1.Wyjaśnić (opisać) co rozumie się przez bezpieczeństwo jako stan, proces oraz zarazem stan i proces. Bezpieczeństwo, jak każde pojęcie o szerokim zakresie, ma charakter wielowymiarowy. Bezpieczeństwa jako stan : niezagrożenia, spokoju, pewności, wolności od zagrożeń, ataku. Bezpieczeństwo jako proces: stan bezpieczeństwa i jego organizacja podlegają dynamicznym zmianom stosownie do naturalnych zmian uwarunkowań bezpieczeństwa; oznacza ciągłą działalność jednostek, społeczności lokalnych, państw czy organizacji międzynarodowych w tworzeniu pożądanego stanu bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo jako stan i proces : stan uzyskany w rezultacie odpowiednio zorganizowanej obrony i ochrony przed wszelkimi zagrożeniami militarnymi i niemilitarnymi, tak zewnętrznymi jak i wewnętrznymi, przy użyciu sił i środków pochodzących z różnych dziedzin działalności państwa a jednocześnie proces obejmujący różnorodne środki, gwarantujące trwały, wolny od zakłóceń byt i rozwój narodowy państwa, w tym obronę państwa jako instytucji politycznej oraz ochronę jednostek i całego społeczeństwa, ich dóbr i środowiska naturalnego, przed zagrożeniami, które w znaczący sposób ograniczają jego funkcjonowanie. 2.Wymienić i scharakteryzować źródła wiedzy o bezpieczeństwie państwa (narodowym).

• Niccolo Machiavelli – „Książę” i „Rozważania nad pierwszym dziesięcioksięgiem historii Rzymu Liwiusza” – Zdaniem Niccolo Machiavellego na los jednostek i narodów miały wpływ dwa czynniki: Fortuna i Witru. Pierwszy z nich może być pojmowany jako przeznaczenie: wydarzenia nieprzewidywalne, pozostające poza kontrolą człowieka. Witru to przeciwieństwo Fortuny; odnosi się do aktywności życiowej jednostki ludzkiej. Machiavelli w swoich analizach dotyczących form rządów skupił się na czynniku drugim. Wg niego władca miał być przede wszystkim skuteczny i odnosić sukcesy. W odniesieniu do skuteczności władcy jego moralność ma znaczenie drugorzędne. Człowiek, zdaniem włoskiego myśliciela jest z natury zły i kieruje się przede wszystkim chciwością. Tym, niemniej może zostać dobra nauczony, o ile jest właściwie kształtowany. “Właściwe kształtowanie” zaś, to nic innego jak budzenie lęku. Strach ma być bardziej trwałą podstawą budowania porządku w społeczeństwie niż miłość do władcy. Łaska ludu jest bowiem zmienna, a strach pozostaje.

• Konwencja Konstytucyjna Stanów Zjednoczonych (28.05 – 17.09.1787) – której wynikiem prac jest obowiązująca konstytucja USA.

• Andrzej Frycz Modrzewski – „O poprawie Rzeczypospolitej” – „O poprawie Rzeczypospolitej” jest dziełem obejmującym całość najważniejszych reform ustrojowych koniecznych do wprowadzenia, jeśli mają być wykonane historyczne zadania pokolenia, które po raz pierwszy w dziejach miało dane stworzyć państwo naprawdę już nowożytne. W kolejnych księgach pisarz mówi: „O obyczajach”, „O prawach”, „O wojnie”, „O kościele”, „O szkole”. Modrzewski zdając sobie sprawę z tego, że osiągnięcie reform państwowych w szesnastowiecznej Polsce było możliwe jedynie poprzez króla i szlachtę, tym właśnie zadedykował swoje dzieło. Autor wykazał tu elitom rządzącym konieczność reform, a zarazem sposób ich przeprowadzenia. Modrzewski w swoim dziele występuje przeciw przywilejom rodowym wynikającym z pochodzenia szlacheckiego – szczególnie przy obsadzaniu wysokich stanowisk państwowych. Decydującym momentem powinna tu być przydatność samej osoby do zajmowania danego stanowiska, jej mądrość, wiedza i uczciwość. Najbardziej gwałtownie występował przeciw nierówności prawa karnego. Żądanie zrównania wszystkich obywateli wobec prawa przewija się wielokrotnie przez cały traktat. W dwóch ostatnich` księgach Modrzewski domagał się zarówno pewnych zmian wewnątrz kościoła, jak i uregulowania wzajemnego stosunku kościoła i państwa w celu całkowitego uniezależnienia od papieża i jego legatów, reprezentujących interesy obce, często wręcz sprzeczne z interesami Polski.

• Carl von Clausewitz – „O wojnie” – Pokazał on wojnę jako wielką sferę działania społecznego i politycznego, którą od innych form działalności ludzkiej odróżnia legitymizowanie używania zamierzonej przemocy do osiągania celów politycznych. Podstawą teorii Clausewitza były wzajemne relacje między niewymiernymi czynnikami moralnymi (psychologią ludzką) a przeliczalnymi czynnikami fizycznymi w wojnie. Siły moralne uważał Clausewitz za jeden z najważniejszych, nie podlegających logicznej kalkulacji czynników wojny. Naturę wojny determinuje polityka, toteż okoliczności polityczne kształtują (lub powinny kształtować) jej strategię. Clausewitz sformułował sławną myśl, najczęściej cytowaną z całego dzieła: „wojna nie jest niczym innym, jak dalszym ciągiem polityki przy użyciu innych środków”. Z charakteru wojny jako narzędzia, w ujęciu Clausewitza, wynikają cele wojny: zmuszenie przeciwnika do wykonania naszej woli, a nie (jak wielokrotnie podkreślał) zniszczenie jego armii lub zasobów. Z tego charakteru wojny wywodził jej cele: polityczne i militarny. Pierwszy osiąga się przez rozwiązania polityczne i jest nim zmuszenie przeciwnika do wykonania naszej woli; w wojnie osiąga się go przez realizację celu militarnego przez armię; ale przy realizacji militarnych celów wojny nie można tracić z pola widzenia jej zasadniczego celu politycznego, dlatego działania militarne, a zwłaszcza strategia i jej realizacja, powinny znajdować się pod kontrolą kierownictwa politycznego. Doktryna strategiczna Clausewitza najczęściej była odczytywana jednostronnie, zwłaszcza przez niemieckich autorów doktryn woj. okresu wilhelmińskiego i nazistowskiego; eksponowano koncepcję „absolutnej wojny” i zasadę silnego, krótkotrwałego skupionego uderzenia jako najskuteczniejszego sposobu realizacji jej militarnego celu.

3. Scharakteryzować zmienność, nieprzewidywalność i zaskoczenie jako podstawowe uwarunkowania bezpieczeństwa państwa. Przez uwarunkowania bezpieczeństwa narodowego Polski można rozumieć względnie stałe czynniki mające podstawowy, bądź istotny wpływ na charakter polskiego bezpieczeństwa narodowego. Wynikają one z natury świata i życia społecznego, miejsca Polski na Ziemi, historii i tradycji, charakteru współczesnych zagrożeń oraz aktualnego stanu polskiej państwowości, a także stanu organizacji bezpieczeństwa międzynarodowego. Zmienność, nieprzewidywalność i zaskoczenie stanowią podstawowe uwarunkowania bezpieczeństwa wynikające z natury świata, jego przyrody i z kolei życia społecznego, w których ciągły ruch, będący fundamentalnym atrybutem świata, powoduje nieuchronne zmiany, niemożliwe do „przewidzenia”. W odniesieniu do bezpieczeństwa Polski, wpływ warunków – atrybutów zmienności, nieprzewidywalności i zaskoczenia można sprowadzić do trzech podstawowych hipotez. Pierwsza to konieczność traktowania bezpieczeństwa narodowego jako dynamicznego procesu podlegającego nieustannym zmianom, w którym to procesie „poleganie na laurach” prowadzi nieuchronnie do tragedii. Druga to konieczność traktowania wszelkich hipotez, przepowiedni i proroctw oznajmujących status quo lub odnoszących się do przyszłości nie tylko za prawidłowe, ale groźne dla bezpieczeństwa Polski, gdyż rozbrajają społeczeństwo od troski i wysiłku nad tworzeniem najważniejszej potrzeby i wartości, jaką jest bezpieczeństwo. Trzecia hipoteza, wypływająca ze zmienności, nieprzewidywalności i zaskoczenia dla bezpieczeństwa Polski to konieczność jego kreacji , tworzenia, a nie reagowania post fatum na zaistniałe zagrożenia.

4. Uwarunkowania geograficzne położenia Polski. Uwarunkowania geograficzne Polski. Polska to kraj znajdujący się w środkowej części Europy, ograniczony od północy przez wody Morza Bałtyckiego zaś od południa przez pasmo Karpat i Sudetów. Na terytorium Polski składają się: lądy wraz z wodami śródlądowymi (czyli jeziora, rzeki, tereny bagienne), terytorium podziemne znajdujące się pod lądami, obszar powietrzny nad lądem i morzem oraz terytorium morskie. Obszary morskie z kolei dzielą się na: morskie wody wewnętrzne (zatoki i ujścia rzek polskich), morze terytorialne (obejmuje pas wód 12 mil od wybrzeża), wody strefy ekonomicznej (strefa obejmująca zasięgiem pas wód morskich do 200 mil morskich od wybrzeża, wyznaczona umownie przez państwa na podstawie tzw. Konwencji Prawa Morza z roku 1982). Takie rozgraniczenia wód morskich pozwala na swobodną żeglugę morską banderom obcych państw na wodach strefy ekonomicznej, ale już  połowy ryb, korzystanie z podmorskich złóż ropy naftowej i gazu ziemnego, nie może odbywać się bez pozwolenia ze strony władz Polski, natomiast w pasie morza terytorialnego –każdorazowe wpłynięcie statku innego państwa wymusza zgodę ze strony polskiego rządu. Podobnie wygląda sytuacja z wkroczeniem na terytorium lądowe i powietrzne Polski-jest ono uzależnione od suwerennej władzy naszego kraju. Za suwerenne terytorium Polski wlicza się również wszystkie placówki dyplomatyczne znajdujące się za granicą, które mogą dać azyl rodakom na wypadek prześladowań bądź też udzielić pomocy w razie potrzeby. Z racji położenia Polski w centrum Europy, liczba państw sąsiednich jest duża. Jako cechy charakteryzujące przebieg polskich granic można wymienić: od północy granica morska to długość 440 km, od zachodu z Niemcami na długości 467 km, od południa granica z Czechami (długość 790 km-najdłuższa granica) biegnąca pasmem Sudetów oraz ze Słowacją (długość 541 km) biegnąca pasmem Karpat, od wschodu granica z Ukrainą (długość 528 km), Białorusią (długość 416 km), Litwą (długość 103 km) oraz Rosją poprzez tzw. Obwód Kaliningradzki (długość 210 km).

Jako najdalej wysunięte punkty Polski uznaje się: na północy Przylądek Rozewie na południu szczyt Opołonek w Bieszczadach na wschodzie kolano Bugu na wschód od miejscowości Hrubieszów na zachodzie kolano Odry na zachód od Cedyni

Położenie geograficzne Polski wymusza szereg konsekwencji gospodarczych, przyrodniczych czy geopolitycznych dla społeczeństwa, oto najważniejsze z nich: 1.Dostęp do Morza Bałtyckiego:

umożliwia rozwój transportu morskiego, daje podstawy do budowy portów morskich i stoczni- przemysł stoczniowy, a co za tym idzie rozwoju rybołówstwa i rybactwa na wodach morskich, także korzystanie ze złóż surowców mineralnych na dnie Bałtyku-pokłady ropy naftowej i gazu ziemnego-ważne dla zapewnienia Polsce własnych źródeł przemysłu energetycznego i paliwowego;

bliskość morza to rozwój bazy turystycznej (liczne kąpieliska morskie przyciągające w sezonie letnim turystów z całej Polski i zagranicy), rekreacji (wiele imprez kulturalno-sportowych jest organizowana nad morzem) oraz lecznictwa (uzdrowiska w całym pasie wybrzeża morskiego wykorzystujące specyficzny mikroklimat w leczeniu wielu schorzeń)

morze łagodzi klimat kontynentalny, powodując obniżenie rocznej amplitudy temperatur powietrza atmosferycznego dla Polski, a ukształtowanie kraju powoduje, iż masy powietrza morskiego przedostają się w głąb Polski 2.Położenie w dorzeczu dwóch dużych rzek, Wisły i Odry: rzeki umożliwiają rozwój żeglugi śródlądowej i wykorzystanie taniego środka transportu praktycznie z południa Polski na północ ( wymaga regulacji biegu rzeki) woda rzeczna oznacza dostawę żyznych gleb( mady), zwłaszcza w dolinach i deltach rzecznych, co umożliwia rozwój osadnictwa na tych obszarach( rozwój rolnictwa) duży spadek wody rzecznej może być wykorzystany do wytwarzania energii wodnej (budowa elektrowni wodnych, które współcześnie dostarczają taniej i czystej energii- alternatywnej) doliny rzeczne są ciągle miejscem żywotności cennych siedlisk dla fauny i flory(często objęte ochroną w postaci parków narodowych czy stref chronionego krajobrazu)

3.Występowanie na południu kraju gór-Karpat i Sudetów:

budowa geologiczna tych regionów spowodowała wystąpienie licznych źródeł mineralnych (wykorzystanie w lecznictwie, a tym samym budowa uzdrowisk) góry to ważne regiony turystyczne Polski ( zarówno latem jak i zimą przyciągają turystów z całego świata będąc źródłem dochodów miejscowej ludności) bogactwo surowców mineralnych miejsca siedliskowe dla endemicznych zwierząt są obszarem źródliskowym polskich rzek 4. Położenie Polski w centrum Europy: dla gospodarki ma to kluczowe znaczenie, gdyż lokalizacja na skrzyżowaniu szlaków tranzytowych ze wschodu na zachód i z południa na północ, jest bodźcem dla przemysłu i wymusza stosowne opłaty przewozowe zagranicznych handlowców (wpływy do budżetu państwa) znaczenie historyczne 5. Podłoże geologiczne: Polska znajduje się w strefie asejsmicznej (wolnej od trzęsień ziemi), którą tworzą na zachodzie i południu młode struktury geologiczne zaś na wschodzie i północy platforma prekambryjska 6.Lokalizacja na styku mas powietrza kontynentalnego i morskiego: zróżnicowanie klimatu co powoduje min. rozwój odmiennego typu produkcji rolnej 7. Położenie Polski w strefie lasów liściastych oraz mieszanych i iglastych: znaczna lesistość Polski daje podstawy do rozwoju gospodarki leśnej (ok. 29%) lasy to siedliska dla zwierzyny lasy umożliwiły wykształcenie się dużych obszarów występowania gleb bielicowych i brunatnych o średniej klasie żyzności bogactwo lasów wpływa na jakość powietrza (oczyszcza zatrute powietrze poprawiając jakość życia mieszkańców) drewno to ważny element w prowadzonej gospodarce leśnej   8. Położenie Polski na wschodniej granicy Unii Europejskiej: wymusza na polskich władzach obowiązek uszczelnienia granic, tak aby nie dochodziło do przemytu towarów czy innych sprzecznych z prawem działań grup przestępczych, także dbania o bezpieczeństwo obywateli całej Wspólnoty

9.Przynależność Polski do organizacji międzynarodowych, takich jak: Unia Europejska, Grupa Wyszehradzka, NATO, OBWE, CEFTA, Rady Państw Nadbałtyckich czy ONZ, powoduje: zaistnienie wszechstronnej współpracy zarówno politycznej, ale również gospodarczej wedle podpisanych zobowiązań obliguje dbanie o interes organizacji do której przynależymy (konsekwencje finansowe i prawne) wymaga pokojowego współistnienia państw członkowskich   10. Położenie na granicy zasięgów oddziaływania odłamów chrześcijaństwa, oraz cyrylicy i alfabetu łacińskiego : czego konsekwencją jest zróżnicowanie zamieszkania wyznawców prawosławia (wschodnie rejony Polski- miejsce kultu Góra Grabarka) a religii katolickiej pozostała część Polski (większa ilość miejsc kultu-Częstochowa, Licheń, Góra Kalwaria czy Łagiewniki –dzielnica Krakowa). Polska przyjmując religię chrześcijańską znalazła się w tzw. kręgu kultury zachodniej-łacińskiej, będącej odzwierciedleniem historycznych wpływów dwóch mocarstw Rosji i Niemiec na obszary Polski (niegdyś czasy wojen gdzie w/w mocarstwa rościły sobie prawa do polskich ziem a obecnie zacieśniona  współpraca handlowa z Polską).

 5. Rola i znaczenie doświadczeń historycznych i tradycji dla bezpieczeństwa państwa. Przedstawić na przykładzie Polski i innych państw.

• tradycje obronne Polski (wojny, bitwy, powstania) stanowią podstawowy składnik wartości i tożsamości narodowej
• powstania narodowe były wielkimi, racjonalnymi dokonaniami patriotycznej części narodu dla odwrócenia skutków anarchii i odzyskania wolności
• zaniechanie powszechnej obrony narodowej doprowadziło nie tylko do bezbronności, a w konsekwencji do rozbiorów, ale również było głównym źródłem klęsk wojskowych powstań z powodu braku kadr dowódczych oraz braku powszechnego wyszkolenia wojskowego społeczeństwa
• współczesna Polska w tworzeniu bezpieczeństwa narodowego musi oprzeć się i wykorzystać wspaniałe doświadczenia potęgi Polski klasycznej, której bezpieczeństwo zapewniające rozkwit gospodarczy, kulturalny i naukowy opierało się na doskonale zorganizowanej powszechnej obronie narodowej
• największe zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego Polski w XXI wieku stanowi odwrócenie się Polaków od troski o własne państwo, prowadzące do anarchii i bezbronności, czego doświadczyliśmy w XVII i XVIII wieku
• własne zdolności obronne, a nie tylko sojusze czy gwarancje innych państw, przede wszystkim muszą stanowić podstawę tworzenia skutecznego i trwałego bezpieczeństwa narodowego Polski w XXI wieku
• powszechna służba wojskowa obywateli stanowiła i stanowi, obok kultury, najważniejszy czynnik narodowo- i państwowotwórczy, a zarazem główne i niezastąpione źródło tworzenia siły obronnej jako podstawy bezpieczeństwa narodowego
• zawczasu przygotowana zdolność do prowadzenia działań nieregularnych w masowej skali (tradycyjne terminy: wojna podjazdowa, szarpana, urywcza) stanowiła dla Polski podstawową i skuteczną formę walki zbrojnej w obronie Polski
• tradycyjne pospolite ruszenie, którego współczesne formy organizacyjne to Armia Krajowa i obecnie obrona terytorialna, to właściwa i konieczna dla skutecznej obrony Polski forma powszechnej organizacji wojskowej, która wspólnie z elitarnymi wojskami operacyjnymi tworzy siłę obronną Polski. INNE PAŃSTWA : Atak na Pearl Harbor 7 grudnia 1941 roku – atak Japończyków był bezprecedensowy, bowiem nie wypowiedzieli oni wojny Amerykanom. Dziś wiemy, że amerykański wywiad był poinformowany o zbliżającym się niebezpieczeństwie. Zamiast to wykorzystać, zignorowano te doniesienia jako mało wiarygodne. Tragedia 11 września zakładała, ostateczny cios tzw. Strategii Odwlekania, reagowania post factum na zagrożenia zaistniałe.

6. Wyjaśnić pojęcie i znaczenie bezpieczeństwa międzynarodowego we współczesnym świecie. Próbując zdefiniować bezpieczeństwo międzynarodowe, nie można pominąć znaczenia bezpieczeństwa narodowego, gdyż oba te terminy wzajemnie się uzupełniają. Bezpieczeństwo narodowe to ogół warunków i instytucji chroniących suwerenność państwa, życie i zdrowie obywateli oraz mienie i majątek narodowy. To stan, w którym zapewniona jest ochrona narodu i terytorium państwa przed atakiem nieprzyjaciela; zapewnienie stabilnego i harmonijnego rozwoju państwa oraz realizacji jego strategicznych interesów politycznych i ekonomicznych. Pojęcie bezpieczeństwa międzynarodowego jest pojęciem bardzo szerokim, dlatego trudno jest wybrać jedną określającą go definicję. Należy także podkreślić, że jest to pojęcie złożone i w literaturze tego przedmiotu możemy odnaleźć nazwę trójwymiarowość bezpieczeństwa międzynarodowego, mówiącą o podziale na wymiar podmiotowy, przedmiotowy i proceduralny. Stabilność bezpieczeństwa międzynarodowego uzależniona jest od interesów poszczególnych państw wchodzących do danego systemu międzynarodowego oraz od oddziaływań z zewnątrz. Wysiłki podejmowane przez państwa dążą, z jednej strony, do unikania wszelkich zagrożeń dla ich bezpieczeństwa narodowego, z drugiej do tworzenia porozumień, norm, mechanizmów i organizacji międzynarodowych, które pozwalają rozwiązywać sprzeczności i konflikty oraz rozwijać pokojową współpracę międzynarodową. Do stabilizowania bezpieczeństwa międzynarodowego najefektywniej przyczyniają się wypracowane zobowiązania mające charakter prawny, dlatego funkcjonowanie organizacji międzynarodowych i członkostwa w nich poszczególnych państw sprzyja budowaniu zaufania, trwałości oraz pozytywnemu rozwojowi stosunków między państwami. Z tego punktu widzenia państwa, które unikają uczestnictwa w takich organizacjach, skazane są na samodzielną walkę o zapewnienie sobie stabilności i bezpieczeństwa. Jest to dużo trudniejsze, ponieważ historia i lata doświadczeń pokazały, że pojedyncze państwo, bez pomocy innych państw nie jest w stanie zapewnić sobie dostatecznego zabezpieczenia i uniknąć konfliktów. Innymi słowy, współpraca międzynarodowa w dłuższej perspektywie jest najbardziej efektywnym środkiem umacniania bezpieczeństwa międzynarodowego i tworzenia infrastruktury pokoju. Utrzymanie bezpieczeństwa międzynarodowego gwarantuje spokój i umożliwia państwom współpracę, tak przecież potrzebną do rozwoju gospodarki każdego z państw, zapewnia trwałość stosunków, brak konfliktów i swobodne działanie na arenie międzynarodowej. Kluczem do bezpieczeństwa jest siła państwa, zatem w dzisiejszych czasach państwo powinno dążyć do umocnienia swojej pozycji, aby móc realizować wyznaczone sobie cele, powinno dążyć do utrzymana pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego, do podejmowania skutecznych zbiorowych środków dla zapobiegania i usuwania gróźb przeciwko pokojowi i do uchylenia aktów agresji, przy pomocy środków pokojowych i zgodnie z zasadami sprawiedliwości i prawa międzynarodowego powinno załatwiać lub rozstrzygać spory międzynarodowe lub sytuacje, które mogłyby doprowadzić do zakłócenia pokoju. Umożliwia i ułatwia to suwerennym państwom członkostwo w org.

7. Wyjaśnić (opisać) współzależność bezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego. Próbując zdefiniować bezpieczeństwo międzynarodowe, nie można pominąć znaczenia bezpieczeństwa narodowego, gdyż oba te terminy wzajemnie się uzupełniają. Bezpieczeństwo narodowe to ogół warunków i instytucji chroniących suwerenność państwa, życie i zdrowie obywateli oraz mienie i majątek narodowy. To stan, w którym zapewniona jest ochrona narodu i terytorium państwa przed atakiem nieprzyjaciela; zapewnienie stabilnego i harmonijnego rozwoju państwa oraz realizacji jego strategicznych interesów politycznych i ekonomicznych. Bezpieczeństwo międzynarodowe - na bezpieczeństwo międzynarodowe, oprócz sumy bezpieczeństwa pojedynczych państw, składają się też warunki, normy i mechanizmy międzynarodowe. Idea bezpieczeństwa międzynarodowego wyraża właściwe każdemu państwu pragnienie bycia zabezpieczonym w razie agresji i opiera się na posiadanej przez państwo pewności, że nie będzie zaatakowane lub, że w przypadku ataku otrzyma natychmiastową i skuteczną pomoc ze strony innych państw. Swym zakresem obejmuje ono także cele i wartości wspólne dla całego systemu międzynarodowego, tj. stabilność, pokój, równowagę i współpracę. Bezpieczeństwo międzynarodowe w ujęciu szerszym jest otwarte dla wszystkich zainteresowanych uczestników systemu międzynarodowego i zmierza do ustanowienia wielostronnych i wzajemnych gwarancji oraz korzystnej współpracy. Bezpieczeństwo międzynarodowe w ujęciu węższym – forsowanie własnych interesów, zawieraniu sojuszy dwustronnych oraz przywiązaniu nadmiernej uwagi do gwarancji militarnych, podmiotowych - w tym wypadku uzyskanie pewności istnienia i przetrwania oraz dążenia do przezwyciężenia wszelkich zagrożeń, perspektywicznych - pewność odnośnie przyszłego rozwoju i własnego miejsca w systemie międzynarodowym a także kontroli i sterowania procesami międzynarodowymi, przedmiotowych - zmierzanie do tworzenia warunków dla zachowania własnej tożsamości aktywności oraz autonomii w środowisku międzynarodowym. Bezpieczeństwo międzynarodowe nie stanowi sumy bezpieczeństwa wszystkich państw lub innych uczestników stosunków międzynarodowych. Musi dać ono gwarancje przetrwania i pokojowego rozwoju nie tylko jednemu państwu, lecz całej grupie państw, a nawet całemu systemowi międzynarodowemu. Jego celem przewodnim jest odpowiedni całokształt więzi miedzy poszczególnymi uczestnikami i instytucjami, które mają doprowadzić do wyeliminowania zagrożeń oraz utrzymania pokoju i współpracy na podstawie umów i obowiązujących norm, a także zasad prawa międzynarodowego. Terminy te uzupełniają się, bez bezpieczeństwa międzynarodowego nie ma bezpieczeństwa narodowego, a bez bezpieczeństwa narodowego nie ma bezpieczeństwa międzynarodowego. Należy , jednak zauważyć, że bezpieczeństwo międzynarodowe ma szerszy wymiar, gdyż dotyczy nie tylko zewnętrznych aspektów bezpieczeństwa poszczególnych państw, ale przede wszystkim - umożliwia przetrwanie, funkcjonowanie i rozwój systemu międzynarodowego oraz tworzenia międzynarodowego pokoju.

8. Omówić (opisać) główne wyzwania i zagrożenia bezpieczeństwa międzynarodowego na przełomie XX/XXI wieku. Istota ewolucji zagrożeń bezpieczeństwa międzynarodowego na przełomie XX/XXI wieku opiera się przede wszystkim na funkcjonowaniu w obecnych warunkach środowiska GLOBINFO, czyli środowiska zglobalizowanego i uinformacyjnionego. Genezy tej ewolucji należy doszukiwać się w rozpadzie symetrycznego świata dwubiegunowego i erupcji asymetrycznych relacji bezpieczeństwa nuklearnego i konwencjonalnego. Główne czynniki wywierające wpływ na środowisko międzynarodowe to procesy globalizacji oraz asymetryczny charakter zagrożeń dla bezpieczeństwa i stabilności państw. Zagrożenia asymetryczne, w tym szczególnie międzynarodowy terroryzm, wymagają niejednokrotnie podejmowania działań o zasięgu globalnym. Potrzebę tą determinują także takie zagrożenia i wyzwania, jak proliferacja broni masowego rażenia, kryzysy i konflikty zbrojne oraz katastrofy humanitarne. Obecnie wspólnota międzynarodowa coraz rzadziej doświadcza tradycyjnych zagrożeń. Współczesne zagrożenia mają naturę nie podmiotową (w sensie prawnym), a ich nośnikiem są organizmy pozapaństwowe, takie jak międzynarodowe ugrupowania terrorystyczne czy międzynarodowe grupy przestępcze. Granice w coraz mniejszym stopniu stanowią dziś barierę ochronną podmiotów państwowych. Współcześnie bezpieczeństwo międzynarodowe rozwiązuje więc problemy nie tylko militarne, co było domeną w poprzednim okresie, lecz ekonomiczne, geopolityczne, ekologiczne, demograficzne, instytucjonalne, energetyczne, informacyjne i inne. Dzieje się tak, z jednej strony za sprawą nowych wy­zwań i zagrożeń dla pokoju i stabilności na świecie, z drugiej zaś, za sprawą nowych zjawisk i procesów, jakie nasiliły się w końcu XX wieku. Do nich można zaliczyć głównie takie kwestie jak : rozpad świata bipolarnego, mocarstwową pozycję Stanów Zjednoczonych Ameryki, globalizację, postęp naukowo-techniczny, rewolucję informatyczną, erupcję terroryzmu światowego

9. Interesy narodowe-wyjaśnić pojęcie i przedstawić ich treść. Interesy narodowe można podzielić na trzy grupy: żywotne, ważne oraz inne istotne. Żywotne interesy narodowe Rzeczypospolitej Polskiej wiążą się z zapewnieniem przetrwania państwa i jego obywateli. Obejmują potrzebę zachowania niepodległości i suwerenności państwa, jego integralności terytorialnej i nienaruszalności granic; zapewnienia bezpieczeństwa obywateli, praw człowieka i podstawowych wolności, a także umacniania demokratycznego porządku politycznego. Ich realizacja to bezwzględny priorytet polskiej polityki bezpieczeństwa. Do ważnych interesów narodowych Polski należy zagwarantowanie trwałego i zrównoważonego rozwoju cywilizacyjnego oraz gospodarczego kraju, stworzenie warunków do wzrostu dobrobytu społeczeństwa, do rozwoju nauki i techniki oraz do należytej ochrony dziedzictwa narodowego i tożsamości narodowej, a także środowiska naturalnego. Inne istotne interesy narodowe Polski są związane z dążeniem do zapewnienia silnej pozycji międzynarodowej państwa oraz możliwości skutecznego promowania polskich interesów na arenie międzynarodowej. Do istotnych interesów należy również umacnianie zdolności działania i skuteczności najważniejszych instytucji międzynarodowych, w których Polska uczestniczy, jak również rozwój stosunków międzynarodowych opartych na poszanowaniu prawa oraz efektywnej współpracy wielostronnej zgodnie z celami i zasadami określonymi w Karcie Narodów Zjednoczonych.

10. Cele strategiczne państwa w zakresie bezpieczeństwa- wyjaśnić pojęcie i przedstawić ich treść. Cele wynikają z interesów Polski w kontekście przynależności do NATO i UE, a także z rosnącej współzależności gospodarczej pomiędzy państwami. Najważniejszym interesem RP jest zapewnienie dogodnych warunków do realizacji interesów narodowych poprzez likwidację wewnętrznych i zewnętrznych zagrożeń bezpieczeństwa, redukowanie ryzyka, odpowiednie oszacowanie podejmowanych wyzwań i umiejętne wykorzystanie pojawiających się szans. Cele strategiczne Polski:

• zapewnienie nienaruszalności i integralności terytorialnej RP oraz suwerenności w decydowaniu o sprawach państwa (np. kwestie dotyczące ustroju),
• stworzenie warunków rozwoju cywilizacyjnego i gospodarczego, decydujących o możliwościach działania narodu i państwa,
• zapewnienie obywatelom możliwości korzystania z przyznawanych przez Konstytucję praw człowieka, obywatela i wolności,
• stworzenie bezpiecznych warunków do godziwego życia obywateli i rozwoju całego narodu, w wymiarze materialnym i duchowym,
• zapewnienie możliwości kształtowania stosunków w otoczeniu międzynarodowym,
• zapewnienie zdolności skutecznego działania poprzez obronę interesów narodowych i promowanie wizerunku wiarygodnego partnera w stosunkach międzynarodowych,
• realizacja zobowiązań sojuszniczych, które świadczą o wiarygodnym wizerunku Polski. -zapewnienie bezpieczeństwa, ochrony i opieki nad obywatelami na terenie kraju i poza jego granicami,
• promocja polskiej gospodarki i wspieranie polskich przedsiębiorców,
• budowa prestiżu Polski w otoczeniu międzynarodowym,
• zapewnienie poczucia bezpieczeństwa prawnego obywatelom RP,
• ochrona duchowego i materialnego dziedzictwa narodowego RP oraz zapewnienie możliwości jego bezpiecznego rozwijania się we wszystkich sferach aktywności narodowej, przede wszystkim w sferze ekonomicznej, społecznej i intelektualnej,
• ochrona środowiska naturalnego i ochrona przed skutkami klęsk żywiołowych i katastrof spowodowanych działalnością człowieka,
• zapewnienie powszechnego dostępu do informacji, podniesienie poziomu edukacji narodowej
• stworzenie silnego zaplecza naukowo- badawczego, połączonego z potencjałem wytwórczym, poprawiającym konkurencyjność gospodarki

11. Scharakteryzować główne zagrożenia bezpieczeństwa Polski na początku XXI wieku. Sytuacja geopolityczna i międzynarodowa w Europie Środkowej i Wschodniej na przełomie wieków stwarza nowe, korzystne uwarunkowania w rozwiązywaniu problemów bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej. Spośród wszystkich zagrożeń wpływających na bezpieczeństwo państwa najgroźniejszym współcześnie jest krach gospodarczy. Recesja z końca lat 80- tych i początku 90- tych spowodowała wyraźne zmniejszenie i destabilizację produkcji wielu branż, obniżyła aktywność innowacyjną i inwestycyjną, zachwiała potencjałem naukowo - technicznym oraz uniemożliwiła na parę lat modernizację krajowej bazy technologicznej. Groźną pozostałością po niej jest utrzymująca się nadal stagnacja w sektorze rolniczym wymagająca szybkich działań sanacyjnych. Ważną rolę w przemianach gospodarczych odgrywa partnerska współpraca z Zachodem i jego pomoc materialna i instytucjonalna a także potrzeba zmiany systemu sterowania gospodarką. Przezwyciężenie recesji i umożliwienie dalszego rozwoju ekonomicznego Polski jest najlepszym świadectwem możliwości naszego kraju. Istnieje jednak pilna potrzeba przygotowania przez rząd kierunków i zasad polityki gospodarczej państwa zapewniającej harmonijny rozwój oraz współpracę i kooperację międzynarodową na najbliższe 10 - 15 lat. Zagrożeniem bezpieczeństwa socjalnego w Polsce powstałego w wyniku recesji dotknięta jest duża liczba ludzi żyjących na poziomie a nawet poniżej od minimum socjalnego, rozwarstwienie społeczeństwa na nieliczną grupę ludzi bogatych i przeważającą większość niezamożnych obywateli oraz nasilenie się na tym tle napięć społecznych. W celu wyeliminowania negatywnych skutków tego zagrożenia należy dążyć do szybkiego opracowania i wdrożenia w życie ogólnonarodowego programu socjalnego. Aktywizacji wymaga działalność proekologiczna. Stan ochrony przyrody i eksploatacja zasobów naturalnych przy stosowaniu w ograniczonym zakresie technologii przyjaznych środowisku jest niezadowalający. Zdarzają się przypadki nielegalnego przemycania na terytorium Polski i składowania szkodliwych dla środowiska naturalnego substancji i materiałów szkodliwych, który odbywa się wbrew zasadom bezpieczeństwa. Radykalne przemiany ustrojowe spowodowały okresowy wzrost zagrożeń wewnętrznych. Są to przede wszystkim zagrożenia polityczne, społeczno - ekonomiczne i ekologiczne, które osłabiają nasze państwo i zwiększają jego podatność na presję zewnętrzną i infiltrację. Nieuniknione koszty społeczne kryzysu gospodarki centralnie sterowanej i przeprowadzonych reform, zwłaszcza recesja i bezrobocie, sprzyjają szerzeniu się frustracji, rozprzężenia, masowej emigracji, przestępczości i innych patologicznych zjawisk społecznych . Niepokój budzi stan zdrowia fizycznego społeczeństwa. Źródła tego zjawiska sięgają praktycznie wszystkich dziedzin życia i działalności państwa a ich najbardziej spektakularne przejawy - to kryzys systemu ochrony zdrowia i ochrony socjalnej ludności, wzrost spożycia alkoholu i substancji narkotycznych. Zasadniczym środkiem przeciwstawiania się tym zagrożeniom jest maksymalne przyspieszenie procesu przemian. Przedłużanie okresu przebudowy zagraża spokojowi społecznemu i podważa naszą wiarygodność jako członka WSPÓLNOTY EUROPEJSKIEJ. Procesy demokratyzacji systemu politycznego, wprowadzania gospodarki rynkowej i liberalizacji stosunków społecznych wymagają zmian starych struktur i nawyków co napotyka niejednokrotnie na zdecydowany opór i potrzebę przełamywania barier mentalnych. Postęp przemian hamowany jest zarówno przez niewydolność części aparatu państwowego, jak również przez opozycję i siły ekstremistyczne. Pomimo pozytywnych przemian w stosunkach międzynarodowych w Europie i na świecie utrzymują się zagrożenia bezpieczeństwa Polski w sferze militarnej. W dającej się przewidzieć perspektywie czasu Polska nie jest zagrożona agresją na szeroką skalę. Najbardziej realne zagrożenie Polski w sferze wojskowej stanowi silne mobilne zgrupowanie uderzeniowe wojsk w obszarze KALINININGRADZKIM. Nawet przy braku agresywnych zamiarów wobec Polski zgrupowanie to stanowi potencjalne zagrożenie militarne. Coraz większe zagrożenie stanowi terroryzm międzynarodowy, w tym z możliwością użycia broni jądrowej i innych rodzajów broni masowej zagłady. Specyficzne zagrożenia mogą również wystąpić w przypadku nasilenia się procesów destabilizacji politycznej i gospodarczej w krajach naszych wschodnich sąsiadów. Zagrożenie bezpieczeństwa państwa w sferze obronnej stanowi nie zakończony proces reformowania organizacji militarnej Polski. Nadal wzorem państw totalitarnych wojsko podlega dwóm ministrom. Daje znać o sobie brak nowoczesnego podejścia do sfery obronności i niedoskonałości jej bazy normatywno - prawnej a także zbyt niskie nakłady na obronę narodową. Stan ten na obecnym etapie pokazuje nękające Siły Zbrojne RP problemy szkoleniowe, ukompletowania stanem osobowym oraz nowym i perspektywicznym sprzętem uzbrojenia i elektroniki a także sygnalizuje obniżenie możliwości zapewnienia bezpieczeństwa Polsce. Dostrzega się wzrost zagrożenia agenturalną i operacyjno - techniczną infiltracją Polski przez obce wywiady. Celem takiej działalności może być opóźnienie reform ustrojowych w Polsce, destabilizacja gospodarki, nieracjonalna współpraca wojskowo - techniczna, rozwijanie nieperspektywicznych prac naukowo - badawczych i doświadczalno - konstrukcyjnych, podważanie zaufania społeczeństwa do władzy państwowej i samorządowej, szerzenie niepokojów społecznych. Analiza zagrożeń bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej pozwala optymistycznie patrzeć w przyszłość. Najbliższe 10 - 15 lat nie niesie zagrożenia wojną i daje unikalną szansę racjonalnego podejścia do budowy Polskich Sił Zbrojnych na miarę możliwości finansowych Polski, w tym głównie roli i miejsca naszego kraju w Sojuszu Północnoatlantyckim i potrzeb międzynarodowego bezpieczeństwa w XXI wieku. Obecny stan zagrożeń ma przede wszystkim charakter wewnętrzny i jest natury politycznej, gospodarczej, socjalnej, ekologicznej, informacyjnej i duchowej. Nowe jakościowo stosunki międzynarodowe, wejście Polski do polityczno - gospodarczych i militarnych struktur Euroatlantyckich stwarza możliwości do względnie trwałego odsunięcia zagrożenia agresją zbrojną oraz przystąpienia do dynamicznego rozwiązywania narosłych problemów wewnętrznych związanych z zreformowaniem kraju.

12. Przedstawić (omówić) pojęcie oraz środki ochrony i obrony narodowej. Ochrona i obrona narodowa to całokształt działań cywilnych i wojskowych na rzecz bezpieczeństwa. Jej funkcją jest ochrona i obrona wartości narodowych przed zagrożeniami wewnętrznymi i zewnętrznymi, militarnymi i niemilitarnymi. 

Znaczenia ochrony i obrony narodowej:

• część organizacji państwa, obejmująca przygotowanie społeczeństwa, sił zbrojnych, zasobów i terytorium do zapobiegania, przeciwdziałania, ochrony i obrony całego narodu przed istniejącymi i potencjalnymi zagrożeniami bezpieczeństwa narodowego,
• podstawowa misja narodowa obejmująca zabezpieczenie przed istniejącymi i potencjalnymi zagrożeniami bezpieczeństwa narodowego,
• fundamentalna struktura realizacyjna bezpieczeństwa narodowego, obejmująca przygotowanie społeczeństwa, sił zbrojnych, zasobów i terytorium do zapobiegania, przeciwdziałania, ochrony i obrony całego narodu przed istniejącymi i potencjalnymi zagrożeniami bezpieczeństwa narodowego,
• realizacja konstytucyjnego obowiązku ochrony ojczyzny (Konstytucja III RP z 1997 r.) oraz podstawowa powinność narodowa (Konstytucja z 3 maja 1791 r.).

Środki ochrony i obrony narodowej dzielimy na funkcjonalne i strukturalne oraz ze względu na zastosowanie na powszechnie stosowane i wojskowe:

• funkcjonalne – polityczne, gospodarcze, wojskowe, ekologiczne, normatywne,
• strukturalne – organy władzy, służby zagraniczne, siły zbrojne oraz służby, inspekcje i straże (Policja, Straż Graniczna, Państwowa Straż Pożarna itd.),
• powszechnie stosowane - stosowane do codziennej (rutynowej) ochrony interesów narodowych, tylko środki niemilitarne,
• wojskowe - stosowane tylko jako ostateczny, decydujący środek ochrony i obrony narodowej.

13. Omówić wymagania ochrony i obrony narodowej.

Ochrona i obrona narodowa ma:

• tworzyć przyszłe bezpieczeństwo narodowe aby uprzedzać i zapobiegać zagrożeniem oraz likwidować ich źródła. Trzeba tworzyć, a nie przewidywać przyszłość, gdyż jest ona nieprzewidywalna, zmienna, a jej regułą jest zaskoczenie,
• powinna być przygotowana na sprostanie najgorszym zagrożeniem, jakie mogą się wydarzyć - błędem jest zakładanie jedynie pozytywnych scenariuszy,
• osiąganie celów ustalonych przez politykę powinno być zrealizowane przy jak najlepszym wykorzystaniu posiadanych środków,
• zapewnić zgodność i równowagę celów, metod i środków,
• w wyborze środków i metod działania nie należy obierać za punkt wyjścia tego, co jest możliwe, ale to, co jest konieczne i starać się to osiągnąć,
• posiadać zdolności przystosowania się do różnych i najmniej przewidzianych sytuacji,
• należy zmierzać do określonego celu w danych warunkach przy użyciu właściwych środków.

14. Wymienić i scharakteryzować elementy systemu ochrony i obrony narodowej (systemu obronnego państwa).

Składa się  on z trzech podstawowych elementów: podsystemu kierowania oraz dwóch podsystemów wykonawczych - militarnego (Siły Zbrojne RP) i pozamilitarnego (pozamilitarne ogniwa obronne).

Podsystem kierowania (obronnością) jest przeznaczony do przygotowywania i zapewnienia sprawnego funkcjonowania państwa zarówno w okresie zagrożenia jak i wojny a tworzą go organy państwowe oraz samorządowe. Składowymi owego podsystemu są: Sejm i Senat RP, Prezydent PR, Premier wraz z Radą Ministrów, Ministrowie, centralne organy administracji państwowej, wojewodowie (terenowe organy administracji rządowej), samorządy terytorialne oraz elementy dowodzenia (podsystem dowodzenia) Siłami Zbrojnymi RP a więc: SG WP, dowództwa OW i Rodzaju Sił Zbrojnych, dowództwa związków taktycznych i oddziałów.

Podsystem militarny - tworzą Siły Zbrojne RP, które są podstawowym elementem systemu obronnego państwa. Działając w narodowym systemie obronności i systemie sojuszniczym, Siły Zbrojne RP są przygotowane do wykonywania trzech rodzajów zadań strategicznych: zadań obronnych w razie wojny (odparcie bezpośredniej agresji na terytorium Polski lub udział w odparciu agresji na inne państwo sojusznicze), zadań reagowania kryzysowego oraz zadań stabilizacyjnych w czasie pokoju. Ponadto są one gotowe do udziału w reagowaniu na zagrożenia poza militarne. Trzema zasadniczymi rodzajami Sił Zbrojnych RP są: wojska lądowe, wojska lotnicze i obrony powietrznej oraz marynarka wojenna.

Podsystem pozamilitarny (pozamilitarne ogniwa obronne) stanowią wszystkie pozostałe, poza siłami zbrojnymi, organy struktury państwowej, na które nakładane są lub którym zlecane są zadania obronne. Spełniają one funkcje pomocnicze i wspierające w stosunku do działań sił zbrojnych. Ogniwa te są przeznaczone do tworzenia warunków niezbędnych do zapewnienia przetrwania narodu w czasie zagrożenia i wojny, a także do przygotowania oraz działania sił zbrojnych i pozostałych struktur państwa. Pozamilitarne ogniwa systemu obronności dzielą się na trzy grupy: informacyjne, ochronne i gospodarcze. Informacyjne ogniwa systemu obronności realizują zadania mające na celu ochronę i propagowanie polskich interesów na arenie międzynarodowej, informacyjne osłabianie przeciwnika oraz umacnianie woli, morale, determinacji obronnej i wytrwałości własnego społeczeństwa w warunkach wojennych poprzez informacyjne zabezpieczenie funkcjonowania całego systemu obronności oraz informacyjne oddziaływanie zarówno na przeciwnika, jak i własne społeczeństwo. Ogniwa ochronne mają na celu zapewnienie warunków bezpiecznego funkcjonowania struktur państwa oraz ochronę ludności i majątku narodowego przed skutkami zbrojnych i niezbrojnych oddziaływań kryzysowych i wojennych. Gospodarcze ogniwa systemu obronności mają na celu zapewnienie materialnych podstaw realizacji zadań obronnych oraz przetrwania ludności w nadzwyczajnych warunkach kryzysu i wojny

15. Wyjaśnić (opisać) co rozumie się i co obejmuje funkcja państwa – gospodarcza. Funkcja państwa – gospodarza oznacza cywilną i wojskową pomoc, świadczoną w okresie pokoju, kryzysu i wojny przez państwo-gospodarza dla sił sojuszniczych i organizacji NATO, które są rozmieszczone na jego terytorium, lub przemieszczają się przez nie. Podstawą takiej pomocy są zapisy wynikające z bilateralnych i wielostronnych porozumień pomiędzy NATO a państwem-gospodarzem. Państwo wysyłające (SN) zajmuje się przerzutem wojsk, jego zaopatrzeniem oraz zasilaniem. Państwo przyjmujące (HN) bierze na siebie odpowiedzialność za transport, kontrolę ruchu, obsługę i serwis, magazynowanie, oraz dostarczenie wody, paliwa i żywności. Ponadto, państwo przyjmujące wyznacza, zależnie od potrzeb, miejsce składowania lub stacjonowania, lub obszar odpowiedzialności dla obcych wojsk. W ramach wsparcia przez państwo-gospodarza wojska mogą korzystać z: lotniczych i morskich portów wyładowania i załadowania usług w portach lotniczych i morskich (urządzenia portowe, obsługa, place, magazyny, ochrona, naprawy ekspresowe, remont uszkodzonych lotnisk) dostaw amunicji, a także: udostępnianie magazynów amunicyjnych, transportu do przewozu amunicji, obsługiwanie materiałów wybuchowych cywilnej siły roboczej (zespoły pracowników wykwalifikowanych i niewykwalifikowanych) łączności (środki łączności, personel) usług budowlanych (montaż konstrukcji, odbudowa obiektów, w tym i infrastruktury transportowej, budowa mostów) usług pomocniczych (zakwaterowanie, administracja, magazynowanie) dostaw paliw płynnych, a także: składów paliwowych, rurociągów paliwowych, usług laboratoryjnych remontu uzbrojenia i sprzętu wojskowego, w tym także ewakuacji ratownictwa technicznego pomocy medycznej (szpitale, ewakuacja medyczna, pomoc w nagłych wypadkach) usług prasowych oraz zabezpieczenia przyjmowania delegacji (baza hotelowa i gastronomiczna, transport, przewodnicy, łączność) zapewnienia bezpieczeństwa w obszarze tyłowym (wydzielenie personelu do ochrony) rejonów do ześrodkowania wojsk oraz wsparcia w tym zakresie (magazynowanie zapasów, pomoc w rozliczeniach finansowych za świadczone usługi) zaopatrzenia i usług gospodarczo-bytowych ,
16. Wyjaśnić (opisać) pojęcie i zakres współpracy cywilno- wojskowej. CIMIC (ang. Civil-Military Cooperation), oznacza współpracę cywilno-wojskową. Jest to termin używany w ramach struktur NATO, służący określeniu strategii, zakładającej współpracę sił wojskowych z organami władzy cywilnej w ramach prowadzonych operacji. Strategia CIMIC przejawia się m.in. w operacjach prowadzonych w ramach planowania obrony cywilnej w sytuacji zagrożeń (CEP) oraz wsparcia przez państwo-gospodarza (HNS). Współpraca cywilno – wojskowa (CIMIC) jest to nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów pomiędzy dowódcami sojuszniczymi i narodowymi a narodowymi organami władzy (wojskowymi i cywilnymi) oraz ludnością cywilną na obszarze prowadzenia operacji lub na obszarze gdzie jest planowane rozmieszczenie sił wojskowych w zakresie czynników społecznych, politycznych, kulturowych, ekonomicznych, środowiskowych oraz humanitarnych. Współpraca ta, obejmuje także dokonywanie uzgodnień z organizacjami międzynarodowymi i krajowymi, rządowymi i pozarządowymi działającymi na obszarze prowadzenia operacji, lub gdzie taka operacja jest planowana. Celem CIMIC jest zmniejszenie negatywnego wpływu, jakie środowisko cywilne może wywierać na prowadzoną operację oraz ustanowienie i utrzymanie pełnego współdziałania sił wojskowych z lokalną ludnością i instytucjami pozamilitarnymi. Podczas planowania, przygotowania i prowadzenia operacji dowódcy wszystkich szczebli powinni uwzględniać wszystkie aspekty środowiska cywilnego mogące mieć wpływ na prowadzenie działań.  

• wymiana informacji z podmiotami cywilnymi Stanowi fundamentalną część procesu planowania. Celem wymiany informacji jest umożliwienie dowódcy koordynacji działań, niezbędnej dla wspierania procesu planowania i prowadzenia operacji. Wymiana informacji we wstępnym okresie planowania oraz bezpośrednio po rozwinięciu wojsk umożliwi wypełnianie pozostałych funkcji CIMIC. Decydujące znaczenie dla wymiany informacji i wspólnego planowania na szczeblu dowództwa strategicznego ma ustanowienie kontaktów politycznych. Odpowiednia polityka informacyjna ma wspomagać kontakty z cywilnymi władzami i organizacjami. W tym celu niezbędne jest zapewnienie rzetelnego i terminowego rozpowszechniania informacji dotyczących współpracy cywilno-wojskowej oraz osiągnięć i postępów w tym zakresie. Przejrzysta polityka informacyjna pozwoli zdobyć zaufanie a przez to ułatwi uzyskanie wsparcia ludności, organizacji międzynarodowych i pozarządowych.

• wsparcie środowiska cywilnego Wsparcie środowiska cywilnego obejmuje szeroki zakres działań realizowanych w ramach współpracy cywilno-wojskowej. Nie może ono odbywać się w sprzeczności z zadaniami wojskowymi i z reguły jest prowadzone pod kierownictwem władz wojskowych. Może obejmować wykorzystanie takich środków i zasobów wojskowych jak: informacja, personel, środki materiałowe, sprzęt, środki komunikacji, doświadczenie specjalistyczne i szkolenie. Wsparcie będzie udzielane zazwyczaj w celu zapewnienia odpowiednich warunków do wypełnienia misji wojskowej, gdy odpowiednie władze cywilne i inne agendy nie są w stanie wykonywać swoich zadań.

• wsparcie sił zbrojnych Dowódcy, zależnie od sytuacji, będą potrzebować znaczącego wsparcia ze strony środowiska cywilnego w wyznaczonym rejonie operacyjnym. Od dostępu do cywilnych źródeł zaopatrywania i informacji zależeć będzie zdolność do prowadzenia działań. W niektórych wypadkach, istotnym może okazać się udzielenie „milczącego wsparcia” ze strony środowiska cywilnego dla działań podejmowanych przez wojsko.

17. Omówić i opisać strukturę systemu obronnego państwa. W skład struktury systemu obronności RP wchodzą trzy podstawowe elementy:
18. podsystem kierowania obronnością - W czasie pokoju celem systemu kierowania obronnością państwa jest przygotowanie i utrzymanie na odpowiednim poziomie potencjału obronnego przez zapewnienie jego sprawnego rozwinięcia do koniecznych wymiarów w okresie zagrożenia i w czasie wojny. Jego rola polega na sprawnym kierowaniu w czasie kryzysu i wojny tymi elementami systemu obronnego państwa, które w czasie pokoju zwykle spełniają odmienne, cywilne funkcje. Podsystem kierowania obronnością tworzą organy państwowe oraz samorządowe, na których ciążą obowiązki zadań obronnych. Podsystem kierowania obronnością jest przeznaczony do przygotowania i zapewnienia sprawnego funkcjonowania państwa w czasie zagrożenia i wojny.
19. podsystem militarny – tworzą Siły Zbrojne RP. Są one podstawowym elementem systemu obronności państwa. Służą do ochrony niepodległości RP i niepodzielności jej terytorium oraz zapewnienia bezpieczeństwa i nienaruszalności jej granic. W czasie pokoju Siły Zbrojne utrzymują odpowiedni system mobilizacyjny, obejmujący zarządzanie zasobami osobowymi, materiałowymi i transportowymi oraz szkolenie rezerw. Jego zadaniem jest zapewnienie rozwinięcia sił zbrojnych do etatu czasu wojennego, a także ich uzupełniania w toku działań wojennych. System ten będzie dostosowywany do nowych wymogów strategicznych, odpowiednio do pokojowych przekształceń sił zbrojnych i zmian co do ich potrzeb na czas wojny.
20. Wymienić i scharakteryzować rodzaje systemów bezpieczeństwa międzynarodowego na przykładzie: NATO, UE i OBWE. Podstawowym aktem prawnym, będącym podstawą działania NATO jest podpisany 4 kwietnia 1949 roku w Waszyngtonie Traktat Północnoatlantycki, zwany tez traktatem waszyngtońskim. Umowa jest w istocie bardzo prostym dokumentem złożonym z 14 artykułów określających najważniejsze zobowiązania sojuszników wobec siebie z osobna, jak i Sojuszu jako całości. Szczególnie ważny z punktu widzenia aspektu obronności jest art. 5, stanowiący że każdy atak zbrojny z zewnątrz zwrócony przeciwko jednemu lub kilku państwom członkowskim traktowany będzie jako atak przeciwko całej organizacji. Zawarta w tym artykule formuła casus foederis jest szczególnym rodzajem solidarności wojskowej między członkami Sojuszu. NATO jest organizacją stawiającą sobie za cel zbiorową ochronę swoich członków, jako podstawę zachowania pokoju i umocnienia bezpieczeństwa międzynarodowego.

Z prawnomiędzynarodowego punktu widzenia NATO jest międzynarodową organizacją opartą na sojuszniczym systemie bezpieczeństwa. Zgodnie z Traktatem Waszyngtońskim każde państwo członkowskie zobowiązuje się przyczyniać do rozwoju pokojowych i przyjaznych stosunków międzynarodowych oraz dbać o zachowanie bezpieczeństwa własnego oraz innych członków sojuszu i wzmacniać swoje siły zbrojne. Głównym celem Sojuszu jest zagwarantowanie – środkami politycznymi i militarnymi – wolności i bezpieczeństwa wszystkim państwom członkowskim. Do osiągnięcia tego celu NATO wykonuje podstawowe zadania w zakresie bezpieczeństwa: zapewnia fundament trwałego bezpieczeństwa w Europie, opartego na rozwoju instytucji demokratycznych i pokojowym rozwiązywaniu konfliktów; zapewnia środki odstraszania i obrony przed jakąkolwiek formą ataku na terytorium każdego państwa członkowskiego; rozwija bezpieczeństwo międzynarodowe poprzez stałą i aktywną współpracę ze wszystkimi państwami partnerskimi należącymi do programu Partnerstwo dla pokoju (PdP) orazEuroatlantyckiej Rady Partnerstwa; wysyła swoje misje wojskowe do państw, na terytorium których toczy się konflikt zbrojny, celem zażegnania tego konfliktu. Cele Unii : promowanie ekonomicznego i społecznego postępu poprzez zacieśnianie współpracy gospodarczej i likwidowanie barier w obrocie handlowym między państwami członkowskimi, wzmacnianie obrazu Unii jako jednego ciała politycznego mówiącego jednym głosem na arenie międzynarodowej poprzez prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej, dążenie do stworzenia obywatelstwa europejskiego i poczucia przynależności do jednej wspólnoty u zwykłych obywateli poprzez zapewnienie jednakowych norm prawnych i pełnej swobody przepływu ludzi w obrębie Unii, rozwijanie obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwego traktowania, którym ma być UE poprzez wprowadzanie wspólnych norm prawnych, socjalnych i stałą poprawę poziomu życia państw uboższych, ujednolicenie struktury gospodarczej krajów członkowskich, wyrównanie rozwoju gospodarczego regionów, polepszenie standardów życia.

Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie jest to organizacja bezpieczeństwa, zorganizowana dzięki współpracy wszystkich państw europejskich, Stanów Zjednoczonych, Kanady, państw azjatyckich powstałych po rozpadzie ZSRR. Kontynuująca działalność Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie.   Prawa człowieka w ramach OBWE należą do tzw. „trzeciego koszyka”, który przyjął w 1995 roku nową nazwę, tj. „ludzkiego wymiaru”. Oznacza to, że państwa uczestniczące w OBWE zobowiązały się przestrzegać: pełnych praw i podstawowych wolności człowieka zasad demokratycznych i utrwalenia instytucji demokratycznych praworządności współpracy w dziedzinie kultury, edukacji, ekologii i praw człowieka tolerancji W 1992 roku miał miejsce szczyt państw w ramach KBWE uznano wówczas, że poszanowanie praw i podstawowych wolności jest niepodważalne. Do tych niepodważalnych praw zaliczono również: prawa dla mniejszości narodowych sprawiedliwość społeczną wolność gospodarczą odpowiedzialność za ochronę środowisk demokrację praworządność

19. Opisz składowe teorii bezpieczeństwa państwa. Paradygmat czyli zespół logicznie i treściowo uporządkowanych poglądów koncepcji i wartości. Współcześnie paradygmat bezpieczeństwa indywidualnego i międzynarodowego państw europejskich tworzą: Zanik podziałów Wschód – Zachód Procesy integracji kontynentu europejskiego w ramach oraz wokół instytucji tworzonych przez państwa wspólnoty euroatlantyckiej Pojawianie się współzależności państw i narodów europejskich w dziedzinach: społecznej, ekonomicznej, politycznej, wynikające z pogłębiającego się i rozszerzającego procesu integracji w ramach UE Ewolucja zagrożeń a tym samym i zagadnień zaliczanych do problematyki bezpieczeństwa

Współcześnie zakres wartości chronionych uległ poszerzeniu a współpraca międzynarodowa stałą się podstawową płaszczyzną w oparciu o którą realizowane jest samo bezpieczeństwo. Chronione jest nie tylko samo państwo(jak w bipolarnej Europie) ale także relacje łączące je z innymi państwami, organizacjami międzynarodowymi oraz pozostałymi podmiotami stosunków międzynarodowych. Ważnym elementem wyłaniającego się ładu europejskiego, a wraz z nim paradygmatu bezpieczeństwa jest obejmujący coraz szerszym zasięgiem współpraca międzynarodowa.

w związku z czym następuje przesunięcie punktu ciężkości bezpieczeństwa narodowego na bezpieczeństwo międzynarodowe. W aspekcie bezpieczeństwa militarnego nastąpiło przesunięciu punktu ciężkości z bezpieczeństwa globalnego na regionalne. Obecnie w związku ze zmniejszonym ryzykiem wystąpienia wojny globalnej, bezpieczeństwo regionalne uzyskało supremacje i jest podstawą składową w oparciu o które definiowane jest bezpieczeństwo międzynarodowe.

20. Opisz składowe współczesnego paradygmatu bezpieczeństwa. Gareth Evans wymienia następujące domeny bezpieczeństwa: militarne, ekonomiczne, polityczne, społeczne, zdrowotne, ekologiczne; Janusz Stefanowicz na tomista rozróżnia je następująco: militarne, gospodarcze, ekologiczne, polityczne, ideologiczne; Józef Kukułka wyróżnia bezpieczeństwo: ideologiczne, polityczne, wojskowe i ekonomiczne (w ramach bezpieczeństwa ekonomicznego rozróżnia: bezpieczeństwo energetyczno-surowcowe, żywnościowe, gospodarcze); Ryszard Zięba natomiast do domen bezpieczeństwa zalicza: militarne, ekonomiczne, kulturowe, ekologiczne Tak więc widzimy, iż autorzy, mimo występowania różnic, w większości w skład teorii bezpieczeństwa wpisują takie domeny jak bezpieczeństwo militarne, polityczne czy gospodarcze (ekonomiczne). Bezpieczeństwo militarne – stan uzyskany w rezultacie utrzymania odpowiednio zorganizowanych i wyposażonych sił zbrojnych oraz zawartych sojuszy wojskowych, a także posiadania koncepcji strategicznych wykorzystania będących w dyspozycji sił, stosownie do zaistniałej sytuacji (Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002) Bezpieczeństwo polityczne to „(…) całokształt zjawisk związanych z ujawnianiem, uprzedzaniem i usuwaniem tych czynników, które mogą wyrządzić szkodę politycznym interesom kraju, narodu, społeczeństwa, obywateli, a także zamienić władzę i politykę z twórczo-konstrukcyjnej w destrukcyjną siłę, źródło nieszczęść dla ludzi, kraju.” Bezpieczeństwo polityczne oznacza: zdolność organów władzy państwowej do dbania o podstawowe interesy kraju na arenie międzynarodowej; zapewnienia tym interesom całościowego ujęcia i suwerenności w realizacji; aktywny udział w stosunkach międzynarodowych; połączenie wewnętrznego i zewnętrznego, z uwzględnieniem wzajemnych powiązań Bezpieczeństwo ekonomiczne wg E. Haliżaka odnosi do pojęcia zagrożenia bezpieczeństwa gospodarki narodowej, czyli do takiej sytuacji, w której gospodarka nie może “rozwijać się, gen