STAROŻYTNY EGIPT

Warunki osadniczo-gospodarcze:

• Obszar doliny i deltu rzeki Nil

• Podział krainy na Egipt Dolny(dolina) i Egipt Górny(delta)

• Uzaleznienie rytmu życia od wylewów Nilu

• System irygacyjny= siec kanałów odprowadzających wodę

• Rolnictwo podstawą gospodarki

• Uprawianie zbóż (jęczmień, proso); warzyw (ogórek, cebula,

czosnek) i owoców (daktyle, figi)

• Znane rzemiosła: kamieniarstwo, metalurgia, tkactwo, garncarstwo,

wikliniarstwo, obróbka trzciny papirusowej

• Wydobywanie złota, miedzi, cyny, ołowiu i żelaza

Ustrój społeczno polityczny

1. FARAON: Despotyczny władca, najwyższy

kapłan, przeznaczony przez Bogów. Należała

do niego cała ziemia i miał on prawo nadawać

ją dostojnikom i kapłanom.

2. WEZYR: Najwyższy urzędnik państwowy.

Wspomagał faraona i zarządzał „administracją”

3. KAPŁAN: Miał ogromy autorytet w państwie ze

względu na wielki wpływ religii na życie

człowieka, a także jego wiedzę i pozycje

majątkową.

4. NACZELNICY: stali na czele poszczególnych nomów.

5.CHŁOPI< HANDLARZE I RZEMIEŚLNICY: pozostała część

społeczeństwa.

NOM (okręg): podstawowa jednostka terytorialna

Wierzenia i religia

Religia politeistyczna charakteryzująca się dualizmem, czyli podziałem

na dobro i zło. Wiara w życie pozagrobowe pod warunkiem zachowania

ciała i oceny sądu Ozyrysa. Czczono siły przyrody i zwierzęta (koty,

ibisy, skarabeusze, krokodyle). Bogom stawiano świątynie, którymi

opiekowali się kapłani.

NAJWAŻNIEJSI BOGOWIE:

• Re: bóg słońca, wszechświata

• Ozyrys: bóg świata zmarłych

• Izyda: żona Ozyrysa, mistrzyni czarów

• Horus:

syn

Ozyrysa, bóg nieba

• Seth: bóg pustyni, wróg Ozyrysa

• Anubis: opiekun cmentarzy

• Ptah: bóg stwórca, opiekun Memphis

Życie pozagrobowe:

Według wierzeń egipcjan każdy człowiek posiadał Ba- duszę

wyposażoną w cechy moralne i intelektualne oraz Ka- duchowego

sobowtóra.

MUMIFIKACJA:

Najczęściej balsamowano faraonów i szlachetnie (bogato) urodzonych.

Z ciała zmarłego usuwano mózg i większość wnętrzności a po

oczyszczeniu „wypełniano” pachnącymi substancjami i mirrą a następnie

owijano bandażami i składano w sarkofagach. W grobowcach-

piramidach lub mastabach umieszczano zwoje papirusu z magicznymi

SĄD OZYRYSA:

Serce zmarłego umieszczone na wadze Thota musiało równoważyć

piórko sprawiedliwości Maat.

Pismo

Treści religijne i ornamenty w piśmie

obrazkowym- hieroglifach były wykuwane

w kamieniu, natomiast inne pisma pisano

trzcinowym pędzelkiem na zwojach

Hieroglify z greckirgo święte znaki.

Osiągnięcia

• System dzięsiętny, geometria, astronomia

• Kalendarz z podziałem na 365 dni

• Zegar

• Rozwój medycyny, anatomia człowieka

MEZOPOTAMIA

Warunki osadniczo gospodarcze

• Położenie: dorzecze rzek: Tygrysu i Eufratu

• Nieregularne wylewy rzek

• Ciepły klimat, mało opadów

• Rozwój upraw wzdłuż rzek

• System nawadniający

• Sprowadzanie metali i kamienia z Azji

mniejszej

• Krainy historyczne: Sumer, Akad,

Babilonia, Asyria, Mitania

• Narzędzia: radło i pług

• Naczynia i cegły z gliny

Ustrój społeczno- polityczny

• Monarchia absolutna

• Warstwy społeczne: arystokracja rodowa, wolni mieszkańcy i

niewolnicy

• Kodeks Hammurabiego

Wierzenia i religia

• Politeizm i synkretyzm religijny

• Ważna rola astrologii

• Zikkuraty- piramidy-świątynia stawiane ku czci bogom

• Ofiary z napojów, jedzenia, oliwy i wina

• Wróżby astrologiczne

Najważniejsze bóstwa:

Anu- bóg nieba

Enlil- bóg powietrza, ziemi

Enki- wody, mądrości

Isztar- bogini miłości

Marduk- opiekun Babilonu

Pismo

• Stworzone przez sumerów ok. 3500 lat p.n.e.

• Piktograficzne pismo klinowe, później przeobraża się w

system wyrazowo- sylabowy

• Wykonywane na cienkiej glince rylcem ze ściętej trzciny

Osiągnięcia

SUMEROWIE:

• Koło garncarskie

• Koło od wozu

• Ceramika

• Domy z cegieł

• Kalendarz (12 m-cy; 354 dni)

• Sześćdziesiątkowy system miar i wag

• Kodeks Hammurabiego

• Epos o Gilgameszu

• Rozwój metalurgii i techniki

CHINY

Warunki osadnicze i gospodarcze

• Rzeki Huang-Ho i Jangcy

• System irygacyjny

• Uprawa zboża i ryżu

• Wytop brązu, żelazo

Ustrój polityczno- społeczny

• Monarchia- później cesarstwo

• CESARZ: najwyższy dowódca, nadający urzędy i kierujący polityką

państwa

• CHŁOPI: byli największą częścią społeczeństwa i musieli składać

daniny

• Hierarchia społeczna

1. Właściciele ziemscy

2. Uczeni, niższa szlachta

3. Wolni chłopi

4. Rzemieślnicy

Filozofia

•Konfucjonizm: doskonalenie osobowości, współżycie ludzi,

sposoby rządzenia (VI-V w.p.n.e. Konfucjusz)

• Taoizm: Życie zgodne z prawami natury, medytacja, brak sił

nadprzyrodzonych, świat nieskończony

Pismo

• Alfabet chiński, liczący kilka tysięcy znaków, początkowo miał

charakter obrazkowy.

• Znaki, z czasem, ewoluowały w

kierunku uproszczonych

piktogramów.

Osiągnięcia

• jedwab

• papier

• druk

• porcelana

• proch strzelniczy

• sejsmograf

• uzyskiwanie wysokich temperatur

<jedwabny

szlak

INDIE

Warunki gospodarczo- osadnicze

• dolina rzeki Indus

• domy z segieł z palonej gliny

• kanalizacja

• uprawa roli, hodowla bydła, handel morski

Ustrój społeczno- polityczny

• Kapłanie- bramini

• Wojownicy-ksztariowie

• Chłopi, kupcy, rzemieślnicy- wajsjowie

• Niedotykalni- pariasi

Religie

WEDDYZM:

Wedy: księgi pisane sanskrytem

Kapłanie składają podarunki bogom

Wiara w reinkarnację

Mitra- bóg ładu kosmicznego

BRAMINIZM

Brahma- stworzyciel i opiekun wszechświata

Siwa- bóg zniszczenia

Świątynie: PAGODY

HINDUIZM:

Wiele bóstw

Ksiągi: Ramajana i Mahabharata

Czczone zwierzęta: krowa

BUDDYZM

Prorok Siddharta Gautama głoszący ascezę poprzez mantrę i medytację

w celu osiągnięcia Nirwany- stanu idealnej błogości.

Pismo

Piktogramy, Pieczęci

Osiągnięcia

• wprowadzenie cyfr zwanych dzisiaj arabskimi

• świątynie kute w skale

• budowa miast z cegieł

• pismo piktograficzne

• Księga Wedy

• wyroby z miedzi, cyny i złota

IZRAEL

Warunki gospodarczo- osadnicze

• Tereny Palestyny i Syrii

• Rzeka Jordan

• System irygacyjny

• Amoryci, Kananejczycy, Filistyni, Felicjanie

Ustrój społeczno polityczny

Wielkie Zgromadzenie: rada utworzona przez Żydów po powrocei na

ziemie Izraela po wygnaniu babilońskim.

• Judaizm

• Religia monoteistyczna

• Święte Księgi : Biblia (tylko

stary testament) oraz

Talmud

Pismo

• Pismo hebrajskie

• Spółgłoskowe

• 22 znaki w alfabecie

• czytane od prawej do lewej

Osiągnięcia

• Pierwsza wielka religia monoteistyczna

• Świątynia Jerozolimska

• Fortyfikacje największych miast

• Spółgłoskowe pismo alfabetyczne.