Czy kiedykolwiek ktoś z nas zastanawiał się jak wygląda wychowanie obronne w naszym kraju? Czy jest ono na wystarczającym poziomie? Odpowiedzi na pewno okazałyby się różne. Z wychowaniem obronnym ściśle wiąże się edukacja obronna, jednak nie występuje ona tylko w szkołach, jak pewnie myśli większość z nas. Niewątpliwie element ten istnieje w każdym państwie jednak jego poszczególne składowe na pewno nieco się od siebie różnią. Na początek warto by się zastanowić czym jest w ogóle edukacja obrona? Nie istnieje jedna dokładna definicja tego pojęcia. Starano się raczej podjąć próby jej wyjaśnienia. Moim zdaniem wynika to z jej szerokiego i do końca niezrozumiałego dla wszystkich zakresu. Jedna z bardziej popularnych definicji mówi, że jest to pewien określony system kształcący społeczeństwo w kwestii bezpieczeństwa i obrony oraz pozwalający na szerzenie postaw patriotycznych. Należy jednak pamiętać, że edukacja obronna jak i ogólnie wychowanie obronne odnosi się także do spraw związanych z wojskiem. Chodzi tutaj głównie o szkolenia i przygotowanie kadry kierowniczej. Najłatwiejszym w tym przypadku wydaje się sposób uczenia tego elementy najmłodsze dzieci i młodzież, ponieważ uważa się, że są one najbardziej podatne na przyswajanie nowych wiadomości. Wychowanie obronne sięga już czasów starożytnych. Różne plemiona przygotowywały Się do obrony przed wrogami. Walczono wówczas o posiadane dobra i tereny. Przygotowaniem obronnym zajmowali się głównie mężczyźni, którzy brali udział w pewnego rodzaju ćwiczeniach i przygotowaniu broni na czas walki. Były to głównie dzidy, i inne ostre narzędzia. Przejawiało się to także w sposobie zdobywania ożywienia. Najstarsze osoby z plemienia uczyły młodych podstaw obronności i władania wszelką możliwą bronią. Należy zaznaczyć, że już wtedy problem wychowania obronnego był dość dobrze zorganizowany, a z biegiem czasu stawał się co raz bardziej rozwijany i udoskonalany. Według Lecha Wyszczelskiego pierwszym państwem, które podjęło problematykę obronności były starożytne Chiny. Ich najbardziej znany teoretyki wojownik Sun Tsu wydał traktat „sztuka wojny” , w którym zawarł w którym zawarł min zasady oraz sytuacja, która czeka żołnierza na polu walki. Należy wspomnieć, że już wtedy powstaje zawodowa armia. Według Sun Tsu to dowódcy sprawują główną rolę w wychowaniu obronnym. Wódz wymagał od swych uczniów szczególnego zaangażowania, predyspozycji i i dobrej znajomości zasad wojennych. Teoretyk ten uważał, że wszystkie decyzje powinny być podejmowane hierarchicznie od najważniejszej głowy państwa aż do samych podwładnych. Po starożytnych Chinach problem obronności przenosi się do Europoy- głównie do Grecji. Należy zaznaczy, że stworzono tam dwa odmienne sposoby wychowania żołnierzy do obrony. Ich głównymi ośrodkami były Sparta i Ateny. Oba te nurty różniły się od siebie zasadniczo. Likurg uważany jest za spartańskiego prekursora wychowania obronnego. Polegało to wówczas na szkoleniu wojskowym przygotowaniu fizycznym chłopców już od najmłodszych lat. Już po skończeniu 7 roku życia odchodzili oni od swoich rodzin, zostawali skoszarowani i poznawali tajniki obronności. Głównym celem takich działań było nauczenie młodych ludzi życia skromnie oraz nie przywiązywanie dużej uwagi do luksusu, co później miało swoje odzwierciedlenie w wielu zwycięskich wojnach. W Atenach wychowanie obronne przebiegało mniej drastycznie. Wojsko stanowiła ludność wolna, a cały system szkolenia opierał się na wzajemnej rywalizacji. Stąd np. tak popularne były igrzyska. Kładziono głównie nacisk na harmonijny rozwój człowieka. Odbywało się to poprzez szkolenia fizyczne i muzyczne ludzi. W szkolnictwie obronnym w Atenach niezmiernie ważna była wiedza i doświadczenie wielu myślicieli jak np. Arystoteles i Platon. P Grecji przyszedł czas na starożytny Rzym. Kolebka rzymskiej wojskowości była najbardziej nowoczesna w tamtych czasach. Legiony rzymskie były bardzo dobrze wyszkolone, ponieważ już od najmłodszych lat przygotowywano ludzi do zawodowej służby wojskowej. Początkowo odnosiła się ona głównie do patrycjuszy jednak z biegiem czasu rozszerzono ją także o niewolników. Edukacje dzielono tam na dwa elementy: nauczanie i wychowanie( głównie wychowanie fizyczne) . Podobnie jak w Gracji tak i w Rzymie ogromną rolę odgrywali myśliciele. Wybitny władca i wojownik Juliusz Cezar zwracał uwagę jak bardzo niebezpieczne i niepotrzebne są wojny domowe. Wegecjusz natomiast domagał się ciągłego zwiększania liczby żołnierzy do armii. Po rozpadzie Imperium Rzymskiego wiele innych cywilizacji brało przykład z ich doświadczeń związanych z wychowaniem obronnym. Wielu znawców uważa, że dopiero od XVI wieku można mówić o stricte prawdziwej edukacji obronnej. Należy jednak pamiętać, że odnosiła się ona głownie do aspektów wojskowych. Profesor Zakrzewski mówi o 3 etapach kształcenia wojskowego:

1. Od XV do XVII wieku- Wiązał się on z co raz częstszym pojawianiem się broni palnej oraz upadkiem średniowiecznego rycerstwa, które zostało stopniowo zastępowane wojskami zacięznymi.
2. Od XVIII do końca XIX wieku- opierał on się głównie na zawodowych armiach, do których masowo pobierano żołnierzy. Pojawiały się co raz to nowe technologie oraz rodzaje broni. Wprowadzano wiele elementów służących w bitwach. Dużą rolę przywiązywano do wychowania obywatelskiego, a co za tym idzie głównie wychowania obronnego. Co raz większą rolę przywiązywano do kształtowania się kadr kierowniczych i szkoleniu podwładnych.
3. XX wiek- Szkolnictwo i dowodzenie były już na bardzo dobrym poziomie. Wprowadzano wiele usprawnień w armi oraz nowe technologie, które zostały „zademonstrowane” podczas I i II wojny światowej, powstał odrębny system szkolnictwa wojskowego, ogół spraw związanych z obronnością kraju spoczywał na barkach niemal wszystkich mieszkańców danego kraju. W Polsce przysposobieniem obronnym w omawianym okresie zajmowały się: 1.instytucje państwowe- głównie wojsko
4. szkoły 3 organizacje pozamilitarne i społeczne Przysposobienie wojskowe młodzieży szkolnej było obowiązkowym przedmiotem nauczania w szkołach średnich oraz szkołach zawodowych i rzemieślniczych. Edukacja obronna młodzieży w okresie II Rzeczypospolitej prowadzona była w szkołach, różnych organizacjach i stowarzyszeniach o charakterze paramilitarnym. Były to np.: 1.Związek Harcerstwa Polskiego 2.Związek Strzelecki „Strzelec” 3.„Sokół” 4.Zawiązek Halerczyków 5.Związek Dowborczyków 6.Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Męskiej 7.Przysposobienie Wojskowe Konne 8.Komitet Społeczny Przysposobienia Kobiet do Obrony Kraju

Po zakończeniu II wojny światowej ogromną rolę stawiano na wychowanie stricte obronne. Wynikało to oczywiście z doświadczeń tego strasznego wydarzenia. Organizowano również wszelkiego rodzaju obozy np. strzeleckie, lotnicze, myśliwskie. Dużą rolę przywiązywano także do aspektów obrony cywilnej i elementów z nią związanych. Innym ważną częścią składową która wchodziła system wychowania obronnego w tym czasie było wprowadzanie zagadnień związanych z zarządzaniem kryzysowych i likwidacją jego skutków. Starano się uczyć obywateli jak sobie radzić z występowaniem wszelkiego rodzaju zagrożeń. W dzisiejszych czasach w Polsce po wstąpieniu w szeregi Unii Europejskiej dużo się zmieniło jeżeli spojrzymy na aspekty wychowania obronnego i w ogólnej obronności. Należy pamiętać, że bezpieczeństwo powinno traktować się jako coś zbiorowego a nie indywidualną sprawę każdego człowieka, chociaż zdaję sobie sprawę, że taka sytuacja nadal dominuje wśród naszego społeczeństwa. Moim zdaniem mamy ogromne szczęście, że żyjemy w takich a nie innych czasach. Przedmiot jakim było przysposobienie obronne, a teraz edukacja dla bezpieczeństwa jest obowiązkowo i odnosi się do wielu aspektów naszego codziennego życia. Nauczyciele uczący go mogą przekazać nam informacje np. dotyczących zasad udzielania pierwszej pomocy, działania przy wystąpieniu pożarów, powodzi, trzesień ziemi czy nawet zachowaniu gdy staniemy się świadkami jakiegoś wypadku drogowego. Oczywiście możemy spierać się z aktywnością uczniów na tym przedmiocie, gdyż wielu uważa, że jest to zbędny przedmiot i z reguły go sobie „olewa” jednak należy pamięta, że jest on bardzo ważny. Ogromną rolę odgrywają także uczelnie wyższe, które poprzez realizację swojego programu np. poprzez kierunek bezpieczeństwo narodowe pomagają szkolić przyszłych oficerów i dowódców. Nieco inaczej wychowanie obronne wygląda w innych krajach. W Federacji Rosyjskiej od 1991 roku istniała Rosyjska Organizacja Sportów Techniczno Obronnych, która była bardzo dobrze wyposażona jeśli chodzi o potencjał sprzętowy i ludzki. Zadaniem ROSTO było szkolenie jej członków na potrzeby Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej. Bardzo ważne jest także Ministerstwo do Spraw Obrony Cywilnej, Sytuacji Nadzwyczajnych i likwidacji skutków klęsk żywiołowych. Organizacja ta miała głównie szkolić nowe kadry i przyszłych dowódców, oraz likwidacji zagrożeń i klęsk żywiołowych. Innymi zadaniami EMERCOM było: wspieranie organizacji studenckich oraz organizowanie różnego rodzajów badań. Ważnym elementem był również udział do DOSAF czyli Dobrowolnym Stowarzyszeniu Wspomagania Armii. Lotnictwa i Floty. Celem rosyjskiego DOSAF miało być cywilne i wojskowe szkolenie obywateli wieku od 14 lat. Ponadto realizuje on zadania takie jak: rozwój sztuk walki, udział do przygotowania rezerwy do walki, udział w rozwoju kultury fizycznej, przygotowanie obywateli do wojska czy też chociażby przygotowanie dowódców dla armii. Edukacja obronna w Federacji Rosyjskiej dzieli się na 3 etapy:

1. Od 7 do 10 lat (rozwój kultury fizycznej, budowanie postaw patriotycznych)
2. Od 11 do 14 lat ( szerzenie postaw patriotycznych, wpajanie mysli wojskowej, organizowanie różnych obozów)
3. Od 15 do 17 lat ( osoba przygotowana jest już w pewnym stopniu do służby wojskowej, ma ukształtowany światopogląd i włada w wystarczającym stopniu sprawami związanymi z wojskowością Poza tymi aspektami realizowane są także takie elementy jak szkoła patriotycznej edukacjo wojskowej, sektor technicznej kreatywności, czy chociażby klasa zasadnicza służby wojskowej. Zupełnie inaczej sprawa wychowania obronnego wygląda w krajach arabskich. Władcy np. Afganistanu, Libii czy Palestyny robią wszystko, aby wpajać młodych chłopcom tajniki wojny. Od zawsze mogliśmy być świadkiem scen, w których małe dzieci władają bronią na równi z dorosłymi. Ogromne znaczenie w tej cywilizacji odgrywa także ideologia. Dojrzałe osoby kształtują świadomość swoich potomków i kreują ich na przeszłych morderców. W mojej opinii dają oni tym powód do szerzenia się aktów terrorystycznych. Jak widać wychowanie obronne w całej swej historii i rozciągłości terytorialnej przybiera różne formy i elementy. Warto by się zastanowić co można by wprowadzić w Polsce , aby usprawnić nasz system. Moim zdaniem można by w pewnym stopniu wziąć przykład ze starożytnych cywilizacji. Uczniowie pilnie uczyli się tajników wojny co miał swe późniejsze odzwierciedlenie w zwycięskich wojnach. W moim przekonaniu należy także wprowadzić w naszym państwie większe przywiązanie do szkolenia kadr kierowniczych tak jak ma to miejsce w Federacji Rosyjskiej. Na szczęście edukacja obronna nie jest jeszcze tak skrajnie pojmowana jak w krajach arabskich, gdzie fanatyzm okolicznych mieszkańców prowadzi do wielu negatywnych incydentów, w których ginie wielu ludzi. Moim zdaniem my sami powinniśmy robić wszystko aby świadomie zwiększać poczucie bezpieczeństwa wśród obywateli naszego państwa, poprzez konkretne działania. Wychowanie obronne w poszczególnych krajach wygląda inaczej, jednak są w nich elementy podobne do siebie. Niemal w każdym państwie możemy ją podzielić na aspekt wojskowy i cywilny. Należy także pamiętać, że ten sposób wychowania zaczyna się już od małego dziecka w naszych domach. Bo bezpieczeństwo to także umiejętność bawienia się zabawkami czy zwykłego spożywania posiłków. Każdego z nas kiedyś uczyli nas tego rodzice i to właśnie od starszych powinniśmy brać przykład i czerpać wiedzę jeśli chodzi o wychowanie obronne.