Matecznik – w łowiectwie trudno dostępne miejsce w lesie będące ostoja zwierząt. W panu Tadeuszu zwierzęta czują się tam bezpieczne, mają spokój a na człowieka czyha tam niebezpieczeństwo.

• Nieprzenikniony dla ludzi, nigdy nie pozwala do końca siebie odkryć, skrywa tajemnice, których ludzki rozum nie jest w stanie ogarnąć. Ukazane są tutaj elementy baśniowości i głębokich tajemnic. Fragmenty: (482-485)
• Królestwo zwierząt, w którym na człowieka czyha niebezpieczeństwo. Fragmenty: (491-492)
• Zwierzęta żyją w hierarchii porównywalnej do ludzkiej. Fragmenty: (516-526).
• Stanowi swoisty azyl zwierząt, które mogą tam się ukryć w poszukiwaniu spokoju. Fragmenty: (528-529).
• Do matecznika udają się zwierzęta chore, by tam w bezpieczeństwie i spokoju oczekiwać na śmierć. Fragmenty: (538-539).
• Jest sercem puszczy, gdzie nawet wrogie, na co dzień gatunki mogą egzystować ze sobą. Fragmenty: od 543
• Cywilizacja ludzka, która tam nie dotarła nie zakłóca harmonii i spokoju życia. Fragmenty: (543-546).

Wszystkie zabiegi opisu bujnej przyrody służą przedstawieniu jej jako kolejnego bohatera. Piękna, tajemnicza i przyciągająca, a zarazem groźna i nieprzystępna przyroda łączy świat mistyczny z realnym (diabły, ludziom nieznane tajniki).

Również w tym fragmencie widoczna jest idealizacja Ojczyzny, której symbolem jest matecznik. Podobnie jak w Soplicowie od wieków ustalona jest stała i niezmienna hierarchia. Zauważyć można, że różnorodność ludzkich charakterów jest tak samo odmienna jak osobowość zwierząt. Jednak wspólne cele, czyli wolność jednoczy ich w niczym niezmąconą wspólnotę.

W mateczniku dominują kolory ciemne, ponure. Jest to miejsce tajemnicze, niedostępne i nieodkryte. Nazwy zwierząt są pisane wielką literą - jest to personifikacja, a takze wyrażenie szacunku wobec zwierząt, które są ukazane jako władcy, zarządcy, istoty wyższe. Matecznik jest miejscem świętym, jest poddany sakralizacji. Zwierzęta pełnią tu ludzkie funkcje, istnieje hierarchia podobna do tej, która występuje w społeczeństwie ludzkim. Życie tu jest zgodne z harmonią, każdy podporządkowuje się panującej hierarchii. Wyrażony tu jest kult odwiecznych tradycji. Zwierzęta żyją zgodnie z biegiem natury, chcą umrzeć w swojej ojczyźnie. Matecznik jest miejscem świętym, gdyż jest miejscem spoczynku zwierząt. Jest to miejsce stworzone przez Boga, miejsce pierwotne dające początek, nie skażone ludzką cywilizacją. Jest idealizowane, poprzez ukazanie harmonii, przedstawieno jako arkadia. Miejsce to jest pewnym wzorem, który jest godny do naśladowania.