1. Streść w formie konspektu rozwój dwu podstawowych wątków filmu.

Jednym z dwóch przedstawionych wątków filmu jest niewiedza panująca wśród społeczności. Śmierć nie jest powodem paniki, lecz to co czeka nas później oraz to czy Bóg w ogóle istnieje i jak wygląda życie po życiu. Z tego też powodu ‘Siódma Pieczęć’ jest dziełem ponadczasowym - ludzie mieli te wątpliwości zawsze i nigdy się ich nie pozbędą. Wszystko to bowiem zależy od wiary, a ta nie płynie z umysłu tylko z serca. Odpowiedzi na te pytania nie znajdziemy dzięki wiedzy - jest to kwestia wiary: wierzymy lub nie. Ten fakt przeobraża nasze życie w bezsens, marność. Antonius szuka Boga, a duchowe dylematy pogłębiają się, gdy dostrzega, jakie formy przybiera wyczekiwanie na dzień Sądu Ostatecznego. Jedyne pragnienie jakie mu zostało to nadać sens już nie tyle życiu co własnej śmierci. Spełnić choć jeden czyn, który pozwoli mu nadać sens własnemu istnieniu. W pewnym momencie jest tak zdesperowany, że chce znaleźć diabła, bo „on musi wiedzieć czy Bóg istnieje”. Nawet Śmierć, z którą główny bohater toczy pojedynek nie jest w stanie mu odpowiedzieć, co go czeka po drugiej stronie, ponieważ po prostu nie wie, jest „niewiedząca”, wykonuje jedynie swoje zadanie. Akcja filmu obsadzona została w średniowiecznych realiach, rozgrywa się w czasach narastającej epidemii, siejącej okrutną śmierć zarazy. Ludzie chwalą Boga, modlą się do niego, jednak sami nie wiedzą czy On istnieje. Natomiast można zauważyć pewną analogię rodziny kuglarzy do Rodziny Świętej- cały czas uciekają, marzą o spokojnym życiu syna, po którym oczekują rzeczy wielkich, w końcu mają nadzieje, że ich syn wiele osiągnie.

2. Wymień elementy służące przedstawieniu realiów epoki, w której rozgrywa się akcja filmu.

3. Rozszyfruj znaczenie wynotowanych przez siebie symboli.

Akcja filmu obsadzona została w średniowiecznych realiach, rozgrywa się w czasach:

• narastającej siejącej okrutną śmierć zarazy, epidemii dżumy, która spustoszyła średniowieczną Europę zabijając około jedną trzecią ludności kontynentu. Symbol zagrożenia, bezwzględności i ostateczności śmierci.
• wypraw krzyżowych- nazywanych też krucjatami, prowadzonych w celu odbicia, a następnie obrony miejsc związanych z religią chrześcijańską. Uczestników wypraw krzyżowych nazywano krzyżowcami. Powraca z nich główny bohater, Antonius Block wraz ze swoim giermkiem. Rycerz żałuje, że zadawał śmierć i nie odnalazł odpowiedzi na nurtujące go pytania. Jest rozczarowany krucjatą.
• polowań na czarownice- zjawiska wzmożonej ilości podejrzeń i procesów o czary, które rozpowszechniło się pod koniec średniowiecza. Wiązało się z popularnym przekonaniem o obecności szatana w życiu codziennym. Czarownice były uważane za siostry lub córki diabła. Unicestwienie kobiet uznanych za czarownice było rodzajem walki ze złem.
• w filmie nie da się też nie zauważyć wyraźnie zaznaczonego etosu rycerskiego- zespołu wartości, powszechnie przyjętych i akceptowanych przez rycerzy. Rycerze byli przedstawicielami uprzywilejowanej warstwy społecznej. Głównym bohaterem filmu jest rycerz, który powraca z wyprawy krzyżowej. Cechuje go szlachetna postawa, wierność danego słowa, walka - w tym przypadku intelektualna - ze Śmiercią.

4. Wyjaśnij symboliczny sens gry w szachy ze Śmiercią.

Przewodnim motywem całego obrazu jest partia szachowa jaką rycerz rozgrywa ze śmiercią. Stawką jest życie rycerze. Trzykrotnie reżyser prowadzi nas do szachownicy byśmy mogli zobaczyć stan rozgrywki. Na początku nikt nie zyskuje zdecydowanej przewagi, ale Block jest przekonany, że wygra ze Śmiercią.

Tuż przed drugim starciem Antonius spędza czas wśród wędrujących aktorów, którzy są dla niego bardzo życzliwi. Ich postawa do świata i do siebie nawzajem rodzi w nim nadzieję. Zasiadając do szachownicy jest pełen chęci do życia. Zyskuje sporą przewagę, jest nawet bardzo bliski wygrania partii, ale los jest nieubłagany dla złudzeń. Pod koniec filmu, Jon na widok Śmierci grającej w szachy z rycerzem zabiera swoją rodzinę i opuszcza głównego bohatera.

Nie martwi się oni o jego los ani jego zbawienie, przez co Block uważa, że ideały bezinteresowności, czy wzajemnej pomocy to miraż. W tym momencie Śmierć wyprowadza ostatni ruch i wygrywa. Motyw ten jest przesycony symbolizmem. Pokazuje, że Śmierci nie da się przechytrzyć. W jej obliczu można tylko rozrachować się z własnym życiem i uczynić coś znaczącego dla innych. Motyw grania o życie ze śmiercią jest obecny w legendach - gracz oszukuje by uratować jak najwięcej istnień. Białe i czarne pola szachownicy, białe i czarne figury przedstawiające ludzi różnych stanów, znajdują swoje odpowiedniki w świecie, który otacza grających.. Może to właśnie świat jest szachownicą, na której toczy się gra przeciwieństw? Tu spotykają się ze sobą wartości materialne i duchowe, a film poprzez kontrast monochromatyczny opowiada o walce dobra ze złem. Biel związana jest z obecnością światła, narodzinami, czystością i niewinnością. Czerń to brak światła, śmierć i nicość. Jest kojarzona z chorobami, piekłem, światem podziemnym i diabłem.

5. Jak artyści średniowieczni rozumieją swoje zadania? Odpowiedz, uwzględniając wypowiedzi kuglarzy i malarza oraz odwołując się do swojej wiedzy o epoce.

W filmie odnajdujemy dwa skontrastowane portrety artystów - dwa modele sztuki. Pierwszym jest malarz, pokrywający ściany wiejskiego kościółka przerażającymi w treści freskami, przedstawiającymi taniec śmierci. W rozmowie z Jonsem wyjaśnia cel swej twórczości: ma budzić w odbiorcach strach i sprawiać, by pamiętali o śmierci. To sztuka w służbie Kościoła, krzewiąca posłuszeństwo i wzbudzająca religijny fanatyzm, ucząca nienawiści do ciała i lęku przed boską karą. Zupełnie inaczej pojmują swój zawód wędrowni kuglarze, reprezentujący nieoficjalny, niezależny od polityki Kościoła, nurt twórczości. Ich sztuka rodzi się z potrzeby serca, wzajemnej miłości i szacunku, autentycznej, szczerej wiary w Boga i człowieka.

6. Określ, co chce wiedzieć rycerz - jakiej wiedzy poszukuje?

Dla pełnego smutku i goryczy Blocka, wracającego z wypraw krzyżowych i przeżywającego głęboki kryzys wiary wędrówka to podróż w głąb samego siebie z pytaniami o sens i cel życia i śmierci, istotę Boga i jego związek z cierpieniem i złem na ziemi Block obserwuje życie na ziemi, pełne okrucieństwa i cierpienia. Jego wiara w istnienie Boga jest silna. Podczas spowiedzi przyznaje, że nie może wyzbyć się wiary, która drzemie głęboko w jego sercu. Równocześnie poddaje w wątpliwość trudne do dostrzeżenia cudy, w których Stworzyciel objawia się ludziom, zastanawia się jak możliwy jest taki ogrom cierpienia dokonujący się na Jego oczach. I rzeczywiście szuka odpowiedzi na pytanie: czy życie pozagrobowe nie jest tylko nadzieją człowieka? Duchowe dylematy pogłębiają się, gdy dostrzega, jakie formy przybiera wyczekiwanie na dzień Sądu Ostatecznego. Jedyne pragnienie jakie mu zostało to nadać sens już nie tyle życiu co własnej śmierci.

7. Czego boją się filmowi bohaterowie? Opisz ich lęki.

W filmie dominuje atmosfera strachu, widać przechodzące procesje biczowników. Block spotyka ludzi przepełnionych strachem przed śmiercią, niszczących siebie i innych, pozbawionych sensu życia. Wędrówka obrazuje świat zbliżający się do zagłady, pełen przemocy, agresji i nienawiści, wyrażających zagubienie ideowe i egzystencjalne człowieka tamtej epoki.

8. Kim jest według ciebie czarownica?

9. Dlaczego w filmowym świecie czarownica jest uznana za zbrodniarkę i skazana na śmierć na stosie?

Popularne przekonanie o obecności szatana w życiu codziennym, doprowadziło do tego, że człowiek bezustannie był zmuszony do walki z nim, szczególnie w okresach niepokojów społecznych, zarazy i tym podobnych. Czarownice były uważane za siostry lub córki diabła. Unicestwienie kobiet uznanych za czarownice było rodzajem walki ze złem. W filmie pojawiają się scena torturowania i palenia na stosie domniemanej czarownicy. Młoda dziewczyna jest niewinna, stała się kozłem ofiarnym społeczności panicznie bojącej się diabła i zarazy oraz szukającej winnych tragedii.

10. Przedstaw różne oblicza miłości ukazane w filmie.

W filmie występują trzy rodzaje miłości: Jof i Mia służą ludziom swą sztuką, niosą radość, pociechę i nadzieję. Nie filozofują, cieszą się życiem. Sił dodaje im wzajemna miłość oraz ich syn Mikael, z którym wiążą ogromne nadzieje. Przedstawione są tutaj dwa rodzaje miłości: pierwszym z nich jest miłość macierzyńska rodziców do ich syna, miłość rodzinna. Drugim rodzajem jest miłość pomiędzy rodzicami Mikaela- klasyczne uczucie, które wiąże się z pragnieniem osiągnięcia pełni dobra i szczęścia - założenia własnej rodziny. Trzecim, skrajnym rodzajem miłości jest miłość Ploga do jego żony, Lisy. Zazdrość jest jednym z przejawów miłości, ale jednocześnie zbyt duża jest na tyle niebezpieczna, że może tę miłość zniszczyć.

11. Rozstrzygnij, czy film pokazuje ponadczasowe oblicza miłości. Uzasadnij swoje zdanie.

Miłość i przyjaźń to uczucia ponadczasowe, piękne i na stałe wpisane w życie każdego człowieka. Uczucia te są siłą, dzięki której mimo wszystkich przeciwności losu ludzie wciąż widzą sens życia. Miłość towarzyszy człowiekowi od zawsze i przejawia się w naszym życiu pod wieloma postaciami. Motywuje ludzi do walki z przeciwnościami losu i choć każdy z nas jest inny, inaczej kieruje swoim życiem to właśnie miłość jest początkiem wszystkiego. Każdy powinien czuć się za kogoś odpowiedzialny i opiekować się drugą osobą. To jest sensem ludzkiego życia i decyduje o jego wartości.

12. Opisz postać Śmierci.

Wizerunek Śmierci daleki jest od wyobrażeń wieków średnich. Nie chodziło reżyserowi o epatowanie grozą czy zachowanie wierności epoce. „Uwspółcześniona” kreacja „kostuchy” kreowała dzieło dotykające ponadczasowych spraw ostatecznych. Bergmanowska Śmierć milczy, jest nieodgadniona, pozwala przecież Rycerzowi uratować kuglarzy, nie tłumacząc swej decyzji. Zapytana czy Bóg istnieje nie odpowiada, jednocześnie dopuszczając do siebie możliwość jego nieistnienia, mówi: „Być może, że tam rzeczywiście nikogo nie ma.”. Kiedy przychodzi po Blocka nie ma nic do powiedzenia. Takie rozwiązanie problemów pozwala nam ujrzeć postawę twórcy, który sytuuje człowieka jako istotę bezradną wobec własnej egzystencji i tajemnic wieczności.

13. Czy w filmie występuje Bóg i sfera sacrum? Uzasadnij odpowiedź.

Bóg jako Bóg się nie pojawia w filmie. Tak naprawdę nie wiadomo, czy on w ogóle istnieje. Ludzie chwalą go, modlą się do Niego, ale on sam nie pojawia się w filmie pod żadną postacią. Tak jakby był obecny, ale można się o tę obecność spierać. Kiedy Rycerz potrzebuje dowodu na istnienie Boga wypowiada te słowa: „Chcę wiedzieć – nie wierzyć, nie chcę gubić się w przypuszczeniach (…) Chcę, by Bóg wyciągnął ku mnie ramiona, by objawił mi się osobiście, by do mnie przemówił.” Jednak Bóg milczy. Sama śmierć nie wie czy Bóg naprawdę istnieje, wykonuje swoje zadania, ale jednocześnie dopuszcza do siebie możliwość jego nieistnienia. W filmie wielokrotnie pojawia się strefa sacrum, np. podczas pochodu biczowników zadających sobie straszliwe rany w dymach kadzideł i przy akompaniamencie chorałów gregoriańskich czy freski malowane w kościele przez malarza mające wywołać strach przed Bogiem.

14. Przedstaw treść ostatniej sceny filmu i zinterpretuj jej sens.

W ostatniej scenie Śmierć prowadzi za sobą głównego bohatera wraz z jego towarzyszami do tańca. jest to Danse Makabre Symbolizuje nieuchronność śmiertelnego losu, ale także jako wyraz rozczarowania marnością świata i skargi na przemijanie, równość wszystkich ludzi wobec śmierci. Śmierć jest nieodłącznym atrybutem ludzkiej egzystencji. Każdy z nas ma świadomość, że przyjdzie dzień, kiedy nastąpi kres jego życie. Od wieków ludzie zadawali sobie pytanie, czym jest śmierć i co się z nimi stanie kiedy ona nastąpi.

15. Scharakteryzuj epokę średniowiecza przedstawioną w filmie.

Mroczny okres średniowiecza, w którym wierność wobec chrześcijańskiego Stwórcy była sprawą nadrzędną, a topos memento mori towarzyszył ludziom na każdym kroku ich życia, jest momentem w historii, gdzie ciężko doszukiwać się metafizycznych bojów i wewnętrznych rozterek w ludzkich umysłach. Film porusza najbardziej charakterystyczne elementy epoki: zacofanie, wyprawy krzyżowe, asceza oraz bezwzględne oddanie się Najwyższemu. Jednak okazuje się, że na tle tak ograniczonej epoki można stworzyć ambitny obraz, w którym zawarte jest nurtujące ludzi od wieków, jednak nie zawsze głośno wypowiadane, pytanie. Tylko trzy słowa, a wywołują tyle emocji – czy Bóg istnieje? Film bardzo mocno porusza motyw narastającej epidemii, siejącej okrutna śmierć zarazy. Ludzie są przepełnieni strachem przed śmiercią, tracą sens życia.. Wędrówka obrazuje świat zbliżający się do zagłady, pełen przemocy, agresji i nienawiści, wyrażających zagubienie ideowe i egzystencjalne człowieka tamtej epoki.