Nowe wyzwania OBWE

KBWE (a w późniejszym czasie OBWE) niewątpliwie odegrała w przeszłości dużą rolę. Jednym z największych jej osiągnięć była pomoc przy odnalezieniu pomostu pomiędzy Blokami Zachodnim i Wschodnim podczas Zimnej Wojny. Proces KBWE doprowadzając do odwilży w latach 70’ XX wieku znacząco wpłynął na przezwyciężenie dwubiegunowego podziału świata. Współpraca mocarstw przebiegała dzięki wypracowaniu tzw. „trzech koszyków” opisujących kwestie: bezpieczeństwa i granic, gospodarki i społeczeństwa oraz kultury i praw człowieka. Wydarzenia lat 80’ XX wieku doprowadziły do załamania się dialogu.

KBWE (a w późniejszym czasie OBWE) niewątpliwie odegrała w przeszłości dużą rolę. Jednym z największych jej osiągnięć była pomoc przy odnalezieniu pomostu pomiędzy Blokami Zachodnim i Wschodnim podczas Zimnej Wojny. Proces KBWE doprowadzając do odwilży w latach 70’ XX wieku znacząco wpłynął na przezwyciężenie dwubiegunowego podziału świata. Współpraca mocarstw przebiegała dzięki wypracowaniu tzw. „trzech koszyków” opisujących kwestie: bezpieczeństwa i granic, gospodarki i społeczeństwa oraz kultury i praw człowieka. Wydarzenia lat 80’ XX wieku doprowadziły do załamania się dialogu. Mam tutaj na myśli m.in. wprowadzenie stanu wojennego w Polsce czy radziecką interwencję w Afganistanie. Po upadku żelaznej kurtyny wznowiono rozmowy na temat KBWE, zadając sobie pytanie o jej dalszy los. Konferencja funkcjonowała dalej o czym świadczyć może jej transformacja w 1995r. w OBWE. W dobie, gdy działalność OBWE przysłaniają inne organizacje transnarodowe należy się zastanowić jakie zmiany trzeba wprowadzić, by istota wspomnianej już OBWE wzrosła na arenie międzynarodowej. Na tle UE oraz NATO uważana jest jednak za jedno z mniej ważnych pól gry polityki międzynarodowej. Nie należy jednak zapominać, iż OBWE nadal stanowi pomost pomiędzy UE i NATO, a Federacją Rosyjską. Pierwszym i niewątpliwie najważniejszym z wyzwań jakie stoją przed OBWE jest stabilizacja środowiska międzynarodowego. Jako jedyna organizacja skupia tak wiele zróżnicowanych państw. Zaczynając od rozwiniętego Zachodu, kończąc na państwach rozwijających się. Prócz wspomnianej już stabilizacji zagrożonych konfliktami regionów, np. Kaukaz, należy w dalszym ciągu kontynuować rozmowy na temat redukcji broni konwencjonalnej w Europie. Organizacja przeznaczyła już ponad 15 mln Euro na ok. 40 projektów z tym związanych. Dzięki temu zostało zniszczonych wiele bomb, napalmu czy min przeciwpiechotnych. Proces ten powinien być ciągle kontynuowany i rozszerzany, by wzmocnić poczucie bezpieczeństwa. Poprzez swą działalność, OBWE musi pomagać państwom, które dążą do demokracji, bądź poprzez nieudolną władzę oddalają się od wizji tego ustroju. Organizacja powinna więc przekazywać wzorce tym krajom, by szybciej mogły osiągnąć swój cel i przejść na wyższy pułap na arenie międzynarodowej. Pozwoliłoby im to na kandydowanie do większych tworów politycznych jak UE czy NATO. Bardzo dobrym przykładem takiego kraju jest np. Białoruś. Pozostając przy kwestii Białorusi nasuwa się kolejne wyzwanie OBWE. Mianowicie większy nacisk na poszanowanie praw człowieka. Jak powszechnie wiadomo w kraju tym, wymieniony problem nie jest zbytnio przestrzegany. Bez odpowiedniego mechanizmu wspomnianą kwestię będzie bardzo trudno rozwiązać. Jednym z rozwiązań dla OBWE może być rozszerzenie kompetencji obserwatorów, bądź też stworzenie specjalnego zespołu ekspertów, którzy mogliby poprzez odpowiednie mechanizmy nacisku na państwa w bardziej bezpośredni sposób wpływać na kwestie przestrzegania praw człowieka. Należy przy tym ożywić instytucję tej organizacji jaką jest Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka, która to ma swą siedzibę w Warszawie. Inicjatywa ta zasługuje na uwagę i byłaby dużych wymiarów pomocą dla ochrony praw człowieka. Biuro to miałoby monitorować przestrzeganie praw człowieka, informować o operacyjnych aspektach implementacji praw człowieka w strukturze OBWE czy wspierać OBWE w dziedzinie pomocy państwom dążącym do wprowadzenia lub polepszenia przestrzegania praw człowieka na ich terytorium. Sprawą bardzo podobną do poszanowania praw człowieka i działającą na tej samej płaszczyźnie jest monitorowanie wyborów w krajach niestabilnych politycznie, bądź w krajach, w których owe głosowanie może przebiegać w sposób nieuczciwy czy naruszający znamiona sprawiedliwości. Obserwatorzy w wypadku wykrycia zjawiska takiego oszustwa powinni posiadać odpowiednie kompetencje do reagowania w takich przypadkach. Mogłoby to skutkować znaczącym ograniczeniem naciągania władzy oraz zbliżyłoby owe państwa do modelu demokracji występującego w krajach zachodnich. OBWE wspiera również demokrację poprzez włączanie do życia politycznego kobiety, które w wielu krajach są lekceważone pod tym kątem. Należy dalej kontynuować to zjawisko, aby zapobiegać dyskryminacji kobiet w sferach publicznych państwa. Wspieranie takiej inicjatywy znacząco wpływa na pozytywny rozwój gospodarki kraju. Kolejnym problemem, z którym zmierza się OBWE i odnosi sukcesy jest kwestia handlu ludźmi. Organizacja podejmuje konkretne kroki, aby zniwelować, a nawet wyeliminować to zjawisko, o czym świadczyć mogą poszczególne raporty. Wszystkie te przedsięwzięcia gwarantować mają poprawę bezpieczeństwa w swoim obszarze odpowiedzialności i w bezpośrednim sąsiedztwie takim jak np.: Afganistan czy Afryka Północna. Poprzez rozszerzanie współpracy Zachodu z Rosją oraz wzrostu ich wzajemnego zaufania, należy również pamiętać o ważnych problemach, jakie niesie ze sobą XXI wiek. Za najważniejsze można tutaj podać terroryzm czy bezpieczeństwo energetyczne. Sama kwestia terroryzmu opierać się powinna na współpracy z innymi organizacjami oraz wzajemnej pomocy w zwalczaniu tego zagrożenia. Jeżeli chodzi o bezpieczeństwo energetyczne, OBWE musi stale utrzymywać pozytywny dialog państw europejskich z Rosją, od której surowców w dalszym ciągu uzależnionych jest wiele państw Europy. Poprzez swoje działania OBWE powinna zadbać o to, by większe lub mniejsze perturbacje na arenie politycznej nie zagrażały zachwianiem tej gałęzi bezpieczeństwa. Największe pole dla własnej działalności OBWE powinno szukać w dziedzinie społecznej. Poprzez różnorodność państw i modeli gospodarek coraz bardziej ważne dla organizacji stają się takie zagadnienia jak demografia, migracje czy konflikty społeczne. Dzięki lepszemu systemowi społecznemu, który nadzorowałoby OBWE możliwe byłoby zagwarantowanie obywatelom krajów członkowskich najlepszych warunków rozwoju. Sama pomoc organizacji mogłaby obciążyć biedniejsze kraje, które nie radzą sobie z tą kwestią, bądź nie mają odpowiednich środków na realizację celów socjalnych. Do założeń, które organizacja podejmuje śmiało można dodać też cele ekonomiczne, które już OBWE wspiera. Zaliczyć do nich można wspieranie powstawania przedsiębiorstw oraz generowania nowych miejsc pracy, przez co państwo poprawia swoją sytuację, głównie w sferze gospodarczej. W podsumowaniu należy zaznaczyć, iż OBWE powinno położyć nacisk na wzmacnianie postaw niechętnych terroryzmowi, uwzględniając w szczególności ten element w materii regulowania konfliktów na obszarze państw członkowskich, połączony ze wsparciem z innych organizacji międzynarodowych. OBWE powinno też nadal zabiegać o poszanowanie praw człowieka, ale w zmienionych warunkach środowiska międzynarodowego (walka z międzynarodowym terroryzmem i towarzyszące jej kontrowersje działań podejmowanych wobec osób podejrzanych o terroryzm). Dalsze możliwości działania organizacji wymagają kompromisu pomiędzy podmiotami, które mają decydujący wpływ na funkcjonowanie OBWE (głównie UE i NATO). Polityka taka musi być funkcją podporządkowania tych aktorów zasadom wypracowanym w pracach KBWE/OBWE, z jednoczesnym uwzględnieniem nowych zagrożeń i wyzwań bezpieczeństwa europejskiego.