Bazylika św. Pawła za Murami (San Paolo fuori le Mura) to jedna z czterech bazylik papieskich - dawniej zwanych patriarchalnymi, znajdujących się na terenie Rzymu i Watykanu. Jest ona przykładem typowej architektury wczesnochrześcijańskiej. Zbudowana została przy Via Ostiense, w miejscu, gdzie wcześniej św. Lucyna pochowała ciało św. Pawła (który został ścięty około 3 km od tego miejsca. Zgodnie z legendą, jego głowa trzykrotnie odbiła się od ziemi, a w miejscach tych wytrysnęły trzy źródła wody). Wznoszona była za czasów cesarzy: Teodozjusza I, Arkadiusza i Walentyniana II w latach 386-440. Nad grobem św. Pawła pierwotnie została zbudowana mała kapliczka, która przetrwała do czasu powstania bazyliki. W 1823 roku podczas prowadzenia w bazylice prac dekarskich wybuchł pożar, który zniszczył prawie całą budowlę. Po tym wydarzeniu podjęto odbudowę mającą na celu odtworznie pierwotnego kształt bazyliki. Ponowne poświęcenie świątyni nastąpiło w 1854 roku. Dzisiejszy wygląd kościół zawdzięcza tej rekonstrukcji. Bazylikę św. Pawła poprzedza dziedziniec w formie dużego atrium otoczonego kolumnowym portykiem. Na środku znajduje się figurka św. Pawła z mieczem. Świątynię poprzedza narteks, nad którym znajduje się fasada zdobiona złotą mozaiką. Pomiędzy oknami umieszczono wizerunki proroków: Izajasza, Jeremiasza, Ezechiela i Daniela. Nad nimi umieszczony jest pas ze sceną, w której Baranek Boży poi trzodę w czterech rzekach – symbolu czterech Ewangelii. Tympanon wieńczący fasadę ozdobiony jest mozaiką przedstawiającą Chrystusa na tronie, oraz towarzyszących mu świętych Piotra i Pawła. Drzwi znajdujące się po prawej stronie to Święta Brama otwierana tylko z okazji jubileuszu roku świętego. Pochodzą one jeszcze z wcześniejszej świątyni. Wykonane zostały w 1070 roku w Konstantynopolu, uległy zniszczeniu podczas pożaru z 1823 roku lecz w 1967 roku zostały zrekonstruowane. Wnętrze świątyni ma wymiary 131 na 65 m i nadal składa się z pięciu naw rozdzielonych przy pomocy ustawionych w rzędach 80 kolumn. Pod łukiem tęczowym kończącym nawę główną umieszczony jest grób św. Pawła przykryty gotyckim baldachimem wykonanym przez Arnolfo di Cambio w 1285 roku. Łuk wznoszący się nad baldachimem zdobi mozaika z V wieku na której widnieje Zbawiciel i patriarchowie. Absyda kończąca nawę główną także została ozdobiona mozaiką w stylu bizantyjskim. Ukazano na niej Chrystusa na tronie w otoczeniu czterech świętych. Na ścianach naw, ułożone w długi ciąg, znajdują się medaliony z wizerunkami wszystkich papieży, od św. Piotra po Benedykta XVI. Nawa poprzeczna połączona jest z kaplicami. Po lewej stronie znajduje się kaplica Najświętszego Sakramentu, w której można oglądać krucyfiks z XIII wieku oraz drewniany posąg św. Pawłana którym są ślady ognia. Krucyfiks i umieszczony w pobliżu baldachimu wysoki kandelabr z scenami Męki Pańskiej to dzieła Pietro Vassalletto z 1180 roku. W sąsiedztwie kościoła mieści się klasztor z dziedzińcem otoczonym krużgankami z XIII wieku, dziełem kamieniarzy szkoły Cosmatich. Cechą charakterystyczną są delikatne kolumny z rzeźbionymi, często skręconymi trzonami, niejednokrotnie ozdobione mozaikami. Podobny do tego dziedziniec znajduje się w klasztorze św. Jana na Lateranie. Park na środku którego stoi rzeźba św. Pawła z mieczem, a pod nim napis łaciński: “Predicatori veritatis Doctori Genetivum” - (dosł.) “Chwalcy prawdy Nauczycielowi wrodzonemu”. Główny ołtarz Bazyliki. Czerwona lampka w środku oznacza grób św. Pawła. Mszę świętą przy tym ołtarzu odprawia tylko Ojciec Święty. Aby ktoś inny mógł odprawić Mszę św. musi mieć specjalne zezwolenie. Kropielnica, która przedstawia małe dzieciątko dotykające palcami wody święconej. Upadły anioł nie może na to patrzyć, jego już nic nie uratuje. To częsty motyw malarzy i rzeźbiarzy tamtych lat oznaczający potępionych.