Temat ogólny pracy brzmi: Podstawy prawne ochrony osób i mienia. W ramach tego zagadnienia postaram się omówić pokrótce następujące zagadnienia: Przepisy ogólne dotyczące ochrony osób i mienia skupiając się na ustawie o ochronie osób i mienia, ustawie o ochronie informacji niejawnych, ustawie o ochronie danych osobowych, rozporządzeniach Rady Ministrów. Kolejnymi ważnymi punktami są odpowiedzialność cywilna pracowników ochrony, etyka pracowników ochrony, elementy prawa pracy, oraz rodzaje i zasady funkcjonowania wewnętrznych służb ochrony ich uzbrojenie a także zasady wyposażania i użycia.

1. Podstawy prawne ochrony osób i mienia. Mówiąc o podstawach prawnych ochrony osób i mienia, należy zauważyć, że najważniejszym dokumentem określającym pewne zagadnienia, reguły czy zasady jest Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 roku o ochronie osób i mienia. Ustawa ta opisuje zagadnienia związane z ochroną osób i mienia, określa obiekty, urządzenia a także obszary, które podlegają ochronie obowiązkowej, formułuje zasady tworzenia i funkcjonowania wewnętrznych służb ochrony oraz zasady prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia. Definiuje również kwalifikacje i uprawnienia, które są wymagane dla pracowników ochrony, określa zasady ochrony broni, amunicji, materiałów wybuchowych, uzbrojenia, które są transportowane oraz charakteryzuje funkcje nadzorczą nad ochroną osób i mienia . Bardzo ważnym dokumentem jest także Ustawa z dnia 5 sierpnia 2010 roku o ochronie informacji niejawnych, która odnosi się przede wszystkim do takich aspektów jak zasady ochrony informacji takich, których ujawnienie znacznie zaszkodziłoby interesom i funkcjonowaniu państwa Polskiego. Takich zasad ustawa definiuje 8 i są to zasady: klasyfikowania informacji niejawnych, organizowania ochrony informacji niejawnych, przetwarzania informacji niejawnych, postępowania sprawdzającego, przeprowadzania szkolenia w zakresie ochrony informacji niejawnych, bezpieczeństwa osobowego, działania kancelarii tajnych, zasady bezpieczeństwa teleinformatycznego i przemysłowego . Kolejnym istotnym elementem jest Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych. Ustawia skupia się przede wszystkim na określeniu zasad przetwarzania danych osób fizycznych, na prawach osób fizycznych, których dane są przetwarzane. Ustawa definiuje organy, które zajmują się ochroną danych osobowych, zasady dotyczące przekazywania danych osobowych do państw trzecich, zasady zabezpieczenia danych, zasady rejestracji zabiorów danych osobowych a także skupia się na kompetencjach Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych . Uważam, ze są to najważniejszy informacje dotyczące ogólnego zarysu tego, co określają powyższe ustawy. Przechodząc do rozporządzeń, na samym początku należy zaznaczyć, że jest ich, co nie miara. W swoim referacie omówię tylko kilka z nich a będą to: Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków i sposobu postępowania pracowników ochrony przy użyciu broni palnej oraz Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków i sposobów użycia przez pracowników ochrony środków przymusu bezpośredniego. Pierwsze rozporządzeni dotyczy wszelkich zasad i warunków używania przez pracownika ochrony broni palnej. Jeśli nastąpi użycie broni palnej wówczas pracownik ochrony zobowiązany jest sporządzić pisemny meldunek, który będzie zawierał podstawowe informacje dotyczące zaistniałej sytuacji . Drugie rozporządzenie, które dotyczy użycia środków przymusu bezpośredniego przez pracowników ochrony, określa zasady zastosowania poszczególnych środków przymusu bezpośredniego. Każde podjęcie takich środków musi zostać udokumentowane w ewidencji prowadzonej przez wewnętrzną służbę ochrony lub przedsiębiorcę prowadzącego działalność gospodarczą w zakresie usług ochrony osób i mienia .
2. Odpowiedzialność cywilna pracowników ochrony. Odpowiedzialność cywilna pracowników ochrony jest istotnym elementem w wykonywaniu przez nich odpowiednich czynności. Pracownikowi ochrony zleceniodawca może zarzucić niedbałe wykonywanie swoich czynności, w przypadku, gdy poniesie z tego względu jakiekolwiek szkody. Wówczas, gdy taka sytuacja będzie miała miejsce zleceniodawca może dochodzić roszczeń o naprawę szkody, która została mu wyrządzona i wynikała z niedopełnienia lub nieprawidłowego wypełnienia obowiązków pracownika ochrony . W słowniku prawa cywilnego dochodzenie do takich roszczeń nazywa się odpowiedzialności kontraktową i opiera się w prawie polskim na art. 471 kodeksu cywilnego: „Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi”. Inną bardzo istotną sferą dotyczącą żądań za naprawienie szkody wyrządzonej przez pracownika ochrony jest charakter czynu, czyli nawiasem mówiąc, jeśli dany czyn wyrządzony przez pracownika ochrony jest niedozwolony i bezprawny. Dochodzenie do takiego zadość uczynienia nazywa się odpowiedzialnością deliktową . W polskim prawie cywilnym odpowiedzialność cywilną z tytułu czynów niedozwolonych regulują przepisy art. 415-449 Kodeksu cywilnego. Przepisem fundamentalnym odpowiedzialności deliktowej jest art. 415: „Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia”. Warto zauważyć pewną różnice między tymi reżimami. W odpowiedzialności kontraktowej zadość uczynienia mogą żądać tylko strony danej umowy, natomiast w odpowiedzialności deliktowej roszczeń może domagać się każdy, kto czuje się skrzywdzony i poszkodowany czynem niedozwolonym agencji ochrony czy pracownika ochrony. Uważam, że warto wspomnieć kilka słów na temat odpowiedzialności karnej pracownika ochrony. Otóż pracownik ochrony w przypadku przekroczenia uprawnień lub niedopełnienia obowiązków może zostać poddany karze pozbawienia wolności do lat 5 jak opisuje to Art. 50 ustawy o ochronie osób i mienia, jednakże podstawowym dokumentem regulującym takie kwestie Kodeks karny.
3. Etyka pracowników ochrony. Etyka pracownika ochrony jest bardzo istotnym elementem w funkcjonowaniu jego pracy. Podczas wykonywania wszelkich czynności związanych z ochroną osób i mienia pracownik ochrony musi kierować się zasadami etycznymi. Najważniejszą z zasad, która stanowi fundament zasad etyki jest zasada poszanowani życia i zdrowia człowieka. Życie i zdrowie należy zawsze stawiać na pierwszym miejscu, ponieważ jest to dobro, którego nie można odzyskać. Kolejną ważną etyczną zasadą jest znajomość i poszanowanie prawa. Od pracownika ochrony wymagana jest znajomość pewnych zasad oraz przestrzegania ich, musi wiedzieć co wolno mu robić, a czego się kategorycznie zabrania. Bardzo ważną zasadą jest także zasada uczciwości. Pracownik ochrony wobec swego zleceniodawcy i konkurencji powinien kierować się zasadą uczciwości. Nie powinien przyjmować zleceń, które kolidują z interesami zleceniodawcy i które mogą zagrozić jego bezpieczeństwu, oraz z których może czerpać korzyści kosztem uczciwości wobec swego pracodawcy. Pracownicy ochrony w swojej pracy powinni także kierować się zasadą rzetelności, według której powinni być jak najlepiej przygotowani to wykonywania swoich czynności wobec zleceniodawcy, powinni posiadać niezbędną wiedzę, odpowiednią formę fizyczną, ale także psychiczną oraz powinni przykładac się do swoich obowiązków jak najlepiej potrafią. Istotną zasadą jest zasada profesjonalizmu. Każdy pracownik ochrony wobec zleceniodawcy powinien wykonywać swoje zadania w pełni profesjonalnie, opierać się na najlepszych modelach i wzorcach. Wszelkie czynności nieprofesjonalne mogą zagrażać bezpieczeństwu oraz życiu klienta. Pracownicy ochrony powinni ciągle udoskonalać swoje umiejętności i zdolności, aby ich działania były w pełni profesjonalne. Ostatnią bardzo ważną zasada jest zasada lojalności wobec pracodawcy. W przypadku, gdy pracownik ochrony wejdzie w posiadanie informacji, dokumentów czy innych tego typu rzeczy, które mogłyby zaszkodzić jego zleceniodawcy, pod żadnym pozorem nie może ich nikomu zdradzać ani wykorzystać. Wykonanie zlecenia nie zwalnia pracownika z ujawnienia posiadanych informacji. Ważnymi cechami, którymi powinien odznaczać się dobry pracownik ochrony jest m.in. chęć świadczenia pomocy wszystkim potrzebującym, a nie tylko tym, którzy mu zapłacili. Powinien mieć na uwadze swoje zlecenie, ale powinien także myśleć o zdrowiu i życiu innych ludzi. Ważną cecha jest dyskrecja. Pracownik ochrony słysząc pewne informacje niekorzystne dla innych nie powinien się angażować, chyba że działanie zleceniodawcy będzie niezgodne z prawem. Pracownik ochrony powinien wiedzieć, co to odwaga i męstwo. Musi wiedzieć, że praca wymaga od niego nie raz postawienia życia i bezpieczeństwa innych ludzi ponad własne osobiste dobro. Ważnym elementem jest szczerość i prawdomówność, obiektywizm i bezstronność, poszanowanie wartości narodowych . Pracownik ochrony fizycznej powinien umieć podejmować decyzje w związku z ochroną osób i mienia. Powinien umieć rozgraniczyć normy prawne i naturalne i oraz kształtować swoje sumienie, które w jego pracy jest bardzo ważnym elementem. Kontynuując temat etyki pracowników ochrony należy wspomnieć o użyciu środków przymusu bezpośredniego. Jeżeli jest to możliwe należy przeprowadzić działania bez użycia środków przymusu bezpośredniego mając na uwagę godność i poszanowanie życia i zdrowia ludzi. Jeżeli sytuacja wymaga konieczności użycia takich środków wówczas należy pamiętać, że to jest człowiek i nie należy mu wyrządzać wielkiej krzywdy. Stosując chwyty obezwładniające należy obezwładnić niebezpieczną osobę, ale pod żadnym pozorem nie wolno wyrządzać jej bólu. Celem użycia środków bezpośredniego przymusu i broni nie jest wyrządzenie krzywdy, lecz zapobieżenie dokonania przestępstwa lub czynu zabronionego. Bardzo istotną rzeczą w stosowaniu takich środków jest proporcjonalność i minimalizacja skutków oraz zasada humanitaryzmu. Pracownika ochrony może dotknąć konflikt norm w sytuacjach konfliktowych. Chodzi tutaj o to, że dość często pracownik ochrony musi podjąć decyzje odnoście swego działania. Jeśli chodzi o życie ludzkie, wówczas nie ma wątpliwości i to właśnie ochronę życia i zdrowia ludzkiego należy postawić na pierwszym miejscu, nie zważając na szkody materialne. Jednak istnieje wiele dylematów z którymi muszą zmierzyć się pracownicy ochrony. Takim przykładem może być wypadek drogowy, który napotka konwój przewożący wartości pieniężne o znacznej wartości. Według prawa każdy z nas ma obowiązek udzielenia pomocy ofiarom wypadków, ale z drugiej strony, może być to prowokacyjna pułapka ze strony przestępcy, którego celem są wartości wówczas przewożone. Widać, więc ten konflikt, z jakim muszą zmierzyć się pracownicy ochrony .
4. Elementy prawa pracy Elementami prawa pracy z którymi bezpośrednio styka się pracownik ochrony fizycznej są przede wszystkim obowiązki wynikające z prawa pracy. Pracownik jest zobowiązany do wykonywania swoich czynności starannie i sumiennie, co zgodne jest z zasadą staranności pracowniczej. Przepisy prawa pracy nie skupiają się na zbiorze określonych obowiązków, dotyczą także obowiązku przestrzegania czasu pracy, zasad bhp, porządku w danym zakładzie itd. Prawo pracy reguluje stosunek pracy i podmiotów, określa zasady wynagrodzenia za wykonane usługi i świadczenia, definiuje czas pracy, różnego rodzaju urlopy i zwolnienia a także odnosi się do odpowiedzialności pracowników za niewykonanie obowiązków. Jeśli chodzi o czas pracy to pracownik ochrony ma możliwość wydłużenia dobowego czasu pracy do 24 godzin, jeśli w grę wchodzi ochrona mienia i ludzi. Pracownik ochrony zobowiązany jest pracować w czasie świąt i niedziel, ponieważ ochrona mienia tego wymaga. Kodeks prawa pracy określa, że osoba zajmującą się ochroną mienia i osób nie może powstrzymać się od wykonywania swoich czynności, gdy warunki pracy nie będą odpowiadały przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy, nie może także oddalić się ze swojego miejsca pracy, ani nie wykonać zadania, które wymagać będzie od niego sprawności psychofizycznej a jego stan psychofizyczny nie będzie najlepszy .
5. Wewnętrzne służby ochrony Jeżeli chodzi o temat wewnętrznych służb ochrony, to postaram się omówić ich rodzaje i zasady funkcjonowania oraz uzbrojenie a także zasady wyposażania i użycia. Na początku należy zacząć od przedstawienia pojęcia wewnętrznych służb ochrony. Wewnętrzne służby ochrony według ustawy są to uzbrojone i umundurowane zespoły pracowników przedsiębiorców lub jednostek organizacyjnych powołane do ich ochrony. Wewnętrzne służby ochrony zajmują się ochroną obszarów, obiektów, urządzeń i transportu, które są ważne dla obronności i interesu gospodarczego państwa, a także dla bezpieczeństwa publicznego . Do zakresu wykonywanych zadań i czynności przez wewnętrzne służby ochrony należy także ochrona i zapewnienie bezpieczeństwa osobom, które znajdują się danych obiektach, ochrona ich mienia, konwojowanie mienia, zapobieganie wszelkim działaniom, które mogą naruszyć porządek w danym obiekcie i na jego terenie oraz w przypadkach poważnych przestępstw i naruszeń na terenie obiektu powiadomienie organów ścigania i zabezpieczenie miejsca popełnienia przestępstwa . Mówiąc o rodzajach wewnętrznych służb ochrony to ich struktura zależny od wielkości jednostki i mogą one tworzyć oddziały, pododdziały i samodzielne posterunki. Najważniejsze role w wewnętrznych służbach ochrony pełni szef ochrony, który zajmuje się przede wszystkim opracowaniem planu ochrony, kontrolą i nadzorem nad zadaniami czy też organizacją jednostki. Kolejnym ważnym stanowiskiem jest zastępca szefa ochrony, kolejno dowódca zmiany, starszy wartownik-konwojent, wartownik-konwojent i młodszy wartownik-konwojent. Zasady tworzenia i funkcjonowania wewnętrznych służb ochrony określa ustawa. Organem, który jest upoważniony do wydania zgody na utworzenie wewnętrznych służb ochrony jest właściwy terytorialnie komendant Policji. Warto też zauważyć, że komendant wojewódzki Policji może cofnąć zezwolenie na działalność wewnętrznych służb ochrony, wówczas, gdy nie zostaną spełnione określone warunki, o których mówi ustawa . Wewnętrzne służby ochrony mogą zostać powołane w obiektach, które są wpisane w ewidencję obszarów i obiektów, które podlegają obowiązkowej ochronie i które są prowadzone przez właściwego terytorialnie wojewodę oraz w obiektach, które nie zostały ujęte w ewidencji, lecz których kierownik wystąpił z wnioskiem o utworzenie takich służb, powołując się na ważny interes publiczny. W pierwszej sytuacji, aby powołać wewnętrzne służby ochrony należy umieścić dany obiekt lub obszar w ewidencji, którą prowadzi wojewoda a następnie sporządzić plan ochrony obiektu, który ma podlegać obowiązkowej ochronie i omówienie go z komendantem wojewódzkim właściwym dla danego terenu. Następnie kierownik jednostki danego obiektu, urządzenia czy obszaru w ciągu trzech miesięcy od sporządzenia planu ochrony powołuje wewnętrzne służby ochrony, a wszystko to podlega końcowej kontroli komendanta wojewódzkiego policji oraz komisji, która została do tego powołana. Odwołując się do drugiej sytuacji, to sprawa odbywa się następująco. Kierownik jednostki kieruje do komendanta wojewódzkiego Policji wniosek o utworzenie wewnętrznej służby ochrony na terenie danego obiektu. Komendant wojewódzki Policji po zapoznaniu z planem ochrony wydaje zezwolenie na utworzenie wewnętrznej służby ochrony i wówczas kierownik jednostki powołuje w ciągu trzech miesięcy taką służbę. Bardzo ważną kwestią jest fakt cofania zezwolenia przez komendanta wojewódzkiego Policji na działanie wewnętrznej służby ochrony. Komendant może cofnąć zezwolenie na funkcjonowanie wewnętrznych służb ochrony, jeśli otrzyma taki wniosek od kierownika jednostki, jeśli służba nie zostanie utworzona w określonym czasie, gdy wewnętrzna służba ochrony działa sprzecznie z planem ochrony i gdy niedociągnięcia, które stwierdzono podczas kontroli nie zostały usunięte . Mówiąc o wyposażeniu i uzbrojeniu wewnętrznej służby ochrony to należy powiedzieć, ze pracownicy takich służb są wyposażeni we wszelkie środki przymusu bezpośredniego i broń palną, których liczba jest ograniczona. Mogą posiadać krótką broń palną, długą broń palną, broń gazową, ręczny miotacz gazu i paralizator elektryczny. Funkcjonariusze wyposażeni są także w urządzenia, które umożliwią im łączność bezprzewodową a także bezpieczeństwo, czyli m.in. w kamizelki kuloodporne, hełmy, maski przeciwgazowe, środki transportu. Jeżeli chodzi o umundurowanie pracowników wewnętrznych służb ochrony to umundurowanie służbowe składa się przede wszystkim z kurtki mundurowej krótkiej czarnej lub granatowej, kurtki zimowej o długości ¾, spodni lub spódnicy w kolorze ciemnogranatowym, które będą miały prosty krój, koszul z długim jak i z krótkim rękawem, czapki o typie garnizonowym, czapki zimowej, furażerki, krawata, szalika, pasa i obuwia. Na ubiór specjalny składają się specjalne kurtki odpowiadające wymogom jak i warunkom zewnętrznym, koszule safari, berety, swetry, czapki, pasy, obuwie. Należy podkreślić, że kolor powinien być ciemnogranatowy lub czarny. Należy zauważyć, że wzory umundurowań wewnętrznych służb ochrony są dostosowane do miejsc, w których taka służba pełni się znajduje .

Bibliografia

1. Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz. U. z 1997 r. Nr 114, poz. 740 z późniejszymi zmianami).
2. Ustawa z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz.U. 2010 nr 182 poz. 1228).
3. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. 1997 nr 133 poz. 883 z późniejszymi zmianami).
4. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 listopada 1998 roku w sprawie wewnętrznych służb ochrony ( Dz.U.99.4.31 z późn. zmianami).
5. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 1998 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu postępowania pracowników ochrony przy użyciu broni palnej (Dz.U.98.86.543).
6. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 Nr 24 poz. 141 z późn. zm).
7. Jaroszyński P., Etyka. Dramat życia moralnego, Oficyna Wydawnicza MOST 1993.
8. Szostak A., Pogadanki z etyki, Tygodnik Katolicki “Niedziela”, Częstochowa 1998.
9. Gromski W., Lis M., Marszałkowska-Krześ E., Encyklopedia prawa, C.H. Beck Wydawnictwo Polska, Warszawa 2006.