Każda z minionych epok charakteryzuje się własnymi ideami, filozofiami czy prądami. Wraz z różnymi wydarzeniami na świecie kształtowane są nowe poglądy, wzorce i modele zachowań, które są przewodnikiem dla ludzi, żyjących w danym okresie. Są one również wyznacznikiem dzielącym bohaterów na postaci pozytywne, które to prezentują postawy godne naśladowania i są wzorami dla innych oraz negatywne, czyli postaci, które swoim postępowaniem budzą w nas odrazę i niechęć, ponieważ dbają tylko o dobro własne i nie żyją zgodnie z ogólnie przyjętymi zasadami moralnymi w danych epokach. Człowiek żyje zgodnie z regułami swego czasu. Ludzie od zawsze potrzebowali pewnego rodzaju pomocy w przejściu własnego życia, a mianowicie ukierunkowania go. Dlatego każdy poszukuje czegoś, na czym będzie mógł się wzorować, szukając własnej drogi. Takiego wzoru poszukują szczególnie ludzie młodzi, którzy nie mają dokładnego planu dla siebie. Próbują znaleźć oni ideały oraz wartości godne naśladowania. W literaturze znajdziemy bardzo wiele przykładów wzorców. Biblijny Hiob, który jest przykładem ufności i oddania Bogu, średniowieczni rycerze oraz władcy i ich idealne postawy, romantyczni kochankowie, a zarazem bojownicy o wolność ojczyzny oraz pozytywistyczni chłopi, oddani swej pracy. Owa praca jest jednym z pozytywistycznych haseł, które Eliza Orzeszkowa realizuje w swym dziele. „Nad Niemnem” jest powieścią tendencyjną, gatunkiem epickim często wykorzystywanym przez twórców w dobie pozytywizmu. Zgodnie z jego założeniem wartością najważniejszą w powieści jest jej dydaktyczny oraz utylitarny charakter. Poprzez powieść tendencyjną, autorka przekazała pozytywistyczne hasła epoki. Występuje w niej uproszczona fabuła, w której postacie zostały wyraźnie podzielone na negatywne i pozytywne. Narracja w tym utworze jest prowadzona w trzeciej osobie, a narrator jest obiektywny. Pisarka propagowała pracę u podstaw, pracę organiczną, asymilację żydów, czy równouprawnienie. Hasła pozytywistów były odzwierciedlane w formie schematu życia bohaterów. Postacie dobre, czyli realizujące założenia pozytywistów, osiągają szczęście. Postacie złe, czyli odrzucające idee epoki, skazane były na niesprzyjający los. W załączonym fragmencie przedstawiono pozytywistyczne wzorce i antywzorce opisane w utworze. Doskonale uwypuklone zostały również różnice pomiędzy bohaterami. Zauważyć je można w rozmowie, która odbyła się we dworku w Korczynie między Zygmuntem Korczyńskim a Teofilem Różycem. Obaj wywodzą się z arystokracji, toteż nie mają oporów w rozmowach i dobrze czują się w swym towarzystwie. Mężczyźni rozprawiają o urokach krajobrazów zachodnioeuropejskich oraz nudnej, ale urokliwej okolicy dworku. Konwersacja ta odbyła się podczas uroczystości urodzin Pani Emilii Korczyńskiej, matki Witolda- jak co roku, do Korczyna z tej okazji przyjeżdża wielu gości i krewnych, a uroczystość ta zawsze obchodzona jest z wielkim dostojeństwem i klasą. Do rozmowy panów dołącza „młodziutki, dwudziestoletni chłopak, w którym na pierwszy rzut oka można było poznać studenta.”- syn gospodyni, Witold, który również jest reprezentantem szlachty. Dzięki charakterystyce pośredniej zastosowanej w dziele, dokładnie poznajemy ich cechy.