XIX wiek opracowane nazwiska

Gołuchowski- austriacki polit. Konserwatywny, minister spraw wew w Austrii, namiestnik w Galicji, wykonawca tzw. dyplomu październikowego Aleksander II- cesarz Wszechrusi, wielki książę Finlandii i Litwy, król Polski, wprowadził reformę uwłaszczenia na wsi Aleksander III- cesarz Rosji, król Polski, rusyfikacja, rozwój budownictwa kolejowego (połączenie transsyberyjskie Moskwa/Petersburg) Apuchtin Aleksandr L. - rusyfikator szkolnictwa w Królestwie Polskim, rosyjski kurator warszawskiego okręgu szkolnego. Wprowadził w szkołach system policyjny, okres jego władzy zwany jest nocą apuchtinowską.

Gołuchowski- austriacki polit. Konserwatywny, minister spraw wew w Austrii, namiestnik w Galicji, wykonawca tzw. dyplomu październikowego Aleksander II- cesarz Wszechrusi, wielki książę Finlandii i Litwy, król Polski, wprowadził reformę uwłaszczenia na wsi Aleksander III- cesarz Rosji, król Polski, rusyfikacja, rozwój budownictwa kolejowego (połączenie transsyberyjskie Moskwa/Petersburg) Apuchtin Aleksandr L. - rusyfikator szkolnictwa w Królestwie Polskim, rosyjski kurator warszawskiego okręgu szkolnego. Wprowadził w szkołach system policyjny, okres jego władzy zwany jest nocą apuchtinowską. Arciszewski Tomasz- działacz socjalistyczny, polityk, w PPS, członek jej Organizacji Bojowej, w PPS-Frakcji Rewolucyjnej, w PPS-Opozycji Balicki Zygmunt- polski polityk, publicysta, jeden z ideologów ruchu narodowo-demokratycznego. Wspólnie z R. Dmowskim założyli Ligę Narodową i Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne. Bełza Stanisław - polski prawnik i publicysta, redagował w Warszawie tygodnik literacki Ziarno. Bismarck Otto von- mąż stanu, pierwszy kanclerz zjednoczonego cesarstwa niemieckiego, premier i minister spraw zagranicznych Bobrzyński Michał historyk, polityk, poseł do Sejmu Krajowego Galicji i austriackiej Rady Państwa, namiestnik Galicji, konserwatysta, przywódca krakowskich stańczyków. Bojko Jakub- polski działacz ruchu ludowego w Galicji, współzałożyciel Polskiego Stronnictwa Ludowego, prezes PSL Piast, redaktor naczelny pism ludowych (Przyjaciel Ludu, Piast) Bolivar Simón- bohater wojen z Hiszpanią o niepodległość krajów Ameryki Południowej Chłapowski Franciszek Stanisław- lekarz, przyrodnik, działacz Towarzystwa Literacko-Słowiańskiego we Wrocławiu, działacz narodowy na Górnym Śląsku wśród Polaków w Bytomiu i Chorzowie. Daszyński Ignacy- działacz socjalistyczny i niepodległościowy, polityk. Członek PPSD i PPS Dmowski Roman- polski polityk, mąż stanu, należał do Związku Młodzieży Polskiej Zet, współorganizował i stał na czele Narodowej Demokracji, Redaktor Przeglądu Wszechpolskiego. Drzymała Michał- Chłop wielkopolski, nie otrzymawszy od pruskich władz zaborczych zezwolenia na budowę domu mieszkalnego zakupił stary wóz cyrkowy, w którym zamieszkał wraz z rodziną na swojej ziemi Edison Thomas Alva- genialny wynalazca amerykański, jego wynalazkami są m.in.fonograf, żarówka, kineskop Eiffel Gustave Alexandre- francuski inżynier, wybitny specjalista w zakresie konstrukcji stalowych, jego głowna praca to wieża Eiffla Elżbieta (Sissi) - żona cesarza Franciszka Józefa I, cesarzowa Austrii i królowa Węgier Franciszek Józef I- cesarz austriacki od 1848, stłumił rewolucję w Austrii w 1848 i powstanie węgierskie w 1849. Funk Kazimierz- biochemik polski, twórca pojęcia witaminy i hipotezy o niedoborze witamin jako przyczynie chorób Gierymski Aleksander- jeden z najwybitniejszych malarzy polskich XIX w(Święto Trąbek, Żydówkę sprzedającą owoce, Bramę na Starym Mieście) Gizewiusz- polski działacz oświatowy i polityczny na Mazurach literat, publicysta( Ucz się, bracie, po niemiecku!) Grottger Artur- polski rysownik, malarz, ilustrator Portret dziewczynki Pożegnanie powstańca, Powitanie powstańca Haller Józef- generał, polityk prawicowy, studia odbył w Wiedniu w Wojskowej Akademii Technicznej, następnie służył w armii austriackiej. Herzl Teodor - polityk żydowski, twórca i ideolog syjonizmu napisał broszurę, w której wystąpił przeciw asymilacji Żydów i domagał się utworzenia państwa żydowskiego w Palestynie Kalinka Walerian- ksiądz, historyk, publicysta. Jeden z przedstawicieli krakowskiej szkoły historycznej Kasprzak Marcin- komunista, działacz ruchu robotniczego, współzałożyciel II Proletariatu, członek Polskiej Partii Socjalistycznej zaboru pruskiego, następnie w Socjal-Demokracji Królestwa Polskiego i Litwy Kieniewicz Stefan- polski historyk, profesorUniwersytetu Warszawskiego, członek PAN Ledóchowski- kardynał, arcybiskup gnieźnieńsko-poznański, w okresie tzw. Kulturkampfu ostro występował przeciwko wprowadzonym wówczas “ustawom majowym Korfanty Wojciech- polityk i publicysta, polski działacz narodowy na Śląsku, jeden z czołowych przywódców Chrześcijańskiej Demokracji Kętrzyński Wojciech-polski historyk, działacz na rzecz polskości Mazur, założył tajne Towarzystwo Mazurskiej Inteligencji Ludowej, Kolberg Henryk Oskar- polski etnograf i kompozytor (Pieśni ludu polskiego) Michał Kajka- mazurski poeta ludowy, artysta, działacz mazurski (Wybór wierszy, Wiersze wybrane, Zebrałem snop plonu… ) Kossak Wojciech- syn Juliusza, polski malarz (Olszynka Grochowska, Śmierć Sowińskiego, Ułańskie zaloty) Kraszewski Józef Ignacy- polski prozaik, poeta, publicysta, krytyk, objął kierownictwo Gazety Codziennej Kronenberg Leopold- działacz gospodarczy, finansista i przemysłowiec, do największych prowadzonych przez niego przedsięwzięć należały: budowa Kolei Warszawsko-Terespolskiej, założenie Banku Handlowego w Warszawie Lenin Włodzimierz Iljicz- twórca partii bolszewickiej, ideolog komunistyczny, za działalność rewolucyjną został zesłany na Syberię, na emigracji redagował pismo Iskra Leon XIII- nuncjusz papieski, kardynał, papież, uznał tomizm i neoscholastykę za oficjalny system doktrynalny Kościoła. Lewakowski- działacz w PSL Lincoln Abraham- z zawodu adwokat, jako kandydat republikanów wybrany na prezydenta, co stało się bezpośrednią przyczyną wojny secesyjnej. Lompa Józef Piotr- nauczyciel, śląski działacz narodowy, jeden z pionierów oświaty ludowej. ( Tygodnika Polskiego, Przyjaciela Ludu, Dziennika Górnośląskiego) Luksemburg Róża- działaczka polskiej i niemieckiej socjaldemokracji, założyła SDKP (Socjaldemokracja Królestwa Polskiego, uczestniczyła w obradach II Międzynarodówki. Mahdi z Sudanu- sudański przywódca religijny i polityczny, wykorzystując niezadowolenie społeczne z rządów angielsko-egipskich ogłosił “świętą wojnę” przeciwko Anglikom Malczewski Jacek- polski malarz, jeden z głównych przedstawicieli Młodej Polski, symbolista ( Dwunastu harfiarzy z Lilli Wenedy, Śmierć Ellenai ) Małkowska Janina-polski botanik, muzeolog. pracownik Działu Nauki Kasy im. Mianowskiego oraz Muzeum Ziemi w Warszawie Małkowski Andrzej- jeden z twórców harcerstwa polskiego, działacz organizacji Zarzewie, która skupiała starszą młodzież i przygotowywała ją do walki o niepodległość. Matejko Jan- polski malarz, najznakomitszy reprezentant polskiego malarstwa historycznego XIX w (Zawieszenie dzwonu Zygmunta, Sobieski pod Wiedniem, Konstytucja 3 maja) Miarka Karol- polski działacz społeczny na Górnym Śląsku, inicjator utworzenia i organizator Górnośląskiego Towarzystwa Kredytowego Włościan, właściciel i redaktor czasopisma Katolik Michałowski Aleksander- polski pianista, kompozytor i pedagog(debiut- Koncert fortepianowy e-moll) Mikołaj II Romanow- ostatni car Rosji, chcąc oderwać uwagę Rosjan od problemów wewnętrznych kraju, zniwelować nastroje rewolucyjne, sprowokował wojnę z Japonią Miłkowski Zygmunt, pseudonim Teodor Tomasz Jeż- polski działacz niepodległościowy, publicysta i pisarz, emisariusz Towarzystwa Demokratycznego Polskiego Moniuszko Stanisław-kompozytor polski (Halka, Hrabina, Verbum nobile, Straszny dwór) Monroe James - prezydent Stanów Zjednoczonych, twórca tzw. doktryny Monroego Moraczewski Jędrzej-polski polityk socjalistyczny i niepodległościowy. (Polskiej Partii Socjaldemokratycznej Galicji i Śląska Cieszyńskiego, Związku Związków Zawodowych) Mrongowiusz, Mrongovius, Mrąga, Krzysztof Celestyn -polski pisarz religijny, pierwszy badacz kaszubszczyzny i gwar Warmii i Mazur (Pięcioksiąg, czyli Kancjonał gdański) Mutsuhito- cesarz Japonii, stanął na czele przewrotu, który zlikwidował panowanie szogunów Nobel Alfred Bernhard-szwedzki wynalazca i przemysłowiec, wynalazł m. in. dynamit, balistyt skonstruował tzw. zapalnik Okrzeja Stefan Aleksander- działacz polityczny, rewolucjonista. członek PPS, Organizacji Bojowej PPS. Pasteur Louis-chemik i mikrobiolog francuski, badał zjawiska fermentacji i gnicia. Piłsudski Józef Klemens- działacz niepodległościowy, polityk, mąż stanu, marszałek (PPS) Prus Bolesław- wybitny polski prozaik i publicysta (Placówka, Lalka, Emancypantki, Faraon) Prystor Aleksander Błażej- polski działacz polityczny, pułkownik. (PPS) i Związek Walki Czynnej, następnie PPS-Frakcja Rewolucyjna San Martín José de- przywódca antyhiszpańskich walk niepodległościowych w Ameryce Południowej. (Chile, Peru) Sienkiewicz Henryk- polski prozaik. Laureat Nagrody Nobla ( Ogniem i mieczem, Potop i Pan Wołodyjowski, Krzyżacy) Sikorski Kazimierz- polski kompozytor. Prof. kompozycji w konserwatorium w Warszawie. (Harmonia, Kontrapunkt ) Sławek Walery- polski działacz niepodległościowy, polityk (PPS), współzałożyciel Organizacji Bojowej PPS Smolka Stanisław-polski historyk, profesor uniwersytetu we Lwowie( Mieszko Stary i jego wiek, Dzieje narodu polskiego) Sosnkowski Kazimierz- działacz niepodległościowy (PPS) i (OB PPS) Stapiński Jan- Stronnictwa Ludowego jego czołowy działacz i sekretarz, przewodniczący PSL Stojałowski Stanisław- redagował tygodniki dla chłopów Wieniec i Pszczółka,założył Stronnictwo Chrześcijańsko-Ludowe Stołypin Piotr Arkadjewicz- rosyjski polityk. minister spraw wewnętrznych premier. stłumił ruchy rewolucyjne- tzw. reakcja stołypinowska), przeprowadził reformę agrarną Syrokomla Władysław- polski poeta (Margie, Ułas, Poezje ostatniej godziny) Szeptycki Stanisław Maria- generał w wojsku austriackim, dowódca Legionów Polskich, generał-gubernator w Lublinie Świętochowski Aleksander-jeden z najwybitniejszych twórców polskiego pozytywizmu (cykl Praca u podstaw, O życie, Nieśmiertelne dusze) Tetmajer Kazimierz, Przerwa- Uważany za jednego z najwybitniejszych twórców Młodej Polski (Anioł śmierci, Wybór nowel, Poezje) Wagner Otto- architekt austriacki. Profesor Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu, Secesji Wiedeńskiej Waryński Ludwik Tadeusz-współtwórca I Proletariatu - pierwszej polskiej partii robotniczej i redaktor jej pisma Proletariat Wawrzyniak Piotr-ksiądz, działacz gospodarczy i społeczny. Organizował pierwsze na ziemiach polskich spółdzielnie zaopatrzenia i zbytu. założył Poradnik dla Spółek. Verdi Giuseppe- kompozytor włoski. ( Oberto, Nabucco) Wasilewski Zygmunt- publicysta, Redaktor Głosu, Gazety Warszawskiej, działacz Narodowej Demokracji Wiktoria -z dynastii hanowerskiej, Królowa Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii, cesarzowa Indii poślubiła księcia Alberta (Koburgowie). Wilhelm II -król Prus i cesarz Niemiec, Rzecznik polityki imperialistycznej, która doprowadziła do wybuchu I wojny światowej. Witkiewicz Stanisław Ignacy- dramatopisarz, prozaik, filozof, teoretyk i krytyk sztuki, malarz ( Pożegnanie jesieni, Nienasycenie) Witos Wincenty - polityk, publicysta. członek Stronnictwa Ludowego (SL), członek Rady Naczelnej Polskiego Stronnictwa Ludowego (PSL). prezes PSL Piast Wojciechowski- zjazd paryski, PPS frakcja rewolucyjna Wysłouch Bolesław - działacz ruchu ludowego, inżynier chemik, publicysta. ( Przegląd Społeczny, Przyjaciel Ludu) Wyspiański Stanisław- dramaturg i poeta, malarz, grafik, scenograf ( Wesele, Wyzwolenie, Legion) Żeromski Stefan- prozaik, dramatopisarz, publicysta (Przedwiośnie, Walka z szatanem, Róża) Żmichowska Narcyza- powieściopisarka, poetka, pedagog (Przegląd Naukowy, List nie wiem czyj, do kogo, Biała Róża)