa swoją pierwszą wyprawę wojenną. Z kim walczył i jak zakończyła się ta bitwa?

Bolesław Krzywousty był pasowany na rycerza przez swojego ojca Władysława 15 sierpnia 1100 roku w katedrze w Płocku. Piętnastoletni Bolesław wyruszył na czele drużyny ojca z odsieczą oblężonemu przez Pomorzan Santokowi. Tam pokonał napastników.

ZESTAW 5.

1. Po śmierci Władysława Hermana, bracia Bolesław i Zbigniew podzielili Polskę między siebie. Jakie części kraju przypadły Bolesławowi, a jakie Zbigniewowi?

Władysław Herman zmarł w czerwcu 1102 roku. Bracia zgodzili się zachować uzgodniony jeszcze za życia ojca podział kraju: Zbigniew otrzymał:  ziemie Polski północnej  Mazowsze Bolesław otrzymał:  ziemie Polski południowej : ziemie krakowską, sandomierską i Śląsk z ziemią lubuską.

2. Dlaczego do zawarcia małżeństwa ze Zbysławą potrzebna była zgoda papieża? Do zawarcia małżeństwa ze Zbysławą potrzebna była zgoda papieża, gdyż Zbysława była wnuczką ciotki Bolesława, Gertrudy, istniało między nimi pokrewieństwo III stopnia. Ich wspólnym przodkiem był Mieszko II. Tak bliskie pokrewieństwo stanowiło przeszkodę w małżeństwie. Zbysława była córką Świętopełka kijowskiego. Ślub odbył się ok. roku 1103. Małżeństwo to miało zapewnić Bolesławowi poparcie ze strony książąt ruskich w konflikcie z bratem.

ZESTAW 6.

1. Jakiego podstępu użył Henryk V podczas oblężenia Głogowa w 1109 roku? Po nieudanym oblężeniu Bytomia Odrzańskiego cesarz niemiecki Henryk V postanowi zaatakować gród Głogów. Ataku wojska niemieckie dokonały 24 sierpnia 1109 r., a więc podczas uroczystości św. Bartłomieja Apostoła. Atak podczas uroczystego nabożeństwa nie był godny pasowanych na rycerza, którym przecież był cesarz. Głogowianie dali cesarzowi zakładników i posłali posłów o pomoc do Bolesława Krzywoustego. Cesarz przysięgał głogowianom, że po 5 dniach zwróci zakładników bez względu na to, jaka będzie decyzja obrońców grodu. Nie dotrzymał jednak słowa i usiłował wymóc na nich poddanie grodu za zachowanie zakładników przy życiu. Bolesław Krzywousty rozkazał zaś bronić grodu. Los zakładników był okrutny. Cesarz kazał przywiązać ich do machin oblężonych, w przekonaniu, że głogowianie nie podejmą walki. Jednak obrońcy Głogowa przystąpili do odparcia wojsk niemieckich skazują na śmierć własnych synów. Wojska niemieckie zostały odparte.

2. Z kim i kiedy Bolesław zawarł drugi związek małżeński. Jakie korzyści polityczne przyniosło Polsce to małżeństwo?

Drugi związek małżeński Bolesław Krzywousty zawarł ok. roku 1115 z Salomeą, córką Henryka hrabiego Bergu. Małżeństwo to miało wpłynąć na poprawę stosunków czesko – niemieckich.

ZESTAW 7.

1. Komu Bolesław Krzywousty powierzył prowadzenie działalności misyjnej na podbitym Pomorzu? Ile było takich misji, w jakich latach zostały podjęte i jak się zakończyły?

I Pierwsza wyprawa misyjna została powierzona biskupowi Bernardowi Hiszpanowi ( około roku 1123 ) Miała to być wyprawa wstępna mająca zbadać i ocenić sytuację. Pomorzanie jednak wydalili ze swojego kraju misjonarza. II Druga wyprawa wyruszyła z Gniezna w roku 1124. Na jej czele stał Otto – biskup Bambergu. Uczestniczył w niej również kapelan książęcy Wojciech i kasztelan santocki Pawlik. Wyprawa misyjna przechodziła przez Szczecin, Białogard, Wolin i Kołobrzeg. Zyskał dziesiątki tysięcy nowych chrześcijan. Z początkiem 1125 roku powrócono triumfalnie do Gniezna. III Trzecia wyprawa maiła miejsce w roku 1128. Na jej czele ponownie staną Otto bamberski. Miał na celu utrwalenie chrześcijaństwa na Pomorzu.

2. Podaj rodowody ojca i matki Bolesław Krzywoustego. OJCEM Bolesława Krzywoustego był WŁADYSŁAW I HERMAN - młodszy syn Kazimierza Odnowiciela i Dobroniegi Marii – księżniczki kijowskiej

MATKĄ Bolesława Krzywoustego była druga żona Władysława Hermana – KSIĘŻNICZKA CZESKA JUDYTA – córka Bratysława II księcia czeskiego i Adelajdy księżniczki węgierskiej.

BOLESŁAW III KRZYWOUSTY

ZESTAW 8.

1. O czasach panowania Bolesław Krzywoustego dowiadujemy się z kroniki Galla Anonima. Czy kronika ta była pierwszą w dziejach Polski i czy nazwisko Anonim było prawdziwe?

Gall Anonim był autorem najstarszej kroniki polskiej pisanej po łacinie. Nosiła ona tytuł KRONIKA POLSKA. Powstała w latach 1112 – 1116. Gall Anonim był prawdopodobnie benedyktyńskim mnichem pochodzącym z Francji. Anonim - nie jest prawdziwym nazwiskiem. Ponieważ nie znano nazwiska mnicha, który był autorem „Kroniki polskiej” nazwano go ANONIM, czyli nieznany.

2. Podczas panowania Bolesław Krzywoustego, w Polsce zawiązała się opozycja, która została wykryta i stłumiona. Podaj cel ich działalności, kto jej przewodził, kiedy i jak została stłumiona?

Opozycja, która zawiązała się w Polsce w okresie panowania Bolesława Krzywoustego związana była z rodem Awdańców. Z tego rodu wywodził się wychowawca Bolesława wojewoda Skarbimir. Był on jego doradcą i prawą rękom. Awdańcowie reprezentowali politykę antyniemiecką i antyczeską. Dzięki nim powstała Kronika Galla Anonima. W obronie Bolesława Skarbimir stracił oko. Jego sława była tak duża, że Bolesław Krzywousty zaczął się go obawiać. Podjęcie decyzji przez Bolesława o poślubieniu Salomei, księżniczki Bergu, było zwrotem w kierunki czesko – niemieckim. Dlatego też Awdańcowie przeszli do opozycji. Nie chcieli pogodzić się z utratą znaczenia politycznego i pozbawienia ich części stanowisk. Skarbimir wystąpił zbrojnie przeciw księciu Bolesławowi został przez niego pokonany i oślepiony. Taką informacje zanotowano w roczniku krakowskim pod rokiem 1117.

ZESTAW 9.

1. Pod jakim pretekstem Niemcy uderzają na Polskę w 1109 roku? W roku 1107 Bolesław Krzywousty wypędził swojego brata Zbigniewa z kraju. Krzywousty tłumaczył to wystąpieniem brata przeciw Królestwu Polskiemu i nie udzieleniem mu pomocy w walkach o Pomorze. Zbigniew udał się o pomoc do cesarza niemieckiego Henryka V. Henryk V przesłał list to Bolesława Krzywoustego, w którym domagał się od Bolesława uznania się za jego lennika i oddania Zbigniewowi połowy królestwa, dla siebie zaś trybutu 300 grzywien rocznie i 300 ciężkozbrojnych wojowników. W odpowiedzi polski książe Bolesław proponował jedynie dobrowolną pomoc pieniężną lub wojskową dla dobra Kościoła. Stanowczo odmawiał podziału kraju i podporządkowania się władzy cesarz.

To niezadowoliło Henryka V i pod pretekstem obrony praw Zbigniewa uderzył na Polskę w roku 1109.

2. Jakie korzyści osiągnął Bolesław Krzywousty przez złożenie hołdu cesarzowi, Lotarowi? W roku 1135 Bolesław Krzywousty złożył w Merseburgu cesarzowi Lotarowi hołd z Pomorza Zachodniego i Rugii. Fakt ten miał duże znaczenie polityczne.
3. Książe Pomorza Zachodniego Warcisław uznał się lennikiem Bolesława Krzywoustego, ale był silnym księciem i w przyszłości mógł dążyć do oderwania Pomorza do Polski. Ponadto Pomorze Zachodnie pozostawało oddzielną diecezją z siedzibą początkowo w Wolinie, a następnie w Kamieniu. Poprzez złożenie hołdu cesarzowi Lotarowi z Pomorza Zachodniego Bolesław Krzywousty ugruntował swe stanowisko jako pan lenny księcia pomorskiego.
4. Akt złożenia hołdu z Pomorza Zachodniego i Rugii wpłyną również na poprawne ułożenie stosunków Polski z koalicją czesko – węgierską.

ZESTAW 10.

1. W 1122 roku Bolesław Krzywousty zawarł układ z księciem zachodniopomorskim Warcisławem. Czego dotyczył ten układ?

Po zwycięstwie odniesionym nad Niemcami w roku 1109 Bolesław Krzywousty rozpoczął bardzo energiczne starania o przyłączenie Pomorza do Polski. Ostatecznie tereny wschodnie z Gdańskiem stały się częścią państwa polskiego, zaś władca Pomorza Zachodniego Książe szczeciński Warcisław złożył w roku 1122 zawarł z Bolesławem Krzywoustym układ na mocy, którego:  Książe pomorski Warcisław uznał zwierzchnictwo Bolesława, zachowując własną dynastię  Zobowiązał się płacić trybut pieniężny  Zobowiązał się dostarczać posiłków zbrojnych.

2. Przed śmiercią, w 1138 roku, Bolesław wydał akt zwany Testamentem Krzywoustego. Co zawierał i w jaki sposób wpłynął na dalsze losy Polski?

TESTAMENT KRZYWOUSTEGO – zwany również STATUTEM KRZYWOUSTEGO mówił o podziale Polski na dzielnice. Było to pierwsze rozporządzenie regulujące generalnie system dziedziczenia polskiego tronu. Krzywousty miał pięciu synów. Pamiętając walkę z bratem Zbigniewem o rządy w kraju chciał ustrzec swoich synów od takiej sytuacji. Każdy z braci otrzymał swoją dzielnicę. Wprowadzał on również zwierzchnictwo najstarszego syna, który nosił tytuł SENIORA – nad młodszymi, otrzymywał dzielnicę senioralną - obejmującą środkowy pas ziem polskich (od ziemi krakowskiej, łącznie z Krakowem przez ziemie łęczycką, Kujawy, aż do Gdańska); miał sprawować zwierzchnictwo nad Pomorzem i pozostałymi dzielnicami; prowadzić politykę zagraniczną.

Testament Bolesława wbrew pozorom nie dzielił Polski na dzielnice. Tan akt prawny miał zapewnić monarchii polskiej trwały pokój wewnętrzny. Walki o władzę byłyby zbędne, gdyż każdy z juniorów miał możliwość, – jeśli dożyje, na osiągnięcie godności zwierzchniego księcia.

Jednak wola Bolesława Krzywoustego nie wypełniła się. Wkrótce po jego śmierci w 1138 r. między braćmi wybuchły walki, w następstwie, których została obalona władza seniora. Państwo polskie rozpadło się na mniejsze księstwa, a ich władcy często toczyli ze sobą spory i walki. Rozbicie dzielnicowe trwało po