TP2 - Organizacja centrów zarządzania kryzysowego Zagadnienia: I. Organizacja i zadania gminnego zespołu zarządzania kryzysowego II. Organizacja i zadania powiatowego zespołu zarządzania kryzysowego III. Organizacja i zadania wojewódzkiego zespołu zarządzania kryzysowego IV. Organizacja i zadania Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego V. Organizacja i zadania etatowych komórek ds. zarządzania kryzysowego w gminie, powiecie i województwie.

Zarządzanie kryzysowe jest integralną częścią bezpieczeństwa narodowego. Spełnia zasadniczą rolę w rozwiązywaniu – pod presją czasu sytuacji kryzysowych, wiążących się z ryzykiem, napięciem i groźnych dla bezpieczeństwa. Polega na przeciwdziałaniu zagrożeniom, przygotowaniu na wypadek ich wystąpienia oraz utrzymaniu lub przywracaniu stanu stabilizacji. Zarządzanie kryzysowe jest działaniem celowym, realizowanym przez organy władzy na wszystkich szczeblach organizacji państwa, angażującym wyspecjalizowane organizacje, inspekcje, straże a także społeczeństwo. Ustawa o zarządzaniu kryzysowym wprowadziła uniwersalną jego definicję i określa go jako działalność administracji publicznej będąca elementem kierowania bezpieczeństwem narodowym, która polega na zapobieganiu sytuacjom kryzysowym, przygotowaniu do przejmowania nad nią kontroli w drodze zaplanowanych działań, reagowaniu w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowej oraz na odtworzeniu infrastruktury lub przywróceniu jej pierwotnego charakteru. W literaturze przedmiotu można spotkać również szereg definicji zarządzania kryzysowego, w myśl których jest to:  „zespół przedsięwzięć organizacyjnych, logistycznych i finansowych których celem jest zapobieganie powstawaniu sytuacji kryzysowych, zapewnienie sprawności struktur decyzyjnych na wszystkich szczeblach zarządzania, utrzymanie ciągłej gotowości sił i środków do podjęcia działań, sprawne reagowanie oraz likwidacje skutków zaistniałej sytuacji”;  „reagowanie na nadciągający lub trwający kryzys i usuwanie jego skutków zdarzeń i czynności, od przewidywania i planowania antykryzysowego wraz z reagowaniem na codzienne zdarzenia, aż po zakończenie odbudowy ze zniszczeń (przygotowanie, reagowanie, odbudowa)”;  „całokształt rozwiązań systemowych w sferze ochrony ludności, wypełnianych przez władze publiczne wszystkich szczebli, we współdziałaniu z wyspecjalizowanymi organizacjami i innymi sytuacjami w celu zapobiegania sytuacjom niebezpiecznym stwarzającym zagrożenie dla życia, zdrowia obywateli oraz środowiska”;  „proces decyzyjny zmierzający do wyboru racjonalnej strategii przeciwdziałania realnym lub potencjalnym sytuacjom kryzysowym; sposób zarządzania specyficznymi zasobami systemu zapewniający powrót do stanu normalnego ze stanu kryzysu lub utrzymania tego stanu mimo wystąpienia symptomów o sytuacji kryzysowej”;  „proces kierowania w państwie mający na celu zapobieganie sytuacjom kryzysowym, a w wypadku jej zaistnienia – zwrócenie kierunku rozwoju nagłych i niebezpiecznych wydarzeń, zagrażających żywotnym interesom społeczeństwa”;  „całokształt rozwiązań systemowych w zakresie ochrony ludności, realizowanych przez władze publiczne wszystkich szczebli, we współdziałaniu z wyspecjalizowanymi organizacjami i instytucjami, celem zapobiegania sytuacjom trudnym, niebezpiecznym, stwarzającym zagrożenie dla życia, zdrowia, mienia, środowiska i infrastruktury; przygotowania systemu reagowania, a w razie wystąpienia zagrożeń kształtowanie i kontrolowanie ich przebiegu (reagowanie) w sposób zapewniający minimalizowanie strat i akceptowany poziom bezpieczeństwa oraz odbudowy struktur społecznych po katastrofie”. Istotą zarządzania kryzysowego jest formułowanie celów działania, planowanie, pozyskiwanie i organizowanie zasobów (ludzkich i rzeczowych), dowodzenie oraz kontrola, co stanowi podstawowe funkcje zarządzania. Naturę zarządzania kryzysowego obrazują fundamentalne definicje zarządzania, zgodnie z którymi jest to:

1. „szczególny rodzaj kierowania, w którym podstawą oddziaływania na przedmiot kierowania jest sformalizowana hierarchiczna nadrzędność podmiotu kierowania (władza wynikająca z normalnej hierarchii)”;

2. „zespół działań lub proces mający na celu koordynację i integrację użytkowania zasobów dla osiągniecia celu organizacyjnego (wydajności i satysfakcji) przez ludzi przy użyciu techniki informacji w zorganizowanych strukturach";

3. „proces decyzyjny realizowany na wielu poziomach organizacji, który ma zapewnić eliminację wykrytych zagrożeń, wykorzystywanie zarysowujących się szans oraz efektywne spełnianie przez organizację wszystkich funkcji niezbędnych do osiągania postawionego celu";

4. „rodzaj kierowania, w którym tytuł do wywierania wpływu na hierarchię i systemy wartości, interesy i dążenia oraz postawy i organizacyjne zachowania kierowanych wynika głównie, choć nie wyłącznie z faktu dysponowania przez kierującego zasobami materialno-energetycznymi lub normalnymi i informacyjnymi o szczególnym znaczeniu dla rozwoju i funkcjonowania organizacji bądź samego przeświadczenia kierowanych, że kierujący posiada możliwość pozyskiwania tych zasobów”;

5. „szczególnego rodzaju kierowanie, występujące wówczas, gdy władza nad ludźmi wynika z własności rzeczy stanowiących dla nich niezbędne przedmioty i narzędzia pracy lub z upoważnienia otrzymanego od właściciela tych rzeczy”.

6. Organizacja i zadania Gminnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego

Gminny Zespół Zarządzania Kryzysowego tworzy się do pomocy Wójtowi Gminy w działaniach mających na celu zapobieganie skutkom klęsk żywiołowych oraz ich usuwanie.

W skład Gminnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego wchodzą:

1. Szef Zespołu, którym jest Wójt Gminy,

2. Zastępca Szefa Zespołu którym jest Zastępca Wójta Gmin

3. Członkowie Zespołu: • Inspektor ds. Obronnych i BHP, • Komendant Gminny Ochotniczej Straży Pożarnej, • Komendant Straży Gminnej, • Pracownik ds. ochrony środowiska i gospodarki wodnej, • Kierownik Referatu Gospodarki Komunalnej, • Kierownik Referatu Rozwoju Gospodarczego, • Kierownik Referatu Ogólnego i Spraw Obywatelskich, • Kierownik Zakładu Wodociągów i Kanalizacji, • Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej, • Dyrektor Gminnego Zespołu Oświaty, • Przedstawiciel Komendy Powiatowej Policji, • Przedstawiciel Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej, • Przedstawiciel Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych • Przedstawiciel Powiatowego Inspektora Sanitarnego, • Przedstawiciel Powiatowego Lekarza Weterynarii, • Przedstawiciel Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego.

4. W skład Zespołu mogą wchodzić inne osoby zaproszone przez Szefa Zespołu w miarę potrzeb i w zależności od rodzaju zagrożenia. Do zadań Gminnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego należy:

5. Ocena występujących i potencjalnych zagrożeń mogących mieć wpływ na bezpieczeństwo publiczne i prognozowanie tych zagrożeń.

6. Przygotowanie propozycji działań i przedstawianie Wójtowi wniosków dotyczących wykonania, zmiany lub zaniechania działań ujętych w Gminnym Planie Reagowania Kryzysowego.

7. Przekazywanie do wiadomości publicznej informacji związanych z zagrożeniami.

8. Opiniowanie Gminnego Planu Reagowania Kryzysowego.

9. Opiniowanie danych dla organów wyższego szczebla w zakresie ochrony infrastruktury krytycznej.

Gminny Zespół działa na podstawie Rocznego Planu Pracy. Pracami Zespołu kieruje Szef Zespołu.

Gminny Zespół Zarządzania Kryzysowego w zależności od zaistniałej sytuacji uruchamia się w pełnym zakresie lub tylko w części, niezbędnej do skutecznego reagowania na określone zdarzenie. W celu zapobieżenia skutkom klęsk żywiołowych lub ich usunięcia, Zespół pracuje w fazach: zapobiegania, przygotowania, reagowania i odbudowy.

W fazie zapobiegania

• Zespół podejmuje działania, które redukują lub eliminują prawdopodobieństwo wystąpienia klęski żywiołowej albo w znacznym stopniu ograniczają jej skutki. Jest to najważniejsza faza w pracy Zespołu, ponieważ działania zapobiegawcze powinno się realizować we wszystkich fazach, jest to bowiem działalność ciągła. Tylko poprzez zapobieganie można przerwać błędne koło odbudowy, kolejnej odbudowy, za każdym powrotem kolejnego żywiołu np. powodzi. Chociaż zapobieganie może poprawić bezpieczeństwo to jednak całkowicie nie wyeliminuje ryzyka katastrofy. Dlatego konieczne jest przygotowanie się na wypadek wystąpienia nagłego zagrożenia, któremu nie udało się zapobiec. Na tym właśnie polega przygotowanie.

W fazie przygotowania

• Zespół podejmuje działania planistyczne dotyczące sposobów reagowania na czas wystąpienia klęski żywiołowej, a także działania mające na celu powiększenia zasobów sił i środków niezbędnych do efektywnego reagowania.

W fazie reagowania

• Zespół podejmuje działania polegające na dostarczeniu pomocy poszkodowanym, zahamowaniu rozwoju występujących zagrożeń oraz ograniczeniu strat zniszczeń.

W fazie odbudowy

• Zespół podejmuje działania mające na celu przywrócenia zdolności reagowania, odbudowę zapasów służb ratowniczych oraz odtworzenia kluczowej dla funkcjonowania państwa infrastruktury telekomunikacyjnej, energetycznej, paliwowej, transportowej i dostarczenia wody.

Gminny Zespól Zarządzania Kryzysowego posiada opracowany „Gminny Plan Reagowania Kryzysowego”, który zawiera między innymi: • charakterystykę zagrożeń oraz ocenę ryzyka ich występowania, w tym mapy ryzyka i zagrożenia powodziowego; • charakterystykę sił i środków, w tym stan rezerw państwowych oraz ocenę możliwości ich wykorzystania; • analizę funkcjonowania administracji publicznej, jej skuteczność i możliwości wykorzystania w sytuacjach kryzysowych; • przewidywane warianty działań w sytuacjach kryzysowych; • wskazanie trybu aktualizacji planu oraz poszczególnych załączników funkcjonalnych.

Zespól jest jednym z podmiotów realizujących zarządzanie kryzysowe, które oznacza uruchomienie – przygotowanego w ramach planowania Obrony Cywilnej natychmiastowego reagowania struktur Gminy w sytuacjach noszących znamiona kryzysu i w stanach nadzwyczajnych.

2. Organizacja i zadania powiatowego zespołu zarządzania kryzysowego

W sytuacjach wystąpienia zdarzenia, do działań ratunkowych przystępują etatowe siły i środki ratownicze. Organy administracji publicznej włączają się do koordynacji działań w przypadku zaistnienia zagrożeń przekraczających możliwości etatowych sił i środków ratowniczych (zgodnie z definicją sytuacji kryzysowej), zwłaszcza w zakresie udzielania pomocy poszkodowanej ludności i zapewnienia jej podstawowych warunków socjalno – bytowych. Organy administracji publicznej nie wkraczają w kompetencje służb ratowniczych, lecz wspierają je stosownie do ich potrzeb i możliwości. Włączanie się organów administracji publicznej do koordynacji działań zarządzania kryzysowego następuje zgodnie z zapisami ustawy o zarządzaniu kryzysowym. W sytuacjach wystąpienia zagrożeń Powiatowy Zespół Zarządzania Kryzysowego postępuje zgodnie z opracowanymi procedurami wynikającymi z oceny zagrożenia.
W działaniach reagowania kryzysowego mających miejsce na obszarze powiatu kolneńskiego udział biorą lub mogą brać: organy samorządu terytorialnego, organy administracji zespolonej i niezespolonej oraz inne podmioty, instytucje i organizacje pozarządowe. Przedstawiciele tych podmiotów wchodzą w skład PZZK lub mogą zostać zaproszeni w charakterze ekspertów. Kierowanie działaniami zarządzania na miejscu zdarzenia (w rejonie akcji ratunkowej) realizowane jest przez przedstawiciela kompetentnej służby, inspekcji lub straży, zgodnie z wykazem instytucji reagujących na poszczególne zagrożenia.

Do zadań starosty w sprawach zarządzania kryzysowego należy:

1. Kierowanie działaniami związanymi z monitorowaniem, planowaniem, reagowaniem i usuwaniem skutków zagrożeń na terenie powiatu; • realizacja zadań z zakresu planowania cywilnego, w tym: • opracowywanie i przedkładanie wojewodzie do zatwierdzenia powiatowego planu zarządzania kryzysowego, • realizacja zaleceń do powiatowego planu zarządzania kryzysowego,
2. Wydawanie organom gminy zaleceń do gminnego planu zarządzania kryzysowego, zatwierdzanie gminnego planu zarządzania kryzysowego;
3. Zarządzanie, organizowanie i prowadzenie szkoleń, ćwiczeń i treningów z zakresu reagowania na potencjalne zagrożenia;
4. Wykonywanie przedsięwzięć wynikających z planu operacyjnego funkcjonowania powiatu;
5. Przeciwdziałanie skutkom zdarzeń o charakterze terrorystycznym;
6. Realizacja zadań z zakresu ochrony infrastruktury krytycznej.

Do zadań Powiatowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego należy:

1. Ocena występujących i potencjalnych zagrożeń mogących mieć wpływ na bezpieczeństwo publiczne i prognozowanie tych zagrożeń;
2. Przygotowywanie propozycji działań i przedstawianie staroście wniosków dotyczących wykonania, zmiany lub zaniechania działań ujętych w powiatowym planie zarządzania kryzysowego;
3. Przekazywanie do wiadomości publicznej informacji związanych z zagrożeniami;
4. Opiniowanie powiatowego planu zarządzania kryzysowego.

W skład Zespołu wchodzą:

1. Przewodniczący Zespołu – Starosta;

2. Zastępca Przewodniczącego Zespołu – Komendant Powiatowy Państwowej Straży Pożarnej

3. Członkowie Zespołu: • Zastepca Komendanta Powiatowego Państwowej Straży Pożarnej, • Komendant Powiatowy Policji, • Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego, • Dyrektor Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej, • Powiatowy Lekarz Weterynarii, • Powiatowy Inspektor Sanitarny, • Sekretarz Powiatu, • Naczelnik Wydziału Zarzadzania Kryzysowego i Spraw Obronnych, • Naczelnik Wydziału Komunikacji, • Dyrektor Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie, • Dyrektor Powiatowego Zarządu Dróg. Funkcjonowanie Zespołu finansowane jest z budżetu Starostwa Powiatowego. Członkowie Zespołu nie otrzymują dodatkowego wynagrodzenia za udział w jego pracach.

4. Organizacja i zadania wojewódzkiego zespołu zarządzania kryzysowego

Organem odpowiedzialnym za organizację zarządzania kryzysowego na szczeblu wojewódzkim jest wojewoda. Do zadań wojewody w sprawach zarządzania kryzysowego należy: • Kierowanie monitorowaniem, planowaniem, reagowaniem i usuwaniem skutków sytuacji kryzysowych w województwie; • Realizacja zadań planowania cywilnego; • Zarządzanie, organizowanie i prowadzenie szkoleń i ćwiczeń związanych z zarządzaniem kryzysowym; • Wnioskowanie o użycie pododdziałów lub oddziałów Sił Zbrojnych RP do wykonywania zadań z zakresu zarządzania kryzysowego, • Wykonywanie przedsięwzięć wynikających z dokumentów planistycznych wykonywanych w ramach planowania operacyjnego realizowanego w województwie, • Zapobieganie, przeciwdziałanie i usuwanie skutków zdarzeń charakterze terrorystycznym, • Współdziałanie z Szefem Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w zakresie zapobiegania, przeciwdziałania i usuwania skutków zdarzeń o charakterze terrorystycznym, • Organizacja wykonania zadań z zakresu ochrony infrastruktury krytycznej. Do zadań ogólnych Wojewódzkiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego należy w szczególności: • Ocena występujących i potencjalnych zagrożeń mogących mieć wpływ na bezpieczeństwo publiczne i prognozowanie tych zagrożeń; • Przygotowywanie propozycji działań i przedstawianie wojewodzie wniosków dotyczących wykonania, zmiany lub zaniechania działań ujętych w wojewódzkim planie reagowania kryzysowego; • Przekazywanie do wiadomości publicznej informacji związanych z zagrożeniami; • Opiniowanie wojewódzkiego planu reagowania kryzysowego; • Opiniowanie wojewódzkiego planu ochrony infrastruktury krytycznej.3

Do szczegółowych zadań Zespołu należy: W fazie zapobiegania: • Analizowanie i skategoryzowanie wszystkich potencjalnych zagrożeń możliwych do wystąpienia na obszarze województwa, • Skatalogowanie i ocena elementów infrastruktury technicznej, środowiska naturalnego oraz grup i środowisk społecznych województwa szczególnie wrażliwych na skutki klęsk żywiołowych lub zdarzeń o znamionach klęski żywiołowej, • Analiza i ocena funkcjonujących aktów prawnych pod kątem prawidłowości i skuteczności oraz aktualności zawartych w nich rozwiązań prawnych z zakresu bezpieczeństwa powszechnego, • Opracowanie projektów aktów prawnych oraz opiniowanie przepisów z zakresu bezpieczeństwa powszechnego, przygotowywanych przez inne instytucje i służby, • Monitorowanie i czynny udział w procesie planowania zagospodarowania przestrzennego, w aspekcie rejonów, obszarów i stref szczególnie podatnych na negatywne skutki klęsk żywiołowych lub zdarzeń o znamionach klęski żywiołowej na terenie województwa, • Planowanie środków finansowych oraz trybu i źródeł ich pozyskiwania, przeznaczonych na finansowanie przedsięwzięć realizowanych we wszystkich fazach prac Zespołu, • Opracowanie koncepcji pozyskiwania środków pozabudżetowych na rzecz wykonawstwa zadań z zakresu bezpieczeństwa powszechnego, realizowanych przez instytucje i służby ratownicze, • Prowadzenie kontroli i nadzoru nad przyjętymi lub przekazanymi do realizacji zadaniami o charakterze prewencyjnym;

W fazie przygotowania: • Opiniowanie Wojewódzkiego Planu Reagowania Kryzysowego i jego aktualizacji, • Bieżące monitorowanie stanu organizacji i możliwości rozwinięcia stanowiska pracy Zespołu w obiekcie zastępczym, • Opracowanie, weryfikacja i aktualizowanie rozwiązań organizacyjno-prawnych oraz technicznych z zakresu komunikacji (łączności) pomiędzy wszystkimi ogniwami organizacyjnymi systemu zarządzania i reagowania kryzysowego, monitorowania zagrożeń i ich skutków, utrzymania w gotowości systemu ostrzegania i alarmowania, • Przygotowanie zasad wymiany informacji, ich formy i zakresu w relacjach ze wszystkimi jednostkami organizacyjnymi zaplanowanymi do udziału w pracach Zespołu, • Opracowanie, przyjęcie i wdrożenie procedur w zakresie zw