SPIS TREŚCI:

WSTĘP…………………………………………………………………….…….3

1.HISTORIA WPZi B……………………………………………………………3 1.1. Traktat z Maastricht……………………………………………………….3 1.2. Traktat amsterdamski……………………………………………………..4 1.3. Traktat nicejski……………………………………………………….…..4 1.4. Traktat lizboński i przyszłość WPZiB……………………………………4 2. ORGANY WPZiB……………………………………………………….……5 2.1. Rada Europejska………………………………………………………….5 2.2. Rada Unii Europejskiej……………………………………………………5 2.3. Komisja Europejska………………………………………………………6 2.4. Parlament Europejski………………………………………………………7 3. INSTRUMENTARIUM WPZiB………………………………………………7 3.1. Ogólne wytyczne…………………………………………………………7 3.2. Zasady wykonania działań i stanowisk…………………………………..7

ZAKOŃCZENIE…………………………………………………………………8

BIBLIOGRAFIA…………………………………………………………………9

WSTĘP: Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa (WPZiB) stanowi jeden z obszarów działalności Unii Europejskiej, który obejmuje wszelkie dziedziny polityki zagranicznej i ogół kwestii dotyczących bezpieczeństwa Unii, w tym stopniowe określanie wspólnej polityki obronnej, która może prowadzić do wspólnej obrony. Została powołana na mocy traktatu z Maastricht, podpisanego 7 lutego 1992 roku, a następnie rozwinięta przez traktaty z Amsterdamu (1997 r.), z Nicei (2001 r.) oraz z Lizbony (2007 r.). Jej podstawowym zadaniem jest koordynowanie polityki zagranicznej oraz bezpieczeństwa zewnętrznego państw członkowskich Unii Europejskiej w celu ochrony wspólnych wartości, podstawowych interesów, niezawisłości i integralności Unii. Współpracując w jej ramach, państwa członkowskie starają się wspólnie skuteczniej wpływać na globalną politykę i umacniać pozycję Europy na arenie międzynarodowej, dbając o pokój, przestrzeganie praw człowieka i rządów prawa na całym świecie.

1. HISTORIA WPZiB:

1.1. Traktat z Maastricht: Traktat z Maastricht został podpisany jak już wcześniej wspomniałam 7 lutego 1992 r., a wszedł w życie 1 listopada 1993 r. Jego Tytuł V Postanowienia dotyczące wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, artykuł J ustanowił wspólną polityką zagraniczną i bezpieczeństwa, której celami określił: • ochrona wspólnych wartości, podstawowych interesów i niezależności Unii; • umacnianie bezpieczeństwa Unii i jej Państw Członkowskich we wszelkich formach; • utrzymanie pokoju i umacnianie bezpieczeństwa międzynarodowego zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych oraz Aktu Końcowego z Helsinek i celami Karty Paryskiej; • popieranie współpracy międzynarodowej; • rozwijanie oraz umacnianie demokracji i państwa prawnego, a także poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności. WPZiB stanowi wyraz dążeń Unii do podniesienia jej pozycji na świecie, o czym mówi artykuł B, definiujący, że jednym z jej celów jest potwierdzanie swej tożsamości na arenie międzynarodowej, zwłaszcza poprzez realizację wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, obejmującej docelowo określanie wspólnej polityki obronnej, która mogłaby prowadzić do wspólnej obrony. Od wejścia w życie traktatu decyzje w sprawach polityki zagranicznej są podejmowane przez Radę, nie przez państwa członkowskie. W ten sposób ujednolicono zasady funkcjonowania polityki, które do tej pory różniły Wspólnotę i Europejską Współpracę Polityczną. Traktat przyznał także większe uprawnienia Komisji i Parlamentowi Europejskiemu. Dostały one udział w tworzeniu i wykonywaniu WPZiB, choć ograniczony.

1.2. Traktat amsterdamski: Traktat amsterdamski został podpisany 2 października 1997 r., a wszedł w życie 1 maja 1999r. W znaczący sposób zmienił tekst Traktatu o Unii Europejskiej, jednak wprowadził niewiele zmian merytorycznych. Dokonał pogrupowania istniejących przepisów, dzięki czemu całość nabrała przejrzystości. Najważniejsze zmiany w zakresie II filaru, jakie wprowadził to: • nadanie UE możliwości zlecania Unii Zachodnioeuropejskiej misji różnego typu: od zadań humanitarnych i ratowniczych po działania zbrojne; • wprowadzenie wspólnych strategii jako instrumentu WPZiB; • nadanie Radzie Europejskiej kompetencji decydowania o zasadach i ogólnych wytycznych w sprawach wspólnej obronności; • zmiana systematycznej współpracy (jako instrumentu WPZiB) na umacnianie systematycznej współpracy; • ustanowienie wysokiego przedstawiciela do spraw wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa i połączenie go z funkcją Sekretarza Generalnego Rady; • nadanie Radzie Europejskiej kompetencji ustalania wspólnych strategii; • ustanowienie Komórki Planowania i Wczesnego Ostrzegania.

1.3. Traktat nicejski: Traktat nicejski został podpisany 26 lutego 2001 r., a wszedł w życie 1 lutego 2003 r. W zakresie WPZiB wprowadził niewiele zmian, m.in.: • usunięto przepis o tym, że UZE stanowi integralną część rozwojową UE i służy wykonywaniu decyzji UE dotyczących działań wojskowych; • wysoki przedstawiciel uzyskał kompetencje w ramach wzmocnionej współpracy w zakresie WPZiB, które polegają zapewnianiu pełnego poinformowania Parlamentu Europejskiego i państw członkowskich o realizacji wzmocnionej współpracy; • zmiana sposobu wyznaczania specjalnego przedstawiciela, który odtąd jest wybierany kwalifikowaną większością głosów; • dodano możliwość podejmowania decyzji kwalifikowaną większością głosów przy zawieraniu porozumień międzynarodowych, gdy dotyczy to realizacji wspólnego działania lub stanowiska; • nadano Radzie możliwość upoważniania Komitetu Politycznego i Polityki Bezpieczeństwa do decydowania w spraw kontroli politycznej i kierownictwa w zmierzających do zwalczania kryzysu operacjach ustalonych przez Radę;

1.4. Traktat lizboński i przyszłość WPZiB: Traktat lizboński został podpisany 13 grudnia 2007 r. Miał on wejść w życie 1 stycznia 2009 r., jednak z uwagi na odrzucenie go przez Irlandię podczas referendum w 2008 roku i przyjęcie dopiero w roku 2009, ostatnie państwo - Czechy - ratyfikowało go dopiero w listopadzie 2009, w wyniku czego traktat wszedł w życie 1 grudnia 2009. Zniósł on system filarowy, jednak pozostawił WPZiB, wprowadzając w niej duże zmiany: • zobowiązał wszystkie państwa do konsultowania się z pozostałymi w ramach Rady Europejskiej lub Rady UE przed podjęciem jakichkolwiek działań na arenie międzynarodowej lub zaciągnięciem wszelkich zobowiązań, które mogłyby wpłynąć na interesy Unii; • ustanowił zbiorową samoobronę: w przypadku zbrojnej napaści na którekolwiek z państw UE, pozostałe mają obowiązek udzielenia pomocy i wsparcia przy zastosowaniu wszelkich dostępnych im środków;

• wysokiemu przedstawicielowi ds. WPZiB traktat nadał bardzo silną pozycję: • przewodniczy on unijnej polityce zagranicznej; • jego wybór jest przeprowadzany większością kwalifikowaną przez Radę Europejską za zgodą przewodniczącego Komisji (może być odwołany tą samą drogą); • jest on przewodniczącym Rady do Spraw Zagranicznych i jednym z wiceprzewodniczących Komisji, gdzie jego funkcja ma być połączona z Komisarzem ds. Stosunków Zewnętrznych • został on włączony do obrad Rady Europejskiej;

2. ORGANY WPZiB:

2.1. Rada Europejska:

Jest najważniejszym organem Unii Europejskiej, będącym spotkaniami głów i rządów państw członkowskich oraz przewodniczącego Komisji. Powstała ona z nieformalnych spotkań głów państw EWG, odbywających się od 1974 r. Status formalnoprawny uzyskała na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego w 1987 r., a w 1993 r. przepisami w Traktacie o Unii Europejskiej stała się organem unijnym. Początkowo miała się zbierać dwa razy do roku, a zgodnie z decyzją podjętą w Sewilli 26 czerwca 2002 r. spotyka się na rutynowych spotkaniach cztery razy do roku, a jeśli zajdzie potrzeba, także na nadzwyczajnych. W jej skład wchodzą szefowie państw lub rządów Państw Członkowskich, jak również jej przewodniczący oraz przewodniczący Komisji. W jej pracach uczestniczy także wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Jej obradom przewodniczy państwo aktualnie sprawujące urząd prezydencji. Decyzje podejmuje na zasadzie konsensusu, o ile Traktaty nie stanowią inaczej. Jej zadaniem jest nadawanie Unii impulsów do rozwoju oraz określanie kierunków politycznych, w jakich Unia będzie się rozwijać. Rada Europejska ustala zasady i ogólne wytyczne, jakimi będzie się kierować WPZiB. Do kompetencji Rady Europejskiej należy również mianowanie wysokiego przedstawiciela Unii do spraw WPZiB; może ona również zakończyć jego kadencję. W przypadku zajścia takiej potrzeby, przewodniczący Rady Europejskiej może zwołać nadzwyczajne posiedzenie Rady Europejskiej w celu określenia strategicznych kierunków polityki Unii w obliczu takiej sytuacji.

2.2. Rada Unii Europejskiej: Rada Unii Europejskiej w zakresie WPZiB pełni funkcje określania polityki i koordynacji. Składa się z przedstawicieli szczebla ministerialnego państw członkowskich (po jednym z każdego), którzy mają upoważnienie do zaciągania zobowiązań w imieniu rządu ich państwa. W ramach Rady funkcjonują Rada do Spraw Ogólnych i Rada do Spraw Zagranicznych. Rada do Spraw Ogólnych ma za zadanie zapewniać spójność prac różnych składów Rady. Przygotowuje także posiedzenia Rady Europejskiej i zapewnia ich ciągłość, w powiązaniu z przewodniczącym Rady Europejskiej i Komisją. Do zadań Rady do Spraw Zagranicznych należy opracowywanie działań zewnętrznych Unii na podstawie strategicznych kierunków określonych przez Radę Europejską oraz zapewnianie spójności działań Unii. Posiedzenia Rady zwołuje jej przewodniczący, z własnej inicjatywy lub na wniosek jednego z członków Rady albo Komisji. Spotkania odbywają się zazwyczaj raz na miesiąc. Decyzje w Radzie są na ogół podejmowane kwalifikowaną większością głosów, jeżeli Traktaty nie stanowią inaczej. Jeżeli przyjęcie uchwały wymaga zwykłej większości, Rada stanowi większością członków wchodzących w jej skład. Jeżeli jakieś państwo wstrzyma się od głosu, nie stanowi to przeszkody w przyjęciu uchwały, która wymaga jednomyślności. Posiedzenia Rady są jawne, kiedy obraduje i głosuje ona nad projektem aktu prawodawczego. Prezydencja Rady Unii Europejskiej nie stanowi instytucji Unii Europejskiej. Od wejścia w życie Traktatu lizbońskiego ma ona bardzo niewielkie kompetencje, a jej znaczenie jest głównie honorowe. Urząd prezydencji (z wyjątkiem Rady do Spraw Zagranicznych) sprawują wszystkie państwa członkowskie. Reprezentant w Radzie Europejskiej państwa pełniącego urząd prezydencji może zastępować przewodniczącego Rady Europejskie.

2.3. Komisja Europejska: Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa jest jedyną dziedziną, w której Komisja nie reprezentuje Unii na zewnątrz. W wielu kwestiach pełni ona jedynie funkcje pomocnicze. Przewodniczący Komisji wchodzi w skład Rady Europejskiej; jeżeli wymaga tego porządek obrad, może mu towarzyszyć inny członek Komisji. Jednym z jej wiceprzewodniczących jest wysoki przedstawiciel UE ds. WPZiB, który jako jedyny spośród nich nie jest mianowany przez przewodniczącego Komisji. W ramach swoich zadań i kompetencji w zakresie WPZiB Komisja: • zapewnia spójność różnych dziedzin działań zewnętrznych Unii (wraz z Radą i przy wsparciu wysokiego przedstawiciela); • prowadzi rokowania z państwami trzecimi. Robi to w konsultacji ze specjalnym komitetem wyznaczonym przez Radę; • przed podjęciem rokowań z państwami trzecimi przedstawia swoje zalecenia Radzie, która upoważnia ją do ich rozpoczęcia. Wraz z Radą jest również odpowiedzialna za zapewnienie zgodności umów z wewnętrznymi politykami i zasadami Unii; • regularnie składa specjalnemu komitetowi i Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie z postępu w rokowaniach; • może wnioskować do Rady o przyznanie pomocy finansowej państwu trzeciemu, jeżeli sytuacja tego wymaga; • może wystąpić do Trybunału Sprawiedliwości o opinię w sprawie zgodności przewidywanej umowy międzynarodowej z traktatami; • nadzoruje utrzymywanie stosunków z organami Organizacji Narodów Zjednoczonych;

2.4. Parlament Europejski: Parlament Europejski posiada funkcje głównie prawodawcze, kontrolne i doradcze. Jego kompetencje: • on debatę o postępach w realizacji WPZiB, w tym WPBiO; • wraz z Radą poprzez rozporządzenia określa ramy realizacji j; • wysoki przedstawiciel UE ds. WPZiB musi się z nim regularnie konsultować w zakresie głównych aspektów i podstawowych opcji WPZiB oraz WPBiO; • jest informowany przez wysokiego przedstawiciela o rozwoju WPZiB oraz WPBiO; • jego poglądy muszą być uwzględniane przez wysokiego przedstawiciela przy decydowaniu o polityce zagranicznej i bezpieczeństwa; • może kierować do Rady i do wysokiego przedstawiciela pytania lub formułować pod ich adresem zalecenia odnośnie WPZiB; • przyjmuje środki potrzebne do realizacji działań UE w zakresie współpracy gospodarczej, finansowej i technicznej, w tym pomocy w szczególności finansowej, z państwami trzecimi innymi niż kraje rozwijające się; • jest natychmiast i w pełni informowany na wszystkich etapach procedury zawierania umowy międzynarodowej; • może wystąpić do Trybunału Sprawiedliwości w sprawie zgodności przewidywanej umowy międzynarodowej z traktatami; • Rada musi się z nim konsultować z przypadku zawierania umów formalnych dotyczących systemu kursów wymiany euro w stosunku do walut państw trzecich.

3. INSTRUMENTARIUM WPZiB:

3.1. Ogólne wytyczne:

Od czasów traktatu z Maastricht ogólne wytyczne dla Unii określa Rada Europejska. Traktat amsterdamski do wcześniejszych jej kompetencji, dotyczących decydowania w sprawach politycznych, dodał także kwestie wspólnej obronności. Sprawiło to, iż WPZiB otrzymała bardziej dynamiczny charakter, gdyż głowy państw Unii mogą ustalać kierunki rozwoju działalności dyplomatycznej, a nie tylko podejmować działania wobec zaistniałych wydarzeń, jak to miało miejsce za czasów EWP. Na podstawie wytycznych, ustalonych przez Radę Europejską, Rada UE podejmuje decyzje służące określeniu i wprowadzaniu w życie WPZiB.

3.2. Zasady wykonania działań i stanowisk:

Przed podjęciem jakichkolwiek działań na arenie międzynarodowej lub zaciągnięciem wszelkich zobowiązań, które mogłyby wpłynąć na interesy Unii, każde państwo musi konsultować się z pozostałymi w ramach Rady Europejskiej lub Rady. Państwa w ten sposób, poprzez zbieżne działania, zapewniają możliwość realizacji przez Unię jej interesów i wartości na arenie międzynarodowej. Wszelkie placówki dyplomatyczne i konsularne państw członkowskich oraz delegatury Unii w państwach trzecich i na konferencjach międzynarodowych, a także ich przedstawicielstwa w organizacjach międzynarodowych również muszą współpracować ze sobą tak, aby zapewnić poszanowanie i wykonanie decyzji określających stanowiska i działania. Umacniają one współpracę, wymieniając informacje i dokonując wspólnych ocen. Ponadto do określania polityk Unii przyczynia się także Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa, który wydaje opinie dla Rady. Zajmuje się on również wprowadzaniem w życie uzgodnionych polityk i sprawuje pod kierunkiem Rady i wysokiego przedstawiciela, kontrolę polityczną i kierownictwo strategiczne nad operacjami zarządzania kryzysowego.

   ZAKOŃCZENIE:

Traktat z Maastricht jako jeden z instrumentów działania Unii wymienił systematyczną współpracę, co traktat amsterdamski zmienił na umacnianie systematycznej współpracy. W kwestii praktycznego umacniania współpracy Traktat o Unii Europejskiej zawiera przepisy nakazujące państwom członkowskim do aktywnego, solidarnego i lojalnego poparcia bez zastrzeżeń polityki zewnętrznej i bezpieczeństwa Unii. Są one zobowiązane do działania na rzecz umacniania współpracy i powstrzymywania się od działań, które mogłyby zaszkodzić skuteczności siły Unii. Informują się wzajemnie na forum Rady UE i uzgadniają tam kwestie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, by przez zgodne działania zapewnić jak największy wpływ Unii na bieżące wydarzenia. Rada Europejska lub Rada określa wspólne podejście Unii, wysoki przedstawiciel i ministrowie spraw zagranicznych państw członkowskich koordynują swoją działalność w Radzie.

LITERATURA:

1. R. Zięba: Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa Unii Europe, Warszawa 2007.
2. M. Tałasiewicz: Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa, Warszawa 2004.
3. B. Chmiel: Instytucjonalizacja Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa UE, Wrocław 2004.
4. http://pl.wikipedia.org/wiki/Wsp%C3%B3lna_polityka_zagraniczna_i_bezpiecze%C5%84stwa pobrano [12.12.11r.]
5. http://eup.wse.krakow.pl/?page_id=104 pobrano [12.12.11r.]