Mediacje i negocjacjie

Konflikty i różnica zdań są obecne w naszym życiu, stanowią one integralną jego część, ujawniają się na różnych poziomach tj. są obecne w życiu wewnętrznym człowieka, pojawiają się także w relacjach z innymi ludźmi. Konflikt poza aspektem nieuchronności zawiera aspekt inności, różnicy czy sprzeczności. W kontaktach międzyludzkich konflikty są zjawiskiem normalnym, mogą dotyczyć różnic celów, dróg do osiągnięcia celów, potrzeb, oczekiwań, rozbieżności interesów lub przekonań stron, że ich aktualne dążenia nie mogą być realizowane jednocześnie.

Konflikty i różnica zdań są obecne w naszym życiu, stanowią one integralną jego część, ujawniają się na różnych poziomach tj. są obecne w życiu wewnętrznym człowieka, pojawiają się także w relacjach z innymi ludźmi. Konflikt poza aspektem nieuchronności zawiera aspekt inności, różnicy czy sprzeczności. W kontaktach międzyludzkich konflikty są zjawiskiem normalnym, mogą dotyczyć różnic celów, dróg do osiągnięcia celów, potrzeb, oczekiwań, rozbieżności interesów lub przekonań stron, że ich aktualne dążenia nie mogą być realizowane jednocześnie. Istnieje szereg sposobów konstruktywnego rozwiązywania konfliktów. Mediacje i negocjacje to jedne ze sposobów rozwiązywania sytuacji spornych. Termin „negocjacje” pochodzi od łacińskiego rzeczownika „negotiatio” , który to oznacza zajmowanie się handlem. Etymologiczne znaczenie terminu „negocjacje” oddaje także inne polskie słowo, a mianowicie targowanie się. Według Robert A. Rządca i Paweł Wujec negocjacja „To sposób uzyskania od innych tego, co chcemy. To dwustronny proces komunikowania się, którego celem jest osiągnięcie porozumienia, a więc podjęcie wspólnej decyzji o przyszłym działaniu w sytuacji, gdy przynajmniej niektóre interesy zaangażowanych stron są konfliktowe" . O negocjacjach można mówić wówczas, gdy spełnione są dwa warunki. Po pierwsze, przynajmniej niektóre interesy stron uczestniczących w rokowaniach są ze sobą sprzeczne. Bez konfliktu interesów nie ma motywu do prowadzenia rokowań. Po drugie, przynajmniej niektóre interesy stron są ze sobą zgodne. Bardzo rzadko zdarzają się sytuacje, kiedy to wszystkie interesy stron są ze sobą sprzeczne. Przeważnie istnieją jakieś korzyści, które strony mogą wspólnie wypracować na drodze rokowań. Takim wspólnym interesem może być między innymi sam fakt uniknięcia długotrwałego, kosztownego procesu sądowego lub w innych sytuacjach zaniechanie konfliktu zbrojnego. Podsumowując negocjacje, to proces, w którym ludzie z różnymi lub nawet przeciwstawnymi potrzebami mogą osiągnąć porozumienie, które satysfakcjonuje wszystkie zaangażowane w konflikt strony. Kolejnym sposobem rozwiązywania problemów są mediacja to zaangażowanie się w konflikt neutralnej i bezstronnej osoby trzeciej ,której zadaniem jest asystowanie stronom i wspomaganie ich w osiągnięciu obopólnie akceptowanego porozumienia. Mediacja nie jest formą poradnictwa czy też terapii ani też nie jest z założenia nastawiona na wychowywanie stron konfliktu. Efekty postępowania mediacyjnego mają jednak charakter zarówno terapeutyczny jak i wychowawczy. Mediacja ma pomóc stronom w osiągnięciu obustronnie korzystnego rozwiązania. Polega na dogłębnym i wnikliwym rozważeniu wszelkich przyczyn konfliktu oraz kreatywnym poszukiwaniu rozwiązań satysfakcjonujących obie strony. Mediacja gospodarcza może znaleźć zastosowanie zarówno w konfliktach wewnętrznych jak i zewnętrznych. Przez konflikty wewnętrzne rozumie się konflikty pomiędzy organami spółek, na przykład pomiędzy zarządem a radą nadzorczą, zarządem a pracownikami. Z kolei konflikty zewnętrzne to konflikty powstałe zarówno w momencie tworzenia stosunków prawnych, zawierania umów, jak i problemów z wykonaniem kontraktów.
Mediacja i negocjacje pozwalają na to by jej uczestnicy mieli bezpośredni wpływ na rozwiązanie konfliktu oraz podejmowanie decyzji o formie zadośćuczynienia czy współdecydowania w swojej sprawie, przedstawienia faktów z własnej perspektywy przez każdą ze stron sporu, wyrażania swoich uczuć, odczuć przez wszystkie strony konfliktu, zamianę walki między uczestnikami sporu na działania mające na celu rozwiązanie wspólnego problemu. Oprócz licznych podobieństw między mediacjami a negocjacjami występują także dość istotne różnice. Fakt uczestnictwa mediatora w sposób istotny zmienia strukturę i samą dynamikę negocjacji. Już sama jego obecność powoduje: skłanianie stron do obiektywizowania własnych twierdzeń, precyzowanie, czasem również do przewartościowania swoich żądań. Obecność mediatora to również wsparcie dla strony w różnej formie m.in.: -przez zadawanie pytań, które pomagają stronom uporządkować własne oczekiwania -pozwalają one dotrzeć stronom elementy, których wcześniej nie zauważyły

Mediator może także: -sondować zbieżność ich interesów oraz ich skłonność do ustępstw w ramach spotkań wspólnych i indywidualnych -porządkować oraz ukierunkować rozmowę -zachęcać strony do poszukiwania kreatywnych rozwiązań problemu. Ze względu na postępującą instytucjonalizację mediacji, różnice między mediacjami a negocjacjami są coraz bardziej wyraźne. Negocjacje są na ogół rozpoczynane spontanicznie i całkowicie dobrowolnie, natomiast obowiązek mediacji coraz częściej wynika z zobowiązań umownych, podejmowanych jeszcze przed zaistnieniem sporu lub też postanowienia sądu, czy też z przepisów prawa. Z metodami negocjacji i mediacji spotykamy sie w życiu codziennym ale i w życiu państwa na tym etapie jedną z prowadzonych negocjacji są negocjacje międzynarodowe jest to proces rozwiązywania sporu międzynarodowego, lub innej sytuacji zagrażającej pokojowi, środkami pokojowymi innymi niż procedura sądowa czy arbitraż, z zamiarem osiągnięcia przez zainteresowane strony większego wzajemnego zrozumienia, poprawy stosunków, pogodzenia się lub rozwiązania sporu. Państwa negocjowały ze sobą od zarania wojen. Podobnie jak wojny, negocjacje są tylko jednym z instrumentów osiągania celów polityki zagranicznej, który może być wykorzystany zarówno w dobrych, jak i złych intencjach. Mogą one zapobiec użyciu siły, przerodzeniu się sporu w wojnę lub ograniczyć skalę konfliktu, ale mogą również wzmóc wrogość, wzmocnić agresora, dać mu czas na przygotowanie ataku. Współczesne negocjacje międzynarodowe toczą się na wielu różnych forach, wg rozmaitych procedur. Stają się one coraz bardziej złożone, a ich formy i funkcje ewoluują, aby sprostać zmieniającym się potrzebom gwałtownie powiększającej się społeczności międzynarodowej i ilości negocjowanych zagadnień. Niegdyś spór międzynarodowy był uważany za wewnętrzną sprawę zwaśnionych państw. Współcześnie jest inaczej: spory i konflikty międzynarodowe, zwłaszcza te zagrażające międzynarodowemu pokojowi i bezpieczeństwu, są traktowane jako problem całej społeczności międzynarodowej. Negocjacja sugeruje zastosowanie różnych środków rozwiązywania sporów, jednak z wyłączeniem sposobów sądowych. Wyroki sądowe mają inny charakter niż wynegocjowane porozumienie. Negocjacje międzynarodowe są obecnie uważane za najważniejszy środek pokojowego rozwiązywania sporów i konfliktów, który obok jednostronnych działań państw może przyczynić się do większej stabilizacji systemu międzynarodowego i uczynienia go bardziej przewidywalnym. System negocjacji międzynarodowych staje się coraz bardziej autonomiczny. Wprawdzie negocjacje mogą być zainicjowane wyłącznie na podstawie suwerennej woli stron, ale gdy już zaistnieją — stają się w pewnym stopniu niezależne od tej woli i państwo kontynuuje rokowania również z powodu gry interesów, wpływu obserwatorów itp. W ramach systemu negocjacje międzynarodowe zyskują dwa wymiary: 1) są kontynuacją polityki zagranicznej państwa; 2) stają się częścią systemu negocjacji międzynarodowych, który rządzi się własnymi prawami i dynamiką. Główną funkcją zarówno pojedynczych negocjacji, jak i całego ich systemu ma być służenie interesom zaangażowanych w nie stron. Rozwój negocjacji międzynarodowych może się wydawać spontanicznym i niekontrolowanym procesem. Nie istnieje bowiem żadne gremium, które zdecydowałoby, w jaki sposób należy prowadzić nowe negocjacje. Innowacje w procesie negocjacji są zatem wprowadzane każda zmiana jest odpowiedzią na aktualne potrzeby stron. Poza pozorną spontanicznością istnieje logika obiektywnego rozwoju międzynarodowego, który odgrywa dominującą rolę w kształtowaniu zmian we wszystkich sferach stosunków międzynarodowych. Dotyczy to również sfery negocjacji międzynarodowych. Ogromna liczba i różnorodność negocjacji międzynarodowych podejmowanych w ostatnich latach w sposób naturalny stwarza pragnienie skoncentrowania wysiłków na żywotnych kwestiach, które bez zwłoki powinny zostać rozwiązane. Wymaga to zbudowania hierarchii problemów, które należy rozwiązać w drodze negocjacji międzynarodowych. Celem rozwinięcia takiej hierarchii jest stworzenie środowiska pozwalającego uniknąć sytuacji, w której z powodu istniejącej współzależności problemów niepowodzenie negocjacji w kwestii o niższym znaczeniu wpłynie negatywnie na wyniki negocjacji stojących wyżej w tej hierarchii. Jednak stworzenie uniwersalnie akceptowanej hierarchii zagadnień w negocjacjach międzynarodowych jest bardzo skomplikowane. Wystarczy np. zauważyć, że samo pojęcie racjonalności czy irracjonalności działania jest ściśle związane z obyczajem i kulturą różnych nacji, różnorodnymi kulturami politycznymi, tradycjami itp. (religia). Ponadto nasilająca się wielopłaszczyznowość, symultaniczność i współzależność negocjacji niesie ryzyko zbyt fragmentarycznego ich postrzegania. Np. kraj zaangażowany równocześnie w wiele procesów negocjacyjnych może być gotów stracić na jednym polu, mając świadomość zyskania na innym. Postronnemu obserwatorowi tylko jednych negocjacji, nieświadomemu istnienia powiązań między interesami państwa zaangażowanymi w odrębnych procesach negocjacyjnych, działanie takie może się wydać nieracjonalne. W oparciu o wspólne interesy ludzkości rośnie potrzeba stabilizacji, regulowania stosunków międzynarodowych i większej przewidywalności zachowań państw w polityce zagranicznej i systemie międzynarodowym jako całości. Negocjacje międzynarodowe nie są tu wyjątkiem. Stanowią specyficzny instrument rozwiązywania lub kierowania różnymi problemami w stosunkach międzynarodowych. Skuteczność tego instrumentu zależy od priorytetów w narodowej polityce zagranicznej poszczególnych państw, ucieleśnionej w ich stanowiskach negocjacyjnych. Im bardziej te wąskie interesy narodowe dają się podporządkować wspólnym interesom społeczności międzynarodowej — tym większe jest prawdopodobieństwo skutecznych negocjacji. Mediacja i negocjacje uczą rozwiązywania sporów bez przemocy, jednocześnie dają możliwość zrozumienia własnych czynów, uczą odpowiedzialności, uwrażliwiają na uczucia i prawa drugiego człowieka .