Bohaterowie powieści Henryka Sienkiewicza musieli zmagać się zarówno z przeciwnościami losu, jak i z własnymi słabościami. W krytycznych sytuacjach byli wystawieni na wielką próbę charakteru. Czy ich zachowania mogą pomóc czytelnikowi w podejmowaniu trudnych decyzji życiowych? Uważam, że współczesny odbiorca nie może korzystać z doświadczeń Sienkiewiczowskich postaci, a ich postępowanie nie stanowi dla niego podstawy do naśladowania w momentach decydujących wyborów. Andrzej Kmicic to jedna z najważniejszych postaci „Potopu” postawiona przed koniecznością stoczenia wewnętrznej walki. Musiał on rozstrzygnąć w swoim sumieniu, czy sprzeniewierzyć się przysiędze złożonej na krzyż i podjąć walkę o wolność ojczyzny, czy pozostać wiernym Radziwiłłom, którzy opuścili swego prawowitego władcę, i tym samym skazać się na haniebne miano zdrajcy ojczyzny. Nie wiedział, że Janusz Radziwiłł wykorzystał jego lojalność i zaufanie, aby posłużyć się nim, gdyby zaszła potrzeba przeciwstawienia się przeciwnikom uznania szwedzkiego króla za władcę Polski. Podczas uczty, która została wydana dla szlachty przybyłej do Radziwiłła w celu obrony ojczyzny, Kmicic został postawiony przed koniecznością dokonania wyboru między najważniejszymi dla niego wartościami: honorem i miłością do ojczyzny. Uznał za ważniejszą przysięgę wierności, gdyż splamiłby swój honor i sprzeniewierzyłby się Bogu. W ten sposób skazał się na pogardę patriotycznej szlachty oraz naraził swoją ukochaną na wstyd i cierpienie. W słuszności podjętej decyzji utwierdziło go jednak zapewnienie księcia Janusza, że poddaje się on Szwedom, aby służyć Polsce i w ten sposób myśli o jej dobru. Współczesny czytelnik nie znajdzie zbyt wielu sytuacji, w których postępowanie Kmicica mogłoby pomóc mu w podjęciu decyzji. To inne czasy, inni ludzie, inne sytuacje wymagające dokonywania wyborów. Sądzę, że możemy współczuć bohaterom powieści Henryka Sienkiewicza, możemy ich podziwiać za odwagę, determinację, lojalność i miłość, lecz realia ich świata i naszego są tak różne, że trudne decyzje musimy podejmować w oparciu o własne przemyślenia i wyznawane wartości i ponosić za nie odpowiedzialność.