Rola wartości w życiu człowieka

Termin wartość pochodzi od słowa być wartościowym, mieć znaczenie i wszedł do słownika filozoficznego stosunkowo niedawno, bo dopiero pod koniec dziewiętnastego wieku. Do tego czasu tradycja filozoficzna posługiwała się określeniem dobro. Początkowo termin wartość należał wyłącznie do języka codziennego i oznaczał:-siłę, zdrowie fizyczne, odwagę i męstwo, moc charakteru. Potem zaczęto mówić o wartościach na terenie nauk szczegółowych: w matematyce, muzyce, naukach prawnych i ekonomicznych. Często zamiast terminu wartość używano wyrazów synonimicznych: dobro, idea, doskonałość i znaczenie.

Termin wartość pochodzi od słowa być wartościowym, mieć znaczenie i wszedł do słownika filozoficznego stosunkowo niedawno, bo dopiero pod koniec dziewiętnastego wieku. Do tego czasu tradycja filozoficzna posługiwała się określeniem dobro. Początkowo termin wartość należał wyłącznie do języka codziennego i oznaczał:-siłę, zdrowie fizyczne, odwagę i męstwo, moc charakteru. Potem zaczęto mówić o wartościach na terenie nauk szczegółowych: w matematyce, muzyce, naukach prawnych i ekonomicznych. Często zamiast terminu wartość używano wyrazów synonimicznych: dobro, idea, doskonałość i znaczenie. Wyrazy te pokrywają się praktycznie z terminem wartość jednak nie zawsze i nie całkowicie. Wartość jest bowiem pojęciem na tyle ogólnym, że zawiera w sobie wszystkie inne określenia. Współcześnie słowo wartość jest używane w trzech znaczeniach. Po pierwsze, słowo to oznacza albo własność rzeczy, albo rzecz, która jest obdarzona tą własnością. Po drugie, w mowie potocznej słowo wartość ma znaczenie dodatnie, natomiast w języku filozofii jest ono także używane w znaczeniu ujemnym. W życiu codziennym mówi się, że wartością jest zdrowie, miłość, sprawiedliwość, natomiast brzydota, choroba, kłamstwo nie są wartościami. W języku filozoficznym są to wartości negatywne, ujemne. Po trzecie, wartości w sensie szerszym to wartości filozoficzne, a w węższym to wartości gospodarcze, na przykład wartość ekonomiczna, w szczególności cena. Zdefiniowanie wartości nie jest rzeczą prostą. Na ogół przyjmuje się, iż pojęcie wartość stanowi podstawową kategorię aksjologii (nauki o wartościach) i że oznacza ona “to wszystko, co uchodzi za ważne i cenne dla jednostki i społeczeństwa oraz jest godne pożądania, co łączy się z pozytywnymi przeżyciami i stanowi jednocześnie cel dążeń ludzkich”. Człowiek jest ze swej istoty ukierunkowany na świat wartości: dostrzega je, rozpoznaje, klasyfikuje, realizuje. Całe jego życie jest bezustannym wartościowaniem. W jaki sposób człowiek rozpoznaje wartości, skąd ma pewność, że wybiera i realizuje te najbardziej pozytywne? Otóż poznanie wartości dokonuje się w aktach emocjonalnych. To uczucia odsłaniają człowiekowi świat wartości i tylko one są do tego zdolne. Dzięki uczuciom człowiek doświadcza istnienia jakiejś wartości, wie, jaka to wartość i potrafi ją zhierarchizować. Im wyższa jest wartość, tym głębsze zadowolenie człowieka płynie z tego, że w niej uczestniczy. Stan uczuciowy osoby i uznawane przez nią wartości tworzą pewnego rodzaju nierozerwalną całość. Emocje nie tylko pomagają człowiekowi w poznawaniu wartości, ale również są podstawą możliwości realizacji wartości. Wartości uświadamiają człowiekowi przeżywanie pewnych stanów emocjonalnych. Do podstawowych wartości uniwersalnych zalicza się prawo do życia, pokój, tolerancję, wolność, prawdę, sprawiedliwość, miłość. Życie zajmuje centralne miejsce w całokształcie dóbr posiadanych przez człowieka. Prawo do życia dotyczy biologicznego istnienia oraz nienaruszalności organizmu. Wiąże się ono nierozerwalnie z potrzebą zachowania pokoju, jako warunku nie tylko pomyślnego rozwoju, lecz również biologicznego przetrwania gatunku ludzkiego. Poszanowanie życia to nie tylko troska o zdrowie i biologiczne istnienie innych ludzi, lecz również poszanowanie ich godności przejawiające się w tolerancyjnym nastawieniu wobec ich przekonań, poglądów i sposobów życia. Tolerancja wymaga, aby człowieka akceptującego odmienne od własnych poglądy nie traktować jak wroga lecz starać się zrozumieć i uszanować jego racje. Do wartości ogólnoludzkich należy również prawda. Jest ona wartością, dzięki której człowiek zachowuje swoją osobową integralność, bez prawdy ginie lub degeneruje się. W dzisiejszym świecie bardzo wysoko ceni się piękno. Zarówno kobiety, jak i mężczyźni robią wszystko, aby poprawić swój wygląd, są w stanie zgodzić się na wszelkie wyrzeczenia, byleby tylko podobać się innym. Ludzie od najdawniejszych czasów otaczali się pięknymi przedmiotami, kupowali dzieła sztuki, dbali , aby ich otoczenie było estetyczne, aby mogli się w nim dobrze czuć. Wydaje się, że współczesny, zabiegany człowiek nie ma po prostu czasu na miłość i na udane życie rodzinne. Ludzie w ciągłej pogoni za pieniądzem zapominają, o tym, co jest najważniejsze i nadaje prawdziwie ludzki wymiar egzystencji. Małżonkowie ciągle się mijają, nie mają czasu, ani dla siebie, ani dla swoich dzieci. Te z kolei zamiast spędzać czas z przyjaciółmi, spędzają całe dnie przed ekranem telewizora lub monitorem komputera. Wydaje się, że dla współczesnego Polaka, który wątpi niemal we wszystko, wiara nie jest już wartością najważniejszą, jednak śmierć Jana Pawła II przywróciła tej wartości pewna ,,popularność”. Papież Polak całym swoim życiem pokazywał, jak ważna jest ona w życiu człowieka i jakie stanowi dla niego oparcie , jednak dopiero tak dramatyczny moment, jak śmierć Ojca Świętego zwróciła naszą uwagę na jego słowa. Jan Paweł II uczył także , ze zaraz obok wiary należy stawiać inne wartości; patriotyzm i poszanowanie godności drugiego człowieka. Przekaz wartości jest niezmiernie skomplikowany w okresie transformacji systemowej w państwie i w społeczeństwie, w którym wszelkie autorytety są zachwiane. Taka sytuacja nie może pozostawać bez wpływu na rozwój duchowy i moralny oraz wychowanie dzieci i młodzieży. W tych trudnych czasach trzeba sobie zadać pytanie, kim jest człowiek, a także kim może się stać? Prawda, wolność, życie, pokój, tolerancja, sprawiedliwość, miłość to wartości, przez które człowiek odnosi się do człowieka. Postępując zgodnie z nimi człowiek zdaje się stopniowo odnajdywać i realizować swoje człowieczeństwo. W wychowaniu chodzi głównie o to, aby człowiek stawał się coraz bardziej człowiekiem. Wychowanie to rozwijanie człowieczeństwa.