Odrębność postępowania z kobietą w ciąży wynika ze zmian anatomicznych i fizjologicznych, które zachodzą w organizmie kobiety w tym okresie. Świadomość że mamy do czynienia z życiem matki i płodu jest dodatkowym czynnikiem stresującym. Znajomość tych różnic pozwoli ratownikowi przezwyciężyć lęk i obawy przed udzieleniem pierwszej pomocy. Zmiany w organizmie kobiety w okresie ciąży i wynikające z nich objawy UKŁAD NERWOWY • Częstsze występowanie zawrotów głowy, • Zasłabnięcia, • Zaburzenia równowagi. UKŁAD ODDECHOWY • Wzrost objętości oddechowej do 20%, • Wzrost zużycia tlenu (nawet do 100% podczas porodu), • Uczucie duszności i wzrost wentylacji minutowej o 40-50%, • Zmiana wymiaru klatki piersiowej na skutek powiększenia objętości brzucha, UKŁAD KRĄŻENIA • Wzrost objętości krwi krążącej o 40-50%, • Wzrost częstości pracy serca o 15-20 razy na minutę ponad zwykłą wartość, Wzrost objętości minutowej serca o 30-50%, Ucisk ciężarnej macicy w okresie późnej ciąży na aortę i żyłę główną dolną (w jamie brzusznej) powoduje między innymi zmniejszenie objętości wyrzutowej serca, aż do 40% (tzw. zespół żyły głównej dolnej, gdzie ucisk na wspomniane naczynia powoduje upośledzenie odpływu z naczyń obwodowych, co daje w efekcie spadek ciśnienia i prowadzi do niedotlenienia płodu). UKŁAD POKARMOWY • Wolniejsze opróżnianie żołądka z treści pokarmowej i zwiększone ryzyko zachłyśnięcia treścią pokarmową • Położenie pętli jelitowych powierzchownie w stosunku do ciężarnej macicy z tendencją do przesuwania się w kierunku nadbrzusza i wzrostu ich narażenia na uraz. UKŁAD MOCZOWY • Uniesienie pęcherza moczowego powyżej spojenia łonowego, UKŁAD KOSTNO-MIĘŚNIOWY • Rozciągnięcie więzadeł stawowych szczególnie w obrębie miednicy, • Wzrost masy ciała

Ciąża dzieli się na trzy okresy (trymestry), z których każdy obejmuje 12 tygodni. W I trymestrze ciężarna macica chroniona jest przed urazami przez kości miednicy, a płód przez mięsień macicy. W miarę rozwoju na początku II trymestru ciężarna macica wyłania się spoza spojenia łonowego tak, że jej dno (górna część) osiąga wysokość pępka około 20 tygodnia. W 36 tygodniu osiąga wysokość maksymalną, tj. poziom łuków żebrowych. Gruba ściana mięśniowa macicy w III trymestrze staje się cienka i przestaje stanowić ochronę. W II i III trymestrze do stanów zagrożenia ciąży dochodzi nawet przy nieznacznych urazach. Każda kobieta w ciąży, będąca poszkodowaną na skutek urazu, musi być bezwzględnie zbadana przez specjalistę. Pozostawienie jej bez tego badania nawet jeśli poszkodowana nie zgłasza dolegliwości może stanowić zagrożenie dla życia zarówno matki jak i płodu. Uraz kobiety ciężarnej dotyczy co najmniej dwóch pacjentów. Z uwagi na to, że płód jest całkowicie uzależniony od matki najlepszym sposobem pomocy jest ratowanie życia i zdrowia matki.Postępowanie jest takie samo jak w przypadku kobiety nie ciężarnej. POSTĘPOWANIE • Ocena charakteru zdarzenia (mechanizm urazu) • Ocena podstawowych funkcji życiowych (ABC) – w przypadku oznak nagłego zatrzymania krążenia powiadomienie pogotowia ratunkowego, podjęcie resuscytacji , • Zebranie wywiadu od poszkodowanej lub osób bliskich (szczególnie dotyczącego czasu trwania ciąży i dolegliwości z nią związanych), • W razie konieczności wdrożenie postępowania przeciwwstrząsowego, • Podanie tlenu* • Zaopatrzenie widocznych krwotoków zewnętrznych, • Stabilizacja kręgosłupa szyjnego, • Ocena i zaopatrzenie obrażeń (ze szczególnym uwzględnieniem okolic płciowych – krwawienie z dróg rodnych) • Ochrona przed wychłodzenie – „ folia życia” • Stałe kontrolowanie czynności życiowych (ABC), • Wsparcie psychiczne, ODMIENNOŚCI WYNIKAJĄCE ZE ZMIAN ANATOMICZNO – FIZJOLOGICZNYCH • Większe zapotrzebowanie na tlen o min 20% • Opóźnienie objawów wstrząsu (mogą wystąpić dopiero przy utracie 30-35% krążącej krwi), • Większe ryzyko zachłyśnięcia się treścią pokarmową i aspiracji jej do dróg oddechowych, • W celu odciążenia układu sercowo-naczyniowego i ułatwienia powrotu żylnego konieczność ułożenia poszkodowanej na lewym boku MODYFIKACJE UŁOŻENIA CIĘŻARNEJ • Przechylenie noszy z ciężarną na lewy bok o 20-30o, • Włożenie wałka w formie klina pod prawy pośladek aby uzyskać przesunięcie macicy na lewą stronę, • Przesunięcie rękami ciężarnej macicy na lewą stronę, o ile inne sposoby są niemożliwe (np. podczas resuscytacji). Robimy to przez powłoki brzuszne układając dłonie po prawej i lewej stronie brzucha ciężarnej i przesuwając w ten sposób macicę z płodem na lewą stronę Sprawnie przeprowadzona akcja ratunkowa, właściwa ocena obrażeń i szybkie wykonanie właściwych procedur, mających na celu zabezpieczenie funkcji życiowych ciężarnej kobiety, daje szansę przeżycia dla płodu. RESUSCYTACJA KOBIETY W CIĄŻY U ciężarnej może dojść do ucisku żyły głównej dolnej i aorty przez macicę – zespół aortalno-żylny Ucisk na żyłę główną dolną prowadzi do zmniejszenia objętości krwi dopływającej do serca, przez co obniża się rzut serca i ciśnienie tętnicze. Ucisk na aortę obniża przepływ krwi w krążeniu łożyskowym i może doprowadzić do niedotlenienia płodu. Uniesienie prawego biodra o kąt 30 stopni eliminuje ucisk macicy na aortę i żyłę główną dolną. Takie postępowanie jest związane z anatomicznym położeniem dużych naczyń krwionośnych (żyła główna dolna) U nieprzytomnej ciężarnej leżącej na plecach lub na prawym boku, płód oraz macica mogą wywierać ucisk na duże naczynia krwionośne. Niesie to ze sobą ryzyko dodatkowych powikłań z zatrzymaniem krążenia włącznie. Ułożenie kobiety na lewym boku pozwala zminimalizować to zagrożenie. Resuscytację należy przeprowadzać według schematu dla osoby dorosłej, uważając aby nie uciskać brzucha poszkodowanej. POZYCJA BEZPIECZNA Kobiety w zaawansowanej ciąży - Jeżeli układamy w pozycji bezpiecznej kobietę w zaawansowanej ciąży - układamy ją na lewym boku! Dzięki temu macica, w której znajduje się dziecko, zostaje przesunięta lekko w lewą stronę. Żyła główna dolna, która odprowadza krew z kończyn dolnych do serca, zostaje odciążona i krew może swobodnie przepłynąć do serca. Kobiet w zaawansowanej ciąży nie przekręcamy co 30 minut na drugi bok - cały czas spoczywają na lewym boku. ZADŁAWIENIE KOBIETY W CIĄŻY Jeżeli poszkodowana jest przytomna należy:

1. nakłonić poszkodowaną do kaszlu
2. uderzyć 5 razy w okolicę międzyłopatkową
3. wykonać 5 razy uciśnięcie klatki piersiowej. Ratownik staje z tyłu poszkodowanej, obejmuje ją rękoma kładąc jedną pięść na środku klatki piersiowej drugą ręką chwyta pięść pierwszej. Wykonuje silne uciśnięcia w kierunku górno-tylnym. Z uwagi na możliwość utraty przytomności przez poszkodowaną ratownik powinien ją asekurować – wstawić stopę między stopy poszkodowanej i oprzeć poszkodowaną o swoje biodro.
4. Powtarzać punkty 2 i 3 do momentu udrożnienia dróg oddechowych lub utraty przytomności przez poszkodowanego Jeżeli poszkodowana jest nieprzytomna należy:
5. Wezwać pomoc
6. Udrożnić drogi oddechowe. Wykonanie:Stań z boku poszkodowanej. Odegnij głowę ku tyłowi kładąc rękę na czole poszkodowanej i unieś żuchwę dwoma palcami drugiej ręki.
7. Wykonać 2 wdechy i skontrolować rezultaty – obserwacja wychyleń klatki piersiowej.
8. Repozycja głowy – powtórzyć punkt 3 w celu eliminacji wcześniejszego błędu ratownika.
9. Ponownie wykonać 2 wdechy i skontrolować rezultaty – obserwacja wychyleń klatki piersiowej.
10. 5 uciśnięć klatki piersiowej – ratownik klękając nad poszkodowaną kładzie część dłoniową nadgarstka jednej ręki na klatce piersiowej poszkodowanej, drugą dłoń opiera na pierwszej i wykonuje silne uciśnięcia w kierunku głowy i grzbietu poszkodowanej. CHYTA RAUTEKA Wykonujemy podobnie jak u osoby dorosłej, pomijamy chwyt za nadgarstek poszkodowanej, jedynie wkładamy swoje ręce po pachy kobiety a głowę stabilizujemy „przytulając” ją do swojej głowy.