Tematem wielu polskich dzieł jest ojczyzna. Poeci widząc ciężką sytuację naszego kraju, ataki i rozbiory, pisali „ku pokrzepieniu serc”, ale również chcieli unaocznić wady polskiego narodu. W mojej pracy postaram się omówić motyw ojczyzny występujący w dziełach takich jak: „Konrad Wallenrod”, „Pan Tadeusz”, „Przedwiośnie”, „Nad Niemnem”. Romantyzm bardzo żywo podchodził do kwestii narodowościowych reagując na wszelkie zmiany zachodzące w ówczesnej sytuacji państwowej. Epoka romantyzmu to okres wytężonej pracy na rzecz zachowania tożsamości narodowej Polaków. Poddawani polityce germanizacji i rusyfikacji Polacy potrzebowali takich twórców jak Adam Mickiewicz, który swoją twórczością wskrzeszał ducha Narodu Polskiego. Utwór Adama Mickiewicza pt. „Pan Tadeusz” napisany „ku pokrzepieniu serc” w sposób szczególny odwołuje się do uczuć patriotyzmu i dumy narodowej. Mickiewicz przypomniał rodakom okres Polski szlacheckiej wraz z jej tradycjami i niepowtarzalnym krajobrazem ziemi litewskich. Adam Mickiewicz jako wielki patriota postawił sobie za cel zbudowanie w świadomości narodu obrazu Polski silnej i niepodległej. Cel ten, biorąc pod uwagę klęski kolejnych powstań-listopadowego i styczniowego, był trudny do osiągnięcia. Soplicowo urasta w dziele do rangi małej ojczyzny, miejsca, które pozostaje niezmienione biegiem zdarzeń, w którym w każdym kącie starego dworku wyczuwa się szczególne przywiązanie do utraconej ojczyzny. Również świadomość przynależności do kraju, którego w tamtych czasach nie ma już na mapach Europy, jest silna i przekazywana z pokolenia na pokolenie. Wspomnienia lat wolności i świetności ojczyzny są ciągle żywe i obecne w sercach bohaterów. Ta mała, nieomalże sielska ojczyzna, to odbicie całego narodu, z jego wadami i zaletami, z jego dorobkiem kulturowym, obyczajami i zwyczajami oraz z historycznym dziedzictwem. Również postaci przedstawione w tejże epopei są przykładami bohaterów, dla których najważniejszą wartością jest właśnie ojczyzna. Jacek Soplica poświęcił swoje życie sprawie narodowej, jak i Tadeusz dochowując patriotycznych rodzinnych tradycji wyrusza na wojnę przeciw Rosji wraz z wojskami napoleońskimi,w których wówczas naród polski pokładał ogromne nadzieje. Kolejnym utworem Adama Mickiewicza jest „Konrad Wallenrod”. Tytułowy bohater pragnąc wyswobodzić ojczyznę, z którą się utożsamiał, uwikłał się w walkę z własnym sumieniem. Żyjąc u boku ukochanej, nie mógł zaznać pełni szczęścia, gdyż zdawał sobie sprawę, że Litwa najeżdżana przez Krzyżaków, cierpi. Chcąc pomóc swojej ojczyźnie, wkupił się w łaski wroga, by od wewnątrz doprowadzić do jego klęski. Mickiewicz postawił swego bohatera w sytuacji, w której stawało wielu polskich rewolucjonistów doby represji popowstaniowych. Musieli niejednokrotnie wybierać między rodziną a walką w imię wolności Polski. Większość z nich dokonywała wyboru, za który płaciły nieraz całe rodziny. Utwór ten odegrał istotną rolę w kształtowaniu postawy patriotycznej, stał się dla spiskowców niejakim katechizmem i podręcznikiem moralności. Ludzie dzięki niemu byli w stanie porzucić wszystko, na rzecz pomocy swojej ojczyźnie. „Nad Niemnem” to pozytywistyczna powieść napisana z epickim rozmachem, opowiadająca o dwóch rodach- Bohatyrewiczach i Korczyńskich. Eliza Orzeszkowa podobnie jak Mickiewicz w „Panu Tadeuszu” opisuje urodę ziemi litewskiej. Związek z ojczyzną pogłębia praca na polskiej ziemi, dostrzeganie otaczającej natury, pamięć o historii i zachowywanie tradycji. Kraj przodków łączy zarówno Bohatyrowiczów, jak i Korczyńskich, ponieważ członkowie obu rodów zginęli za ojczyznę w powstaniu. Orzeszkowa ukazuje epicki i wyidealizowany obraz ówczesnego życia ziemiańsko-szlacheckiego, w którym idea solidaryzmu ludu ze szlachtą łączy się z postulatem odrodzenia w młodym pokoleniu tradycji powstańczych z 1863 roku. „Wesele” jest dramatem Stanisława Wyspiańskiego, w którym autor przedstawia dwie grupy społeczne- szlachtę oraz chłopów. Oba te kręgi wytykają sobie wzajemnie wady, ich ciągłe nieporozumienia są powodem niemożności odzyskania niepodległości. Wszyscy rozpamiętują historie Polski, jednak nikt nie stara się zmienić dotychczasowej sytuacji. Niemniej jednak widać wśród nich przebłyski patriotyzmu. Zjawisko to jest zauważalne w bardzo ujmującej scenie jak Panna Młoda dopytuje się Poety gdzie jest Polska a on pokazuje, że w sercu. Dostrzegamy tu wyraźnie nawiązanie w kierunku koncepcji miłości do ojczyzny. W dramacie widać niemożność ludzi na odzyskanie niepodległości, gdy Gospodarz zostaje wybrany przez Wernyhorę na przywódcę i otrzymuje od niego złotą podkowę- symbol szczęścia, oraz złoty róg, którego dźwięk miał zachęcić ludzi do walki. Jednak Gospodyni chowa tę podkowę, co może symbolizować odłożenie szczęścia „na potem”, natomiast Jasiek gubi złoty róg, który wręczył mu Gospodarz. Finałowa scena idealnie obrazuje stan społeczeństwa polskiego, kiedy to Chochoł wprowadza weselników w stan uśpienia, ogarnia ich marazm i niemożność podjęcia jakiegoś ruchu. Autor ukazuje w ten sposób podejście ludzi do podjęcia walki narodowowyzwoleńczej. Myślę, że jasno wynika z niniejszej pracy, iż twórcy polscy w różny sposób przedstawiali motyw ojczyzny. Jednak każdy z tych sposobów w pełni docierał do czytelników, pozwalał im zrozumieć wady narodu, ale i dostrzec zalety Polaków. Ponadto, autorzy tych dzieł nierzadko podnosili czytelników na duchu, sprawiali, że zaczynali oni wierzyć, że są nadzieje na lepsze jutro, na odzyskanie niepodległej Polski, a również motywowali naród do walki.